Uw zoekacties: Heerlijkheid Ruinen

1159 Heerlijkheid Ruinen ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
1159   Heerlijkheid Ruinen
Inleiding
De heerlijkheid Ruinen lag in het zuidwesten van Drenthe. De heren van Ruinen hielden zich bezig met het beheer en de uitbreiding van hun esgronden en het in cultuur brengen van hoogveengebieden.In de politiek van hun bisschoppelijke landsheren, aan wie ze leenroerig waren, hebben ze geen grote rol gespeeld. Ze onderhielden steeds een goede relatie met de bisschoppen.Verwikkelingen deden zich pas voor in de 16e eeuw, toen het landsheerlijk gezag van Philips (II) werd afgezworen. De Ruinense heren zagen hierin een mogelijkheid tot meer zelfstandigheid ten opzichte van de Drentse overheid, immers de leenheerschappij was in handen gekomen van de Staten van Overijssel. Hieraan kwam een eind toen in 1795 Drenthe de jurisdictie over Ruinen verkreeg.
De omvang van de heerlijkheid en de oude grenzen zijn niet met zekerheid aan te geven. Er is wel een oude uit 1382 daterende beschrijving van de bisschoppelijke lenen, toen Arend Huijs met de heerlijkheid werd beleend. Deze omschrijving van de bezittingen van de heerlijkheid zien we ook in andere beleningen (1550 en 1590) terugkomen.
Uit deze beleningen komt een beeld naar boven van een heerlijkheid, die zich van oost naar west heeft uitgestrekt van de Echtener hoogvenen (i.c. het huidige Hoogeveen) tot in het laagveen gebied van Noordwest-Overijssel.
De heerlijkheidsrechten van Ruinen en Ruinerwolt lagen decennia lang bij leden van het ministerialen-geslacht Van Ruinen, later het geslacht Huijs, die zich overigens van Ruinen gingen noemen. De laatste erfdochter Van Ruinen was de rond 1404 geboren Johanna van Ruinen, die op 10 februari 1425 trouwde met Berend van Munster. Johanna bracht de heerlijkheid Ruinen in, terwijl Berend van zijn vader 24 erven in Bentheim, enig land in Otmarbocholt en zijn aandeel in de Vrije Stoel en het voorvaderlijke slot Botzlar ontving. Als nieuwe heren van Ruinen namen de Van Munster's noch de naam noch het wapen van de oorspronkelijke heren over. * 
1. Het archief
laatste wijziging 12-05-2022
24 beschreven archiefstukken
Regestenlijst
1. Lijst van regesten van charters betreffende de Heerlijkheid Ruinen
1 David van Bourgondie, bisschop van Utrecht, verklaart in aanwezigheid van Deric van Voerst en Geryt van Welvelde als zijn leenmannen, dat Henric van Munster, zijn leenman, na zijn overlijden aan Niesse, zijn vrouw, gedurende haar leven een jaarrente van 70 mud rogge, gemeten met Swolsche maat, toekent, gaande uit (het erve en goed), de Olde Hoff genaamd, dat in het kerspel van Ruynen gelegen is, en een jaarrente van een half vat boter van de boterpacht, gaande uit de buurschappen Buddinxwolde en opter Bullinge.
GA Zwolle, inv.nr.HA002, ch.coll.485.13
2 Reynalt Jarghes, abdis, en de oldermannen van het klooster te Assen verklaren, dat zij Mechtelt (van Munster), dochter van Henrick van Munster, heer toe Runen (Ruinen), als jofferlijke provenierse in hun klooster hebben opgenomen, waarvoor Henrick van Monster aan het klooster te Assen 100 gouden Rijnsche gulden gegeven heeft, die ook aan het klooster zullen blijven als Mechtelt (van Munster) zou overlijden voor zij haar professie gedaan zou hebben, en waardoor Mechtelt en het klooster te Assen afzien van aanspraken op de erfenis van de ouders van Mechtelt.
