Uw zoekacties: Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Ommen

1491 Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Ommen ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
De oudste vereniging van Ommen is de lokale afdeling van de Maatschappij tot Nut van
't Algemeen. Het Nutsdepartement Ommen werd in 1822 opgericht. Destijds waren er reeds 150 Nutsdepartementen, waaronder zelfs in Namen en Antwerpen.
De landelijke Maatschappij tot Nut van 't Algemeen werd in 1784 in Edam opgericht door een groep van zes personen onder leiding van de Doopsgezinde predikant en leraar Jan Nieuwenhuyzen.
Het Nut stelde zich ten doel het welzijn van individuele personen en de lokale gemeenschap te bevorderen. Daartoe streefde het Nut naar de grootst mogelijke toegankelijkheid ten aanzien van deelneming aan de door haar georganiseerde activiteiten. Van begin af aan heeft het Nut zichzelf gezien als een instelling voor volksontwikkeling ten gunste van laagopgeleiden.
Er werden kleuterscholen en scholen voor ambachtelijk- en huishoudelijk onderwijs, (volks) bibliotheken en spaarbanken gesticht. Ook werden lezingen en cursussen gehouden. Dat alles in een tijd waarin deze zaken nieuw en vooruitstrevend waren.
In de 20e eeuw werden de meeste van deze taken overgenomen door de overheid of het bedrijfsleven, waardoor langzamerhand de nadruk werd verschoven naar activiteiten op het gebied van ontwikkeling en kunst met lezingen, cursussen, concerten, toneelvoorstellingen en educatieve excursies. Dit ter 'lering ende vermaak'.
Ofschoon er omtrent de activiteiten van het departement Ommen in de periode 1822 tot 1924 niets kon worden achterhaald, heeft het wel degelijk gefunctioneerd, want in het laatstgenoemde jaar wordt in het door de toenmalige burgemeester C.E.W. Nering Bögel uitgegeven boekje 'Beschrijving van Ommen' het volgende gevonden: "Sedert den jaren 1822 bestaat er te Ommen eene afdeling der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen welke reeds tot over de 30 leden geteld heeft ...."

In 1925 onderneemt het Nut initiatieven om in Ommen een zwembad te bouwen. Dit project is destijds niet van de grond gekomen maar in 1928 lukt dat wel met het stichten van een kleuterschool. Deze kleuterschool wordt pas in 1980 overgenomen door de gemeente Ommen.
Gedurende de bezettingstijd was het Nut verboden door de Duitsers. Op 25 juni 1946 wordt het departement heropgericht. In het verslag over het jaar 1946 wordt gesproken over pogingen een kinderleeszaal op te richten. Dit lukt niet wegens gebrek aan ruimte. Wel is er vanaf 1948 sprake van een Nutsbibliotheek. In 1957 was deze echter overbodig door de oprichting van een openbare bibliotheek in Ommen.
Het programma voor het seizoen 1948/49 vermeldt 7 bijeenkomsten. En dat voor de toen geldende contributie van 3 gulden per jaar per persoon en 4 gulden voor een echtpaar.
In 1992 kwam de Nuts sterrenwacht tot stand. Deze mocht zich verheugen in een toenemend aantal bezoekers. Met name de jeugd was geïnteresseerd. Helaas bleek een sluitende exploitatie zonder subsidie niet mogelijk zodat de Sterrenwacht in 2004 moest worden opgeheven.
Naast de hierboven beschreven initiatieven zijn er ook andere activiteiten geweest zoals lezingen, cursussen en (grensoverschrijdende) excursies.
In 1997, naar aanleiding van het 175-jarig bestaan, werd een muziekconcours georganiseerd. Ruim 50 jonge pianisten, violisten en cellisten traden met succes op.
Toch leidt het departement Ommen vanaf de eind jaren negentig van de 20e eeuw een kwijnend bestaan. De gemiddelde leeftijd ligt boven de 75 jaar, er is weinig aanwas van nieuwe leden, lezingen worden hooguit door 15 leden bezocht en en aan de excursies nemen veelal slechts 12 of minder leden deel.
Het bestuur van het departement Ommen stelt voor de activiteiten per 31 december 2011 te beëindigen. Met 28 stemmen voor en geen stemmen tegen wordt dat voorstel aangenomen in de algemene ledenvergadering van 15 november 2011. De definitieve opheffingsdatum wordt op 30 juni 2012 gesteld.
Het archief van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Ommen beslaat de periode 1822 - 2012. Er zijn zeer weinig archiefstukken aanwezig over de periode van voor 1945. Verder zijn er veel dubbele archiefstukken aangetroffen van vooral notulen van bestuurs- en algemene ledenvergaderingen en financiële overzichten.
Circa 1 meter kwam voor vernietiging in aanmerking, waardoor het archief nu 0,36 meter groot is. Het archief werd in oktober 2012 door het Nutsbestuur aan het Historisch Centrum Overijssel te Zwolle geschonken. In de opgemaakte overeenkomst van schenking (beperkt openbaar) werd opgenomen, gelet op privacy gevoelige gegevens, dat archiefbescheiden uit de laatste 25 jaar alleen geraadpleegd mogen worden voor studie- of wetenschappelijke doeleinden.
Plaatsingslijst
23 Jaarbalansen en begrotingen, 1981 - 1984, 1990 - 2012.
1491 Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Ommen
Plaatsingslijst
23
Jaarbalansen en begrotingen, 1981 - 1984, 1990 - 2012.
Datering:
1981 - 1984, 1990 - 2012.
Omvang:
1 omslag

Kenmerken

Datering:
(1822) 1946 – 2012
Voorwaarden voor raadpleging:
Stukken van de laatste 25 jaar zijn alleen raadpleegbaar met schriftelijke toestemming van de directeur van het Historisch Centrum Overijssel
Omvang archiefblok:
0,5 m
Toegang:
Boog, E.W., Plaatsingslijst van het archief van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, departement Ommen, (1822) 1946 – 2012, Zwolle (2013).
Openbaarheid:
Stukken van de laatste 25 jaar zijn alleen raadpleegbaar met schriftelijke toestemming van de directeur van het Historisch Centrum Overijssel.