De archieven van het bestuur van de Hollands-Ankeveense polder en van de directie van de veenderij in de Hollands-Ankeveense, Heintjes Rak- en Broekerpolders zijn door ondergetekende geïnventariseerd in het kader van de opleiding tot middelbaar-archiefambtenaar aan de Rijks Archiefschool te 's-Gravenhage. De inventarisatie geschiedde onder toezicht en begeleiding van mevrouw C.M. Abrahamse, archivaris van het Streekarchief voor het Gooi en de Vechtstreek.

Bij aanvang van de inventarisatie bleek dat de twee archieven geheel door elkaar waren geraakt en bovendien zeer incompleet waren. Een langdurige speurtocht langs archiefbewaarplaatsen en particulieren volgde. Naast het archiefdeel dat in het streekarchief berust werd een belangrijk archiefdeel in de bewaarplaats van gemeente 's-Graveland gevonden. Verder bleken zich stukken in het gemeentearchief van Amsterdam en in het depot van het waterschap Drecht en Vecht te bevinden. In drie particuliere collecties werden eveneens stukken aangetroffen. Bij gebrek aan publicaties betreffende het Hollandse deel van Ankeveen is o.a. onderzoek verricht in de Rijksarchieven in Noord-Holland, Utrecht en Zuid- Holland.

Zuiver archivistisch gezien is er sprake van slechts één archief. Immers het bestuur over de Veenderij komt volledig aan het polderbestuur. Het archief van de veenderijdirectie is daarom gedeponeerd bij het polderbestuur en maakt dus deel uit van het archief van het polderbestuur. Wanneer het veenderijarchief echter als zodanig in deze inventaris opgenomen zou zijn, zou dit de toegankelijkheid niet bepaald bevorderen. Reden om het veenderijarchief apart in deze inventaris op te nemen.

Van de archiefdelen die berusten bij het streekarchief en dateren vóór 1933 was in 1940 een inventaris gemaakt door P.J. Suasso de Lima de Prado. Bij de eerste bestudering van deze inventaris bleek al dat Suasso geen onderscheid had gemaakt tussen de archieven van de directie en het polderbestuur. Hij stelde zelfs dat de polder is voortgekomen uit de veenderij. Daarnaast bleek dat Suasso veel stukken naar uiterlijke vorm en niet naar inhoud heeft geordend en samengevoegd. Mocht er toen nog van enige oude orde sprake zijn geweest, dan zal deze met de inventarisatie in 1940 volledig verloren zijn gegaan. Bij de ordening van beide archieven is daarom uitgegaan van het schema voor het ordenen van waterschapsarchieven van de Provinciale Inspectie der Archieven in Noord-Holland.

Een deel van de archieven van de polder en de veenderij is terecht gekomen bij de gemeente Ankeveen. Dhr. J.R. Persman heeft in 1953 o.a. op dit archief een inventaris gemaakt. In deze inventaris onderscheidt Persman de archieven van de polder en van de veenderij, maar ook een archief van de 'Gemeenschappelijke Administratie van de Hollands-Ankeveense, Heintjes Rak-, Broeker-, Nesser- en Binnenlandse polders'. Deze gemeenschappelijke administratie bestaat uit de administratie van de inning van de Zeeburgsdijklasten door de Hollands-Ankeveense polder in de bovengemelde polders. Omdat dit een taak van het polderbestuur is, is dit archiefbestanddeel in deze inventaris opgenomen. Ook Persman heeft veel stukken naar uiterlijke vorm en niet naar inhoud geordend.

Enige stukken van de directie van de veenderij zijn, vermoedelijk in de periode rond de reglementswijziging van 1856, terecht gekomen in het archief van het gemeentebestuur van Weesperkarspel. Het belangrijkste hiervan zijn twee notulenboeken van de directie daterende van 1775-1789 en van 1818-1845. De gemeentearchivaris van Amsterdam, waar dit archief onder berust, zag aanleiding om deze stukken over te dragen opdat deze bij het veenderijarchief gevoegd konden worden. Op haar beurt kon de streekarchivaris voor het Gooi en de Vechtstreek enige stukken behorende tot de administratie van het waarborgfonds door Weesperkarspel, welke in de archieven van de gemeentebesturen van Ankeveen en Kortenhoef waren aangetroffen, aan het gemeentearchief van Amsterdam overdragen.

