In de 19e eeuw kende Zwolle nog geen openbaar bibliotheekwerk. Enkele volksbibliotheken, waaronder die van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, en een leskabinet vormden de enige bibliotheekvoorziening.

Begin 20e eeuw begon de "leeszaalgedachte" in Nederland veld te winnen. Deze stoelde op 19e- eeuwse liberale cultuuropvattingen. Men richtte zich tot ieder "zonder onderscheid van godsdienstige overtuiging, politieke gezindheid of maatschappelijke stand". De collecties moesten "onpartijdig", algemeen ontwikkelend en onderrichtend van karakter zijn. De bibliotheken ontstonden vrijwel allemaal uit particulier initiatief.

In 1913 werd in Zwolle een vereniging "openbare leeszaal en bibliotheek" opgericht, maar het duurde tot 1916 voor een gebouw geopend kon worden aan de Kamperstraat. De bibliotheek van de Maatschappij tot Nut... werd nu opgenomen in de "leeszaal". Men ontving in 1916 fl. 600,= rijks- en fl. 600,= gemeentesubsidie.

In 1919 werd ook een RK Openbare Leeszaal "Joan Cele" geopend aan de Melkmarkt. Beide bibliotheken groeiden geleidelijk, hoewel gebrek aan financiële middelen de expansie remde. In de crisis- en oorlogsjaren werden veel boeken uitgeleend, terwijl zeker in de oorlog vrijwel geen nieuwe boeken gekocht konden worden. Pas na 1947 kwam de groei er definitief in onder verbeterde Rijkssubsidievoorwaarden, een betere betaling voor het personeel en onder de dynamische leiding van directrice Mevr. Corrie Jacobs.

De algemene Openbare Bibliotheek Zwolle startte in 1950 met een afdeling bedrijfsbibliotheek, die voor documentatie zorgde en gespecialiseerde boeken en tijdschriften aanbood. In 1951 werd begonnen met een centrale Schoolbibliotheekdienst voor het basisonderwijs. Er werden wisselcollecties leesboeken in de schoollokalen geplaatst. In 1953 opende de Algemene Openbare Bibliotheek haar eerste filiaal aan de Assendorperstraat in de wijk Assendorp. In 1965 werd dit filiaal al weer opgeheven. In 1957 volgde een tweede filiaal aan het Simon van Slingelandtplein in de wijk Dieze, welke samen met de nieuw opgerichte Christelijke Openbare Bibliotheek in een pand werd ondergebracht. Deze samenwerking duurde tot 1962 toen de Christelijke openbare Bibliotheek een eigen directie aanstelde en het filiaal van de Algemene Openbare Bibliotheek moest verhuizen naar een andere straat. De algemene Openbare Bibliotheek stichtte een derde filiaal aan de Obrechtstraat in Holtenbroek in 1963.

De groei van het bibliotheekwerk was als volgt: in 1920 lazen 900 lezers 35.000 boeken, in 1960 telde men 7.000 lezers en 260.000 uitgeleende boeken. Inmiddels had de Algemene Openbare Bibliotheek in 1958 naast de al bestaande muziekbibliotheek een afdeling uitleendiscotheek gevoegd, deze was de eerste in Nederland. Men begon met 500 grammofoonplaten, inmiddels gegroeid tot een collectie van bijna 10.000 platen in 1974.

In 1966 vierde de bibliotheek haar 50-jarig bestaan, en werd een nieuwe uitleenruimte geopend in de tuin van de Kamperstraat 19-21.

Medio zestiger jaren begonnen overal in Nederland samenwerkingsvormen te groeien binnen het bibliotheekwerk. In Zwolle begon men eind 1967 in de filialen samen te werken. Het filiaal Dieze van de Algemene Openbare Bibliotheek fuseerde met de Christelijke Openbare Bibliotheek, terwijl het filiaal Holtenbroek werd uitgebreid en gezamenlijk geëxploiteerd door de Algemene, Rooms-Katholieke en Christelijke Openbare bibliotheken.

Op 23 augustus 1968 werd de stichting Gemeenschappelijke Bibliotheek Zwolle (GBZ) opgericht die de fusie tussen de bibliotheken verder uitvoerde. Per 1 januari 1970 werd een directeur, dhr. Jan Boonstra aangesteld, en in dat jaar werd de Rooms Katholieke Openbare Bibliotheek samengevoegd met de Algemene Openbare Bibliotheek-centrale, terwijl de afdeling discotheek verhuisde naar het pand van de vroegere Rooms-Katholieke Openbare Bibliotheek. Door de annexatie in 1967 van de gemeente Zwollerkerspel door de gemeente Zwolle nam de Zwolse bibliotheek de openbare bibliotheekvoorziening in dit gebied over van de Provinciale Bibliotheekcentrale voor West-Overijssel.

In 1970 verhuist de fonotheek naar het pand Melkmarkt 10. In 1971 werd een nieuw bibliotheekfiliaal in Ittersum gebouwd, en het in 1963 gebouwde filiaal Westenholte overgenomen. In 1972 kwam een 450 m2 groot nieuw bibliotheekgebouw gereed voor het filiaal Holtenbroek. In 1973 werd een nieuw bibliotheekgebouw, onderdeel van het wijkcentrum "de Wijenbelt" gerealiseerd in Berkum. Hiermee was de integratie van het bibliotheekwerk en de spreiding over de wijken voltooid. In de jaren '70 was de groei van het Zwolse bibliotheekwerk enorm. In 1970 werden 444.000 boeken uitgeleend, in 1974 925.000. In 1970 telde de bibliotheek 12.500 ingeschreven leden, in 1974 20.000.