GA Zwolle, inv.nr.HA002, ch.coll.499.13
3 Kaerle (V), keizer, enz. oorkondt, dat voor Maximiliaen van Egmundt, graaf van Buren, enz., stadhouder van Vrieslandt, Overijssell, Groningen en de Omlanden, en Goessen van Raesfelt, drost van Twenthe, en Uniko Ripperda als leenmannen, Hinrich van Munster in Deventer upten Xen dach juni in t jaer ons heren duysent vijffhondert vijff en viertich (10 juni 1545) in de plaats van wijlen Berent van Munster, zijn vader, beleend is met:
1. De heerlijkheid en het gericht van Ruynen;
2. De goederen, Buddeldinckwolde, Haekeswolde en ter Balinge genaamd;
3. De goederen, den Oldenhoff en de Nijenhoff genaamd;
4. De tienden te Ruynen en Pette;
5. De goederen, Wulverinck, Ludderinck, Haedeboldinck, Westerbrinck, Broecksinck en Oelde Lanssinck genaamd;
6. De gruit te Ruynen;
7. Zeven hoeven land, die in het kerspel van Zuytwolde gelegen zijn;
8. Het goed, toe Oeldinck genaamd, dat in het kerspel van Dalen gelegen is;
9. De tienden te Gees, dat in het kerspel van Hasselen (Oosterhesselen) gelegen is;
10. De grove en smalle tienden, gaande uit de erven Roederinck en Ribbertinck genaamd, die in het kerspel van Dever (Diever) gelegen zijn;
11. Het goed, Westersche Wildenberch genaamd, dat in het kerspel van Oevereysten (Avereest) gelegen is;
12. Het erve, Remmeringe genaamd, dat te Banloe (Ballo) in het kerspel van Rolde gelegen is;
13. Het erve, Nijdinck genaamd, dat in het kerspel van Norch (Norg) gelegen is;
14. De boterpacht, gaande uit de goederen, Buddinckwolde en Upter Bullinge genaamd;
15. De erven, de Hoff toe Welvelde, de luttike Hulscher, Sterkesloe, t Huys ter Beecke, t Huys ter Haer, toe Bartoldinck en dat Velthuys te Hertmen genaamd, die in Twenthe gelegen zijn.
GA Zwolle, in.nr.HA002, ch.coll.550.06
4 Jacob Gaedesdey namens Coendert van Zudtphenn en Nicolaus Hollandt namens Peter Albersszen verklaren, dat anno etc. een ende sestich upten XXIen july (21 juli 1561) door Berndt Jacobsszen namens wijlen Albertus Harmansszen, schout op Buddinckwolt, en Neeze, zijn vrouw, en door Henrick van Barckman namens Coendert van Suytphen en Aeleydt, zijn vrouw, een huwelijksovereenkomst is gesloten tussen Peter Albersszen, zoon van wijlen Albertus Hermansszen en Neeze, zijn vrouw, enerzijds en Heyle (van Suytphen), enig kind van Coendert van Suytphen en Aeleydt, zijn vrouw, anderzijds, waarbij het volgende is bepaald:
1. Peter Albersszen zal trouwen met Heyle (van Suytphen);
2. Neeze, weduwe van Albertus Harmansszen, verklaart, dat Peter Albersszen, haar zoon, in alle opzichten erfgenaam van zijn vader en moeder is, zoals haar andere zonen, maar dat hij nu reeds 100 goudgulden van 28 stuver Brabans per gulden zal ontvangen, wat na het overlijden van zijn moeder gekort zal worden op zijn erfdeel, dat voornamelijk gelegen is in de heerlijkheid van Ruynen in Drenthe;
3. Coendert van Sutphen en Aeleydt, zijn vrouw, verklaren, dat Heyle, hun dochter, in alle opzichten hun enige erfgename is ten aanzien van hun eigendommen, die voornamelijk gelegen zijn in Swolle en niet onterfd zal worden, terwijl zij ook 100 goudguldens, kleding en kleinodien ten huwelijk mee zal krijgen.
GA Zwolle, inv.nr.PA567, ch.coll.562.11 en 562.12.
5 Philips (II), koning van Castilien, enz, oorkondt, dat bij ontstentenis van een stadhouder voor Vrieslandt, Overijssel, Groningen en Lingen, kanselier en raden in Overijssel, Drenthe en Lyngen in aanwezigheid van Roelof Bitter, rentmeester van Twenthe, en Anthonis Nytert, leenmannen, Herman van Hoevel, richter te Oldenzael, als gevolmachtigde van en namens Reynharth van Olthuis, omdat Cristiaen van Oldthuis, zijn vader, overleden is, beleend met de tienden in Westerhesselte, Dwingele, Westenkercke en met de heerlijkheid van Havelte en Hesselte en wel volgens het leenrecht van Overijssel, waarna Herman van Hoevel namens Reynhardt van Oldthuis leenhulde gedaan heeft.
GA Zwolle, inv.nr.HA002, ch.coll.584.05
6 Philips (II), koning van Castilien, enz., oorkondt, dat Johan Vurd, kanselier van Overijssel, Drenthe en Linghen, als plaatsvervanger van Francois de Verdugo, stadhouder, gouverneur en kapitein-generaal van Vrieslandt, Overijssel, Groeningen, Drenth en Linghen, in aanwezigheid van Derick Hertgers, raad en Johan Scholte als zijn leenman en Hendrick van Munster in plaats van wijlen Hendrick van Munster, zijn vader, beleend heeft met:
1. De heerlijkheid en het gerecht van Ruinen, Buddinckwolde, Haeckeswolde en ter Bullinge;
2. De erven en goederen, den Oldenhoff, den Nijenhoff genaamd, de tienden te Ruinen en te Pette, de erven en goederen, Wulverinck, Ludderinck, Hadvoldinck Westebrinck, Broecksinck en Olde Lanssinck genaamd, die in Ruinerkerspel gelegen zijn;
3. De gruit te Ruinen;
4. Zeven hoeven land, die in het kerspel van Zuytwolde gelegen zijn;
5. Het goed, toe Oeldinck genaamd, dat in het kerspel van Daelen gelegen is;
6. De tienden te Gheess in het kerspel van Hessele (Oosterhesselen);
7. De grove en smalle tienden, gaande uit de erven, Roederinck en Ribbertinck genaamd, die in het kerspel van Dever (Diever) gelegen zijn;
8. De goederen, Westeyche en Wildenberch genaamd, die in het kerspel van Overeesten (Avereest) gelegen zijn;
9. Het erve, Remmerinck genaamd, dat te Bairloe (Ballo) in het kerspel van Rolde gelegen is;
10. Het erve, Nijdinck genaamd, dat in het kerspel van Norich (Norg) gelegen is;
11. De boterpacht van Buddinckwolde en op der Bullinge;
12. De erven, de Hoff toe Welvelde, die luttike Hulscher, Sterckesloe, het huis te Becke, het huis ter Haer, het goed Bartoldinck en het erve, dat Velthuys te Hertmen genaamd, die in Twente gelegen zijn.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 590.05
1159 Heerlijkheid Ruinen
Regestenlijst
1. Lijst van regesten van charters betreffende de Heerlijkheid Ruinen
6
Philips (II), koning van Castilien, enz., oorkondt, dat Johan Vurd, kanselier van Overijssel, Drenthe en Linghen, als plaatsvervanger van Francois de Verdugo, stadhouder, gouverneur en kapitein-generaal van Vrieslandt, Overijssel, Groeningen, Drenth en Linghen, in aanwezigheid van Derick Hertgers, raad en Johan Scholte als zijn leenman en Hendrick van Munster in plaats van wijlen Hendrick van Munster, zijn vader, beleend heeft met:
1. De heerlijkheid en het gerecht van Ruinen, Buddinckwolde, Haeckeswolde en ter Bullinge;
2. De erven en goederen, den Oldenhoff, den Nijenhoff genaamd, de tienden te Ruinen en te Pette, de erven en goederen, Wulverinck, Ludderinck, Hadvoldinck Westebrinck, Broecksinck en Olde Lanssinck genaamd, die in Ruinerkerspel gelegen zijn;
3. De gruit te Ruinen;
4. Zeven hoeven land, die in het kerspel van Zuytwolde gelegen zijn;
5. Het goed, toe Oeldinck genaamd, dat in het kerspel van Daelen gelegen is;
6. De tienden te Gheess in het kerspel van Hessele (Oosterhesselen);
7. De grove en smalle tienden, gaande uit de erven, Roederinck en Ribbertinck genaamd, die in het kerspel van Dever (Diever) gelegen zijn;
8. De goederen, Westeyche en Wildenberch genaamd, die in het kerspel van Overeesten (Avereest) gelegen zijn;
9. Het erve, Remmerinck genaamd, dat te Bairloe (Ballo) in het kerspel van Rolde gelegen is;
10. Het erve, Nijdinck genaamd, dat in het kerspel van Norich (Norg) gelegen is;
11. De boterpacht van Buddinckwolde en op der Bullinge;
