Uw zoekacties: Gemeente Steenwijkerwold 1923-1972

76 Gemeente Steenwijkerwold 1923-1972 ( Gemeentearchief Steenwijkerland )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1.1. De geschiedenis van de gemeente
De naam Steenwijkerwold duidt waarschijnlijk op de bosrijke gebieden (het wold), die rond Steenwijk zijn gelegen. De gemeente bestond uit een hoger gelegen deel bestaand uit zandgrond en leem en een lager gedeelte van veengrond. Het grondgebied van de gemeente besloeg circa 10.000 hectare, waarin verschillende buurtschappen en gehuchten liggen. De buurtschappen in het lager gelegen gebied zijn ontstaan ten tijde van de turfontginning, terwijl de buurtschappen op het hoger gelegen gedeelte al veel langer zijn bewoond.
In de dertiende eeuw behoort Steenwijkerwold kerkelijk tot Steenwijk. In 1285 vragen de inwoners van Steenwijkerwold het kerkbestuur van de St. Clemenskerk om toestemming tot het bouwen van een kapel te Thij. In 1381 wordt Steenwijkerwold een zelfstandige parochie, hoewel een aantal kernen op Steenwijk blijven georiënteerd.
Voor gerechtelijke aangelegenheden blijft Steenwijkerwold tot het begin van de 16e eeuw behoren tot het schoutambt Steenwijk. In 1811 worden de schoutambten opgeheven en hun taken overgenomen door de vredegerechten en rechtbanken van eerste aanleg. Kort na 1811 ontstond ook de zelfstandige gemeente Steenwijkerwold.
1.1.1. Steenwijkerwold tussen 1923 en 1972
Steenwijkerwold was een plattelandsgemeente. Er was geen grootschalige industrie te vinden. Een deel van de bevolking leefde van het turfsteken, anderen van landbouw en veeteelt. In het begin van de 20e eeuw waren er slechts zeven fabrieken in Steenwijkerwold, alle zuivelfabrieken: de stoomzuivelfabriek "De Eendracht" te Thij, de zuivelfabriek met verplaatsbare stoommachine te Willemsoord, de stoomzuivelfabriek te Gelderingen, de coöperatieve stoomzuivelfabriek te Zuidveen, de stoomzuivelfabriek te Eesveen, de coöperatieve zuivelfabriek met handkracht te Wetering en de coöperatieve stoomzuivelfabriek Deli te Willemsoord. In 1911 was in Tuk de coöperatieve zuivelfabriek "Ons belang" opgericht, die in de jaren erna alle andere zuivelfabrieken zou opslokken.
Een belangrijke periode in de geschiedenis van de gemeente Steenwijkerwold is de periode van ontginning en inpoldering van een groot gebied in het Land van Vollenhove. Het plan had twee doelen:
1.Herstel van de welvaart in de regio, waar geen bestaan meer kon worden gevonden in onder meer de veehouderij en
2. het vormde een groot werkverschaffingsproject waar vele werklozen aan de slag konden.
De werkzaamheden begonnen in 1928 en eindigden in de jaren vijftig. Het werk werd uitgevoerd door werklozen uit de omgeving, die werden ingezet door het "Comité ter bestrijding van Werkloosheid voor Steenwijk en Omstreken" een samenwerking van plaatselijke gemeentebesturen. Er waren ook werklozen uit andere delen van het land werkzaam. Zij woonden in kampen aan de rand van de polders. Na de oorlog waren het vooral de DUW-arbeiders (DUW: Dienst Uitvoering Werken.
Tijdens de werkzaamheden ontstonden onder meer de polder Gelderingen en de polder Giethoorn, waarvan een klein deel onder de gemeente Steenwijkerwold vielen.
In 1937, toen een aantal polders gereed waren, gingen de gronden in eigendom over naar de Dienst der Domeinen, die voor de boerderijbouw, verkoop en verpachting zou zorgen. In tegenstelling tot andere gebieden, is de landinrichting in deze polders bedacht aan de tekentafel. Het aantal en de grootte van de boerderijen, werd vastgesteld en er werd zelfs een heel dorp, Scheerwolde, ontworpen. In de gemeente werden twaalf kleinere boerderijen gebouwd, aan het Steenwijkerdiep, de Hesselingendijk en de A.F. Stroinkweg.
In de jaren zestig begonnen discussies over een gemeentelijke herindeling van Noordwest Overijssel. Dit leidde in 1973 tot een herindeling waarbij Steenwijkerwold grotendeels opging in de nieuwe gemeente Steenwijk. De kernen Scheerwolde en Weteringen werden toegevoegd aan de nieuwe gemeente IJsselham. Tijdens de discussies over de herindeling werd in 1972 besloten om de buurtschappen Kerkbuurt en Gelderingen om te dopen tot Steenwijkerwold, om zo de naam Steenwijkerwold te behouden. De plaatsnaam Thij werd ook opgeheven, maar werd in 1993 weer in gebruik genomen.
Vóór 1959 kende de gemeente nog geen straatnamen. Op grond van een raadsbesluit van 7 april 1911 was de gemeente tot dat moment in acht wijken verdeeld, te weten:

