Uw zoekacties: Collectie oude parochiedossiers van het bisdom 's-Hertogenbo...

2074 Collectie oude parochiedossiers van het bisdom 's-Hertogenbosch, 1559-1629 ( Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Historisch overzicht
Lotgevallen van het archief
2074 Collectie oude parochiedossiers van het bisdom 's-Hertogenbosch, 1559-1629
Inleiding
Lotgevallen van het archief
Deze collectie is in feite onderdeel van het archief van de bisschop. Het bevat stukken van de bisschop die betrekking hebben op afzonderlijke parochies van het bisdom. Hoe deze in het verleden bij het bisdom geadministreerd werden laat zich uiterst moeizaam reconstrueren. Een van de eerste gegevens over de archivering komt uit de boedelbeschrijving van het huis waar bisschop Metsius zijn verblijf had (nu Hinthamerstraat 74). Er is sprake van ‘schuyffdoose’, waarin de bisschop archivalia bewaarde, maar het betrof hier documenten van de bij de bisschop geïncorporeerde abdij van Tongerlo. In de boedelbeschrijvingen komen geen parochialia voor.
Bisschop Ophovius regeerde na de val van ’s-Hertogenbosch in 1629 vanuit zijn nieuwe residentie in Geldrop. Daar zal hij het archief dan ook bewaard hebben. In maart 1630 nam hij er zijn intrek. Met enkele onderbrekingen verbleef hij er tot eind 1636, toen de Staten-Generaal bij plakkaat van 2 december bepaalden dat alle katholieke geestelijken de Meierij moesten verlaten. De jongste stukken in het archief dateren dan ook uit die tijd. Overbrenging van het archief naar Antwerpen vond plaats nadat de bisschop de Meierij had moeten verlaten ten gevolge van genoemd plakkaat en in 1637 in Lier gestorven was. Het kwam bij de predikheren van Antwerpen terecht (Ophovius was predikheer) die in 1638 toestemming kregen het over te dragen aan de aartsbisschop van Mechelen ten behoeve van de nieuwe bisschop.
Vicaris Govaerts, die als zodanig in 1701 aantrad, vormde in Mechelen twee nieuwe eenheden betreffende de parochies in het voormalige bisdom 's-Hertogenbosch: een voor het zuidelijke deel (het dekenaat Geel) en een voor de gebieden in de Republiek. Dat van het dekenaat Geel is na de afsplitsing uiteindelijk overgegaan naar het bisdom Antwerpen. Het archief van het Bossche bisdom van na 1629 is grotendeels verloren. Van het deel tot circa 1700 rest alleen een summiere inventaris, opgemaakt in 1734, en gepubliceerd door P. Polman, ‘Bossche archivalia in België. Een inventaris uit 1734’, Bossche Bijdragen 24 (1958-1959) 91-110, op p. 105-107. Het jongste daarin gedateerde stuk dateert uit 1705.
Toen vicaris-generaal Van der Asdonck in 1731 zijn werkzaamheden opnam in het verkleinde bisdom, dat nog uitsluitend binnen Staat-Brabant lag, zal hij een nieuwe archief opgezet hebben. Van zijn archief en dat van zijn opvolgers tot 1800 is weinig bewaard gebleven.

In het 'Archiefregister Bisdom 's Bosch', samengesteld circa 1953, worden de volgende parochiedossiers vermeld die bij deze inventarisatie niet aangetroffen zijn: Arendonk (Geel, Mol), Dommelen, Eethen, Geel, Geertruidenberg, Gemonde, Liempde, Luijksgestel, Meeuwen, Millegem, Mol, Opandel, Orthen, Volkel, de Werken, Werkendam, Wijk, Zeeland en Zevenbergen.
Dossiers die we aantroffen maar niet in het Archiefregister staan zijn: Sint Agatha, Cuijk, Dieden, Emmikhoven, Heesbeen, Heesch en Oerle. In 2012 heeft het bisdom deze collectie in bewaring gegeven aan het Brabants Historisch Informatie Centrum.
Inventarisatie
Aanwijzingen voor de gebruiker
Inventaris

Kenmerken

Datering:
1559-1629
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch