De geschiedenis van het Staatsbosbeheer (SBB) vindt zijn oorsprong in de maatschappelijke ontwikkelingen in de tweede helft van de vorige eeuw.
Door de voortdurende bevolkingsgroei nam de behoefte aan landbouwgrond snel toe. Als gevolg van de Wet op de verdere verkoop van Domeinen *  die in 1848 werd ingevoerd, konden staatsgronden, die daarvoor in aanmerking kwamen, voor ontginning worden verkocht. Daaronder vielen ook bossen, omdat de regering van mening was dat bosbouw het beste door particulieren kon worden bedreven. Dit heeft er echter toe geleid dat er nogal wat bos werd opgeruimd of versnipperd. Er bestond voor de verkoop van staatsgronden veel belangstelling bij gemeenten, die er objecten voor werkverruiming in zagen. Veel particulieren zagen in de aangeboden staatsgronden objecten voor geldbelegging, als jachtterrein en om er buitenplaatsen te vestigen. Veel van de huidige landgoederen dateren uit die tijd.

In 1892 adviseerde een daartoe aangewezen commissie van de toenmalige Maatschappij van Nijverheid over de taak van de overheid bij het tot stand komen van ontginningen en bebossingen. Het advies hield in, dat het ontwikkelen van de bosbouw kon worden gerekend tot een taak van de rijksoverheid. Met het particulier initiatief in de bosbouw liep het niet zo'n vaart. Het "boompje groot, plantertje dood" maakte de bosbouw in economisch opzicht voor de particulier niet aantrekkelijk. Het verkopen van Staatsgronden krachtens de Domeinwet moest juist plaats maken voor uitbreiding van het staatsbezit door aankoop of desnoods onteigening van woeste gronden met het doel deze te bebossen. Door deze voortdurende uitbreiding van de staatsbemoeiing met bosbouw en ontginning ontstond de behoefte aan een afzonderlijke rijksdienst voor deze vorm van bodemcultuur. Dit leidde tot het instellen van het SBB bij de Begrotingswet van 21 juli 1899. Bij Koninklijk Besluit van 8 januari 1900 *  werd de organisatie van het nieuwe SBB een feit. De dienst werd ondergebracht bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het technisch beheer werd uitgeoefend door een inspecteur der Staatsbosschen en Ontginningen en één of meer aan hem toegevoegde ambtenaren, een houtvester of opperboschwachter aan het hoofd van elke houtvesterij en boswachters. Het financieel beheer viel onder de rentmeester der domeinen te Breda en de ontvangers der registratie voor de overige goederen.
Het hoofdkantoor van de dienst werd gevestigd te Utrecht.
De goederen van het SBB werden verdeeld in verschillende beheersobjecten, houtvesterijen genaamd.
Houtvesterij Zwolle werd ingesteld in 1938 en bestond aanvankelijk uit de boswachterijen Staphorst en Ruinen.

De voornaamste taak van een houtvesterij was het technisch beheer, onderhoud van bestaande en aanleg van nieuwe bossen. Dit soort werkzaamheden werd gedeeltelijk in het kader van de werkverschaffing uitgevoerd, waarbij de houtproductie centraal stond.
In 1938 was de totale oppervlakte van Houtvesterij Zwolle 2459 ha grond, verdeeld in zogenaamde cultuurgronden, bebost en bouw- en graslanden, met een oppervlakte van 1185 ha en niet in cultuur zijnde grond 1160 ha.
Door aankopen, verkopen en ruiling van gronden was in 1949 het te beheersen grondoppervlak 3451 ha groot.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam er Duits toezicht op de bossen, waardoor de houtproductie een schakel werd in de Duitse oorlogsindustrie.