Wijk ISteenwijkerwold, waartoe behoorden de buurten Tuk, Oosterhoek, de Berg, Oosterlage, Egge, Ten Broeke, Groenesteeg, Thij, Kwikkelo, Kerkbuurt, Gelderingen, Molenhoek, Gerritshoek, Westerlage, Vossehoek, Uvinge, Vels, Basse, Westenwold, Wolterholten, Achterbuurt (in 1947 veranderd in Witte Paarden), Marijenkampen, de Pol, de Eese, Baars, Braauwringen en 't Goor.
Wijk IIZuidveen, met de buurten Zuidveen en Verlaat
Wijk IIIOnna
Wijk IVKallenkote
Wijk VEesveen, bestaande uit de buurten Eesveen en de Bult
Wijk VIScheerwolde, omvattende de buurten Wetering en Nederland
Wijk VIIMuggenbeet
Wijk VIIIWillemsoord

In de volgende alinea's zijn de belangrijkste buurten en kernen kort omschreven.
1.1.1.01. Tuk
1.1.1.02. Thij
1.1.1.03. Kerkbuurt
1.1.1.04. Gelderingen
1.1.1.05. De Basse en Westenwold
1.1.1.06. Marijenkampen
1.1.1.07. De Eese
1.1.1.08. De Baars
1.1.1.09. Zuidveen
76 Gemeente Steenwijkerwold 1923-1972
1. Inleiding
1.1. De geschiedenis van de gemeente
1.1.1. Steenwijkerwold tussen 1923 en 1972
1.1.1.09.
Zuidveen
Er is vanaf circa 1386 sprake van een nederzetting, vermoedelijk afkomstig van bewoners uit Friesland. Het merendeel van de bewoners was doopsgezind en bestond uit boeren en turfstekers. In 1797 brandden het grootste deel van het dorp af, waarna het qua ligging enigszins verschoof. In het nieuwe dorp woonden de boeren aan de Hoevendijk, de latere Burgemeester Stroinkweg; de turfstekers aan de zijtak van de Steenwijker Aa of de Langesloot. De naam "Zuidveen" is afgeleid van het turfgebied de "Zuidervenen" dat tussen Steenwijk en Giethoorn in lag. Toen de vervening ten einde liep, trokken de turfstekers weg, maar de boeren bleven en breidden hun boerderijen uit. In de loop der jaren groeide het dorp, maar ook Steenwijk breidde steeds meer uit richting Zuidveen, waardoor het uiteindelijk aan elkaar vast kwam te liggen.
1.1.1.10. Verlaat
1.1.1.11. Onna
1.1.1.12. Kallenkote
1.1.1.13. Eesveen
1.1.1.14. De Bult
1.1.1.15. Scheerwolde
1.1.1.16. Wetering
1.1.1.17. Nederland
1.1.1.18. Muggenbeet
1.1.1.19. Willemsoord
1.2. Vorming van de gemeentelijke organisatie.
1.3. Geschiedenis van het archief
1.4. Verantwoording van de inventarisatie
1.5. Aanwijzing voor de gebruiker

Kenmerken

Auteur:
M. Koekoek en A. Grooters (VHIC)