Mijn Studiezaal (inloggen)
12 Archieven van de Grondheerlijkheid "Charlois en annexe polders" ( Stadsarchief Rotterdam )
12
Archieven van de Grondheerlijkheid "Charlois en annexe polders"
Archiefvorming
Geschiedenis van de archiefvormer
Geschiedenis van het archief
12 Archieven van de Grondheerlijkheid "Charlois en annexe polders"
Archiefvorming
Geschiedenis van het archief
Titel:
Geschiedenis van het archief
Organisatie: Stadsarchief Rotterdam
laatste wijziging 06-12-2021
Zoals blijkt uit inv. no. 30 bevond het archief van de grondheerlijkheid zich oudtijds ten huize van één van de grondheren, waarschijnlijk te 's-Gravenhage. Het gedeponeerd archiefstuk dat nu nog naast het grondheerlijkheidsarchief aangetroffen wordt * is ongetwijfeld in deze periode per abuis bij het archief gevoegd * . Eerst in 1653 -toen enerzijds de stad Rotterdam haar invloed in de grondheerlijkheid begon uit te breiden, en anderzijds veel aandelen uit de handen van de Hollandse adel in die van personen van burgerlijke afkomst overgegaan waren- bracht "volgens d'ordre van grontheren te Rotterdam" de toenmalige rentmeester en hoogheemraad Mr. D. van der Wolff de archiefkist naar Rotterdam over, waar zij onder zijn beheer bleef * .
De oude inventarissen * leren dat het archief -in ieder geval tot de 2e helft van de 17e eeuw- vrij volledig is geweest. Dit veranderde waarschijnlijk eerst in 1741. In dat jaar nl. overleed Cornelis Westduel, wiens talloze functies hierboven genoemd zijn. Stukken van zijn hand, en behorende tot het archief der grondheerlijkheid, verdwenen soms in het archief van de ambachtsheren, of ook wel -via het ambachtsarchief- in het archief van de latere gemeente Charlois, dit natuurlijk als uitvloeisel van het feit dat C. Westduel voor al deze personen of colleges de administratie voerde, en hij kennelijk de archivalia niet op duidelijke wijze gescheiden hield. De betreffende bescheiden zijn thans naar het grondheerlijkheidsarchief teruggebracht * .
Een nieuw verlies leed het archief in 1797, het jaar waarin immers de polders Charlois, De Hille en Robbenoord-Plompert eigen dijkgraaf en heemraden kregen * . In tegenstelling tot de moderne opvattingen over archiefbeheer ging men nl. over tot het verdelen van de waterstaatkundige archiefstukken van de grondheerlijkheid, voor zover tenminste die bescheiden op één enkele polder betrekking hadden * . Deze schifting is op slordige wijze uitgevoerd, tamelijk veel archiefbescheiden die men -uitgaande van de ideeën van deze 18e-eeuwers- had moeten overdragen bleven in het grondheerlijkheidsarchief berusten. Wat de overgebrachte stukken betreft -een copie van een lijst uit 1798 in het archief van de polder Charlois * leert hen ons t.a.v. dit gebied kennen- deze zijn in de loop van de 19e eeuw voor het merendeel verloren gegaan. Het gering restant van de toen aan de polderbesturen overgedragen bescheiden werd thans weer bij het grondheerlijkheidsarchief gevoegd.
Verdere aanwijzingen omtrent het lot van het grondheerlijkheidsarchief zijn o.a. te vinden in een oude inventaris, geschreven op losse fiches, aanwezig in het Rotterdams gemeentearchief. Deze draagt de titel "Inventaris der privilegiën en charters van Rotterdam", en is in de hand van de archiefklerk J.W. de Bruyn * . Hieronder bevinden zich beschrijvingen van enige stukken uit het grondheerlijkheidsarchief, welke geïnventariseerd werden * "terwijl zij berustten onder den rentmeester". Waarschijnlijk sluit dit "berusten onder den rentmeester" niet uit dat althans een deel van het archief naar de gemeentelijke archiefbewaarplaats werd overgebracht; het jaarverslag van het archief over 1864 * noemt nl. de "beschrijving van bescheiden omtrent de ...... voormalige heerlijkheden. * der stad, zoo als ...... Charloys". Het op dat moment overgebrachte deel van het grondheerlijkheidsarchief strekte zich uit over een langdurige periode, volgens het jaarverslag van 1868 * besloeg het de jaren 1460-1860.
