1. Beknopte historische schets gemeente Oss.
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog is het beleid van de overheid in Nederland gericht op wederopbouw en sociaal-economische ontwikkeling. Deze ontwikkeling is ook duidelijk te zien in Oss. De regering wijst Oss in 1959 aan als kerngemeente. Dit betekent dat het Rijk de vestiging van nieuwe bedrijven en de uitbreiding van bestaande bedrijven stimuleert. Ondernemers krijgen een premie per vierkante meter nieuw vloeroppervlak. De gemeente krijgt steun voor het ‘wegwerken van bestaande structurele tekortkomingen‘: een hogere uitkering uit het Gemeentefonds, de toewijzing van extra woningen en subsidie voor de aanleg van kanaal en haven. De stad krijgt in 1968 een haven, die via het Burgemeester Delenkanaal wordt aangesloten op de Maas. Tot 1989 profiteert Oss van een “investeringspremieregeling”.

In de periode 1961-1993 kent de stad een ware metamorfose en dat is o.a. te merken aan talrijke nieuwbouwprojecten zoals de bouw van een sociaal-maatschappelijk centrum in 1963 met een belangrijke bijdrage van de familie Jurgens: het Anton Jurgenshuis.
Ook het St. Anna-ziekenhuis krijgt nieuwbouw. Tot het begin van de jaren zestig is het ziekenhuis gevestigd aan de Begijnenstraat, maar gebrek aan capaciteit en moderne voorzieningen maken nieuwbouw noodzakelijk. In 1961 verhuizen patiënten, medische staf en medewerkers naar de nieuwbouw aan de Johannes Zwijsenlaan. Begin jaren 60 liggen er plannen klaar voor een sociaal-cultureel centrum en in 1968 wordt de schouwburg de Lievekamp geopend. Plannen voor nieuwbouw van het gemeentehuis (in 1974 geopend) worden in deze periode gerealiseerd.

Omstreeks 1963 wordt in het centrum de Heuvel opgeknapt en in 1974 krijgt Oss zijn eerste voetgangersgebied. Het aantal winkels neemt gestaag toe. Ook het aantal inwoners neemt in de loop van de jaren toe en op 30 december 1983 wordt de 50.000ste inwoner ingeschreven. De bijdrage uit het Gemeentefonds wordt

maar liefst met ruim vier miljoen gulden opgehoogd!
Enkele jaren later neemt de provincie Noord-Brabant het initiatief voor een grote herindeling. Voor Oss betekent dit dat per 1 januari 1994 sprake is van “groot Oss”, omdat zowel Berghem als Megen, Haren en Macharen aan Oss worden toegevoegd.

Het gemeentebestuur

Burgemeesters in deze periode waren:
G.J. Delen 1946–1963
L.F.W. Jansen 1963-1980
E.P. van Veldhuizen 1980-1993

Als gemeentesecretaris hebben in deze periode gefungeerd: Chr.B.P. van Herpen, waarnemend van 1944 – 1945
secretaris van 1945 – 1975
J. Kuijpers 1975-1995

De gemeenteraad telde gedurende de periode 1961-1965 21 leden.
Dit aantal bleef gehandhaafd tot 1983, het jaar waarin het aantal raadsleden werd
uitgebreid tot 29, vanwege de stijging van het aantal inwoners tot 50.000.
Het aantal inwoners steeg van 30.672 inwoners in 1960 tot 50.000 eind 1983 en naar 52.647 in 1993. Na de herindeling met Berghem en Megen, Haren en Macharen per 1 januari 1994 telt de nieuwe gemeente Oss ongeveer 58.100 inwoners.

Gemeentehuis
In de beschreven periode was de secretarie gehuisvest in het pand "Villa Johanna" aan
de Molenstraat, tegenwoordig het gemeentelijk museum, Jan Cunen Centrum.

Dit pand werd in 1921 in gebruik genomen als gemeentehuis en heeft tot 1974 als
zodanig dienst gedaan. In dat jaar werd het huidige gemeentehuis aan de Raadhuislaan
2 geopend, dat nadien nog enkele keren is verbouwd en uitgebreid.
De diensten waren gehuisvest in verschillende gebouwen verspreid over de stad Oss.
In 1989 bij de reorganisatie en opheffing van de diensten werden alle afdelingen weer in het gemeentehuis gehuisvest, met uitzondering van de afdeling Openbare Werken (gemeentewerf) die nog apart gehuisvest bleef.

2. Beknopte beschrijving van de geschiedenis van het archiefvormend orgaan
De dienst voor Sociale Zaken is gegroeid uit een “Bureau voor Werkverruiming en Steunverlening” en de voormalige “Gemeentelijke Instelling voor Maatschappelijk Hulpbetoon”. Het eerste bureau verzorgde met rijkssubsidie de werkverschaffingsaangelegenheden de steunverlening aan werkloze arbeiders, kleine grondgebruikers e.d. en de “Gemeentelijke Instelling voor Maatschappelijk Hulpbetoon” de uitvoering van de Armenwet. Bij besluit van raad van de gemeente Oss d.d. 01-07-1942 is de verordening regelende de taak en de organisatie van den Dienst voor Sociale Zaken en Armenzorg, later genaamd de Gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken vastgesteld. Deze dienst werd als tak van dienst aangewezen bij besluit van de burgemeester d.d. 22-02-1943 waarbij ook werd bepaald dat de Gemeentelijke Instelling voor Maatschappelijk Hulpbetoon op een nader te bepalen datum zou worden opgeheven.(i.c. 01-04-1943).
Vanaf deze beginjaren verschenen er elk jaar korte versies van een jaarverslag. Een echt omvangrijk verslag over de periode 1943 t/m 1949 werd pas in 1951 gemaakt. (Zie inventarisnummer nr. 8 van de inventaris van het archief van de Gemeentelijke Sociale Dienst bloknummer 1845)

Na tijdelijke huisvesting t/m juli 1948 in de Koornstraat, boven de lokalen van de Distributiedienst, kon op 19 maart 1949 het nieuwe gebouw aan het plantsoen in het hartje van de stad nabij het Jan Cunen Museum en gemeentehuis, Molenstraat 65a, feestelijk in gebruik worden genomen.
Naast eigen personeel was in het gebouw van de Dienst voor Sociale Zaken aan de Molenstraat 65a de gemeentelijke volkskredietbank gevestigd. Later (van 1978 tot 1989) is de Gemeentelijke Sociale Dienst gehuisvest geweest in het stadskantoor aan de Raadhuislaan 11-13 (tegenover het gemeentehuis).