De stukken welke zich bevonden in de erfenis van Chr. van Blarcum zijn gedeeltelijk ondergebracht in de archieven van de gemeente 's-Graveland. Deze stukken zijn vrijwel alle in het archief van het gemeentebestuur van Ankeveen gelaten en onder blanco nummers in deze inventaris opgenomen. Enkele van deze stukken zijn overgedragen aan het gemeentearchief van Amsterdam om aldaar bij het archief van het gemeentebestuur van Weesperkarspel gevoegd te worden.

De stukken uit de erfenis van Van Blarcum welke in particuliere handen zijn geraakt, zijn allen overgedragen aan het streekarchief. Vanwege de voorwaarden van overdracht is één van deze stukken opgenomen in de collectie aanwinsten van het streekarchief en derhalve als blanco nummer met betreffende verwijzing opgenomen. De andere stukken zijn bij het polder- respectievelijk het veenderij- archief gevoegd. Bij deze wil ik het Goois Museum te Hilversum en de heren B.J. van der Kolk te Hilversum en J.M. Veenman te 's-Graveland danken voor het afstaan van stukken ter completering van de archieven en van afbeeldingen ten behoeve van deze inventaris.

Bij de afronding van deze inventaris bleken er nog archiefstukken van de polder te berusten bij het waterschap Drecht en Vecht. Deze stukken waren bij het overgaan van de polder naar dit waterschap uit het polderarchief gelicht, omdat zij toen nog lopende zaken betroffen. Deze stukken waren niet in het archief van Drecht en Vecht gevoegd, maar apart gehouden. Deze stukken zijn weer terug in het oorspronkelijk polderarchief geplaatst.

Na het met succes afleggen van het examen tot middelbaar archiefambtenaar heb ik op vrijwillige basis het archief van de Commissie van Toezicht op de Vervening in de Hollands-Ankeveense polder c.a. geïnventariseerd. Dit archief berustte bij de Provinciale Griffie van Noord-Holland te Haarlem en is op voordracht van de provinciaal inspecteur der archieven in Noord-Holland overgedragen aan het streekarchief. Inventarisatie heeft plaatsgevonden op het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage. Het archief van de Commissie van Toezicht was nagenoeg compleet. Het enige stuk wat niet werd aangetroffen was een kaart van de veenderij welke in 1856 moet zijn gemaakt. De structuur van dit archief was een mengeling van diverse ordeningsstelsels. De stukken waren deels genummerd naar hun voorkomen op de agenda's en veelal zaaksgewijs geordend waarbij stukken betreffende één zaak in elkaar geschoven waren. Veel ingekomen stukken bleken geen nummer te hebben maar waren wel bij een ander stuk ingeschoven. Het archief was o.a. daarom niet goed toegankelijk. Reden om de oude struktuur te verlaten en opnieuw te ordenen.

Vernietiging van bescheiden uit de archieven van het bestuur van de Hollands-Ankeveense polder, de directie van de Veenderij in de Hollands-Ankeveense, Heintjes Rak- en Broekerpolders en de Commissie van Toezicht op de Vervening in de Hollands-Ankeveense polder c.a. heeft plaatsgevonden op grond van de vernietigingslijst voor bescheiden uit de archieven van de organen van waterschappen dagtekenende ná 1850, zoals vastgesteld door de minister van WVC en de minister van Verkeer en Waterstaat d.d. 16 juli 1984. De omvang van de vernietigde bescheiden bedraagt ruim 3 strekkende meter. Incidentele vernietiging van stukken uit het archief daterende van ná 1933 heeft plaats gevonden, doch de betrokken secretaris(sen) hebben hiervan geen vernietigingslijst noch proces-verbaal van opgesteld.

Bij de vernietiging van de bijlagen van de rekeningen van zowel de polder als de veenderij zijn uit bouwhistorische overwegingen kwitanties niet vernietigd. Het betreft hier kwitanties en specificaties van onderhoudswerken aan het polderhuis en aan de molen.
Tot slot wil ik opmerken dat de beide archieven van de Hollands-Ankeveense polder en haar veenderij verre van compleet zijn. Ondanks het feit dat overal stukken te voorschijn kwamen, zijn er nog duidelijk gaten aanwezig. Verdwaalde stukken uit andere archieven zijn achterin de inventaris opgenomen. Hiervan zijn stukken behorend in het archief van Nicolaas van Laar en in het archief van het gemeentebestuur van Ankeveen onderscheiden.