In 1881 en 1884 werd van die archiefbescheiden die nog bij Van Peski achtergebleven waren het grootste deel naar het gemeentearchief vervoerd * , maar eerst na het overlijden van de rentmeester kwamen de laatste stukken bij de gemeente terecht * . werden ten raadhuize beheerd, maar in 1936 verplaatst naar de bewaarplaats van het stadstimmerhuis, alwaar zij in 1940 verbrand zijn.
Sinds 1940 heeft het archief van de grondheerlijkheid "Charlois en annexe polders" een constante omvang behouden. * ; veel is er echter in vroegere eeuwen verloren gegaan, en daaronder bevonden zich zeer belangrijke archiefbestanddelen.
De voornaamste verliezen zijn:
I. Register van de namen der ingelanden in de diverse polders; sinds 1460 (verdwenen vóór 1603).
II. Grondheerlijkheidsrekeningen; 1507-1793 (in 1653 over de voorafgaande periode nog grotendeels aanwezig).
III. Waardmansrekeningen; 1536-1796 (in 1797 overgegeven aan dijkgraaf en heemraden van de polder Charlois).
IV. Register van de namen van de individuele grondheren, en van de omvang van ieders aandeel; sinds 1581 (nog aanwezig in 1676).
V. Register van schaftgelden (nog aanwezig in 1653).
VI. Inventarissen van archiefbescheiden; 1558 en 1644 (nog aanwezig ca. 1650).
VII. Inventaris van archiefbescheiden; 1786 (de opdracht tot samenstelling staat vermeld in inv. no. 6).
Toch heeft, in het algemeen, het archief van de grondheerlijkheid Charlois een heel behoorlijke verzorging genoten.
I. Register van de namen der ingelanden in de diverse polders; sinds 1460 (verdwenen vóór 1603).
II. Grondheerlijkheidsrekeningen; 1507-1793 (in 1653 over de voorafgaande periode nog grotendeels aanwezig).
III. Waardmansrekeningen; 1536-1796 (in 1797 overgegeven aan dijkgraaf en heemraden van de polder Charlois).
IV. Register van de namen van de individuele grondheren, en van de omvang van ieders aandeel; sinds 1581 (nog aanwezig in 1676).
V. Register van schaftgelden (nog aanwezig in 1653).
VI. Inventarissen van archiefbescheiden; 1558 en 1644 (nog aanwezig ca. 1650).
VII. Inventaris van archiefbescheiden; 1786 (de opdracht tot samenstelling staat vermeld in inv. no. 6).
Toch heeft, in het algemeen, het archief van de grondheerlijkheid Charlois een heel behoorlijke verzorging genoten.
laatste wijziging 26-01-2023
117 beschreven archiefstukken
Inhoud en structuur van het archief
Verantwoording
Geschiedenis van de ordening en de beschrijving
laatste wijziging 26-01-2023
117 beschreven archiefstukken
Aanwijzingen voor de gebruiker
Opmerkingen openbaarheidsbeperkingen
laatste wijziging 26-01-2023
117 beschreven archiefstukken
Bijlagen
Aantekening
laatste wijziging 26-01-2023
117 beschreven archiefstukken
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
laatste wijziging 26-01-2023
117 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1460-1887 (1921)
Beschrijving:
Inventaris van het archief van de grondheerlijkheid "Charlois en annexe polders", 1460-1887 (1921)
Auteur:
Drs. H.R. van Ommeren
Plaats van uitgave:
Rotterdam
Jaar van uitgave:
2006
Overheid of particulier:
Overheid
Trefwoorden:
Geografische namen:
Categorie:
Archiefvormer(s):
Eigenaren van de grondheerlijkheid Charlois en annexe polders
laatste wijziging 26-01-2023
117 beschreven archiefstukken