De personeelsbezetting bestond destijds (begin 1949) uit 56 personen. Directie en administratief personeel 37 heren en 8 dames. Mannelijk personeel in de buitendienst voor controle 6. Daarnaast kende men 5 maatschappelijk werksters. Bij de kredietbank was slechts één ambtenaar werkzaam.
Oss was ook vaak in beeld als het ging om intergemeentelijk wethouders overleg sociale zaken. Vergaderingen werden vaak in Oss gehouden.

Verder werd tijdens de raadsvergadering van 27-10-1967 o.a. besloten tot aanwijzing als tak van dienst: de Gemeentelijke Sociale Dienst.
Enkele jaren later werd in 1971 een krediet beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van een organisatieonderzoek bij de gemeentelijke sociale dienst. Vooral werd hier de bestaande structuur tegen het licht gehouden.
Medio tachtiger jaren startte men met de voorbereiding van de wijziging van de organisatiestructuur en dit monde uit in de opheffing van de diensten, waaronder de gemeentelijke sociale dienst per 1 januari 1989. Met ingang van deze datum ging men over op het zogenaamde sectorenmodel, waarbij alle afdelingen zoveel mogelijk in het gemeentehuis werden gehuisvest.

3. Verantwoording van de inventarisatie
Bij de start van de inventarisatie bedroeg de omvang van het te inventariseren archief ongeveer 20 m1. Na selectie en bewerking van de dossiers is het aantal m1 dat nu uiteindelijk naar het BHIC wordt overgedragen, teruggebracht naar ongeveer 5.

Tijdens de inventarisatie is een aantal zaken naar voren gekomen die een nadere toelichting verlangen. Hieronder een beknopte weergave:

1. Veel originele exemplaren van archiefstukken bleken in het dienstarchief van de Dienst Sociale Zaken te zitten. Soms bleken ook originele exemplaren in het secretarie archief te zitten. In het archief van de dienst Sociale Zaken waren dan de afschriften opgenomen! (‘bestemd voor’ exemplaren). We hebben er bij de uitvoering voor gekozen om de originele documenten te laten zitten bij hun vindplaats.
PS : met ingang van 1989 zitten de originele stukken alleen nog maar in het secretarie-archief omdat in dat jaar een reorganisatie heeft plaatsgevonden en de gemeente Oss de diensten heeft opgeheven en het sectorenmodel heeft ingevoerd.


2. In het archief van het gemeentebestuur Oss 1961-1993 is een aantal dossiers opgenomen met te bewaren stukken welke correspondentie vanuit de secretarie met de verschillende diensten bevat. Deze zijn geclassificeerd op Romeinse cijfers van de dienst:

I DIENST SOCIALE ZAKEN
II DIENST PUBLIEKE WERKEN
III VLEESKEURINGSDIENST
IV DIENST SPORT JEUGDZAKEN EN RECREATIE
V POLITIE
VI BRANDWEER (HIERVAN IS EEN APARTE PLAATSINGSLIJST ZIE HIERONDER)
VII GEMEENTELIJKE ENERGIEBEDRIJVEN
VIII GRONDBEDRIJF
IX GEMEENTELIJK WONINGBEDRIJF
X DIENST CENTRALE ADMINISTRATIE
C.A.B. CENTRAAL ANTENNEBEDRIJF

Deze treft u aan, onderaan in de inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Oss 1961-1993 bloknummer 1566 dat reeds bij het BHIC staat . (Bijvoorbeeld I.07 Organisatie van de Gemeentelijke Sociale Dienst).

4. Beperkingen openbaarheidBij inventarisnummer 89 is sprake van een vertrouwelijk stuk achter de tabstrook “beschikbaarstelling krediet voor organisatie-onderzoek bij de GSD Oss 1971” Het betreft een reactie van de toenmalige directeur van de GSD op het organisatie-onderzoek door ODRP. In de inventaris is dit in de kolom “Nota bene” opgenomen.


5. Specifieke dossieromschrijvingen
Zie voor deze dossieromschrijvingen de inventaris opgemaakt in excel met
DMS nr. 2609492

In dit archief zijn de dossiers die vielen onder de Rijksgroepregeling Gerepatrieerden uit Indonesië toegevoegd. Deze dossiers zijn gedateerd 1952-1982 en zijn in 2004 door de gemeente Oss overgedragen aan het Streekarchief BNO. Wegens hun bijzondere status zijn ze niet vernietigd (zoals in het geval van de normale cliëntendossiers van de Gemeentelijke Sociale Dienst). Bij invoering van de Algemene Bijstandswet op 1-1-1965 zijn de dossiers door de Gemeentelijke Sociale Dienst verder behandeld.

Aanwijzing gebruiker: De dossiers van gerepatrieerden onder rubriek bijstandsbehoevenden zijn op naam ontsloten, maar niet-openbaar wegens AVG. De studiezaalmedewerker kan wel in database kijken voor de namen van deze gerepatrieerden