Tussen 1968 en 1983 verdrievoudigt het aantal gebruikers, het aantal uitleningen stijgt van 373.000 tot bijna anderhalf miljoen per jaar, alles binnen een periode waarin het inwonertal slechts met 13.000 inwoners toeneemt.

De groei wordt vooral veroorzaakt door de sterk verbeterde financiële basis als gevolg van de in 1975 tot stand gekomen "Bibliotheekwet", welke voorschriften en normeringen gaf ten aanzien van aantallen boeken, personeelsleden en uren van openstelling.

Al in de zestiger jaren werden plannen gemaakt voor een nieuwe centrale bibliotheek, die het bestaande te kleine gebouw aan de Kamperstraat moest vervangen. Na jaren van plannen maken werd uiteindelijk op 14 mei 1986 de nieuwe centrale bibliotheek geopend in het complex van het voormalige provinciehuis aan de Diezerstraat. De verschillende over de stad verspreide voorzieningen, waaronder de jeugdbibliotheek en de fonotheek werden gehuisvest in de centrale bibliotheek.

In 1977 werd een nieuw filiaal geopend in de wijk Aa-landen, als onderdeel van het meandercollege, de jeugdbibliotheek verhuist vanwege ruimtegebrek naar de voormalige Oranjeschool op het Jufferenbolwerk. In 1971 werd een tijdelijk bibliotheekfiliaal gevestigd in Ittersum, aan de Zwarteweg. Na een tussentijdse huisvesting aan de van Houtenlaan (1981-1987) werd in 1987 een nieuwe huisvesting betrokken, als onderdeel van het winkelcentrum Zwolle-Zuid aan de Van der Capellenlaan.

De flinke groei van het bibliotheekwerk werd na 1984 abrupt afgebroken door een rijksbezuiniging van 20% en de invoering van leengeld per boek, waardoor het aantal uitleningen per jaar met 300.000 terugvalt. In enkele jaren tijd moest een half miljoen bezuinigd worden op jaarbasis. Als gevolg hiervan werd de wijkbibliotheek Dieze in 1985 gesloten, de openingstijden van de hoofdvestiging gehalveerd en de boekenbudgetten verlaagd. Eind jaren '80 is het aantal uitleningen en ingeschreven leden weer terug op het niveau van voor de bezuinigingen. Belangrijke ontwikkelingen zijn de uitbreiding van het bibliotheekfiliaal Westenholte in 1983, en de opening in 1985 van de nieuwe wijkbibliotheek "zuid". Ook wordt een begin gemaakt met de automatisering van het uitleensysteem in de vestigingen. In 1988 wordt Mevr. O. Aelberts-van de Ven benoemd als nieuwe directeur, als opvolger van de in 1987 vertrokken directeur J. Boonstra. In 1992 is de automatisering van het ALS-uitleensysteem ingevoerd in alle Zwolse bibliotheekvestigingen.

In 1991 wordt het 75-jarig bestaan gevierd van de Zwolse bibliotheek, maar wordt tegelijkertijd door de gemeente een bezuiniging doorgevoerd van 3,5 ton. Sluiting van de wijkbibliotheken kan nog worden voorkomen, maar de discussie over het al dan niet handhaven van alle wijkvestigingen blijft de jaren daarna oplaaien binnen de gemeentelijke politiek.

In 1992 is de restauratie van de Statenzaal voltooid, en wordt de zaal vanaf dat moment veelvuldig gebruikt voor literaire, culturele en muzikale activiteiten door Bibliotheek Zwolle. In 1993 worden plannen gepresenteerd voor de ontwikkeling van een winkelcentrum onder de naam "Zamenhof" in de centrale bibliotheek, een plan dat niet wordt uitgevoerd. Vanaf 1990 wordt de Compact-Disc geïntroduceerd in de collectie van de bibliotheek, de grammofoonplaten verdwijnen in 1995 uit de collectie.

In 1998 wordt de geheel gerenoveerde en gemoderniseerde bibliotheek Aa-landen heropend. In 2000 doet op alle vestigingen van de bibliotheek het internet zijn intrede, een technologische ontwikkeling die later grote gevolgen zou hebben voor de aard en omvang van de dienstverlening van de bibliotheken in Nederland.

Op 1-1-2002 wordt een geheel nieuw automatiserings -uitleensysteem met selfservice voor de klant ingevoerd: BICAT, als opvolger van ALS. Op 15-11-2002 wordt de geheel gerenoveerde bibliotheek Zwolle-Zuid heropend.

In 2004 wordt de nieuwe vleugel van de centrale bibliotheek gerenoveerd, en wordt een Biebcafe geopend in de grote hal. Per 1-8-2004 treedt Mevr. Tineke van Ham aan als nieuwe directeur. In het kader van een nieuw bezuinigingsplan wordt de sluiting van de drie kleinste bibliotheekvestigingen onderzocht. Per 1 maart 2005 wordt filiaal Holtenbroek als eerste filiaal gesloten. Op 1-1-2006 volgt de sluiting van de filialen Berkum en Westenholte. Daar staat tegenover de opening van het nieuwe filiaal Stadshagen, dat wordt gehuisvest in het Kultuurhuus, een nieuw concept dat meerdere instellingen in een gebouw concentreert.