12. De erven, de Hoff toe Welvelde, die luttike Hulscher, Sterckesloe, het huis te Becke, het huis ter Haer, het goed Bartoldinck en het erve, dat Velthuys te Hertmen genaamd, die in Twente gelegen zijn.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 590.05
Datering:
1590 juni 2
Organisatie: Collectie Overijssel locatie Zwolle
laatste wijziging 24-02-2016
7 De Staten van Overijssel verklaren, dat Christiaen Reiners, blijkens een akte van 28 april 1666, voor Joan ten Broeck en Henrick de Roy als leenmannen van Gelre en het huis Ruerlo opgemaakt, gevolmachtigde van Agnes Reiniera Scheele, weduwe van (Johan) Lintelo toe den Marsch, met Henrick van Coeverden ten Berge, leenman van de abdis van Essen, als haar momber, aan Lambert Bernhardt van Oer toe Buckhorst, heervan Sallick (Zalk), als hun stadhouder van de lenen, in aanwezigheid van Johan ten Velde de oude en Gijsbert Roelinck als leenmannen, het leenroerige erve en goed, Wickinge genaamd, opgedragen heeft, dat in de buurschap van Westerhesselte in het kerspel van Havelte in Drenthe gelegen is, waarna hij Pelgrim van Maen, doctor in de rechten, blijkens een akte van 28 april 1666, voor Joan ten Broeck en Engelbert Thileman Grothe als leenmannen van Gelre en het huis Dorth opgemaakt, als gevolmachtig de van Joost van Welevelt tot Lheenfringer, majoor, daarmee beleend heeft.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 666.04
8 De Staten van Overijssel verklaren, dat Christiaen Reyners, blijkens een akte van 29 juli 1669 voor Osewold van Keppel tot de Voorst en Jan van Essen als leenmannen van Gelre en het graafschap Berge ('s Heerenberg), opgemaakt, gevolmachtigde van Agnes Reynira Scheele, weduwe van (Johan) Lintelo tot de Marsch, met Herman Goosen van Hambroeck tot Beulinck als haar momber, aan Joan Bartholt van Ittersum tot Gerner, als hun stadhouder van de lenen in aanwezigheid van Lucas Bruyne en Anthoni van Mierloo als leenmannen, verzocht heeft in de belening van 2 mei 1666 ook op te nemen:
1. De tienden van Westerhesselte;
2. De tienden van Dwingelo;
3. De tienden van Westenkercke;
4. De heerlijkheid van de marken van Havelte en Hesselte, wat blijkens het leenregister ook leenroerig is aan de Staten van Overijssel en eerst door Reynhard en Jan van Oldenhuysse en daarna door Sweder Scheele ten behoeve van Anna Scheele, zijn zuster, in leen werd gehouden, omdat ook deze leengoederen aan Joost van Welevelt, generaal-majoor, zijn overgedragen, waarin zij bewilligd hebben.
GA Zwolle, inv. nr. HA002, ch.coll. 669.09
9 Jacob van Coeverden tot Stuvelaer, dingwaarder en luitenant-stadhouder van de lenen namens William de Derde, Koning van Groot-Brittanien, Vranckrijck, Yrlant en erfstadhouder en de Staten van Overijssel, verklaart in aanwezigheid van Herman Otto Ripperda, leenman van de Proosdij van Oldenzael, en van Ernst Brandt, leenman van de provincie Overijssel, dat Philips Ernst Meisterssen als gevolmachtigde van Frans Caspar Adriaen, graaf van Schellard tot Obbendorff, heer van Ruynen, Bellinckhaeven, enz. en van Margareta Geertruid Maria van Bernzouw, gravin van Schellard, met Bernard Kiers, landschrijver, als haar momber, verzocht heeft hun testament inzake de heerlijkheid van Ruynen, Buddinge, Haackswolt en het huis de Oldehaeve en andere goederen, voorzover ze leenroerig zijn aan de provincie Overijssel, te willen bevestigen, waarin hij bewilligd heeft.
GA Zwolle, inv.nr HA002, ch.coll. 697.02
10 H.J. Camerlingh, schout te Ruinen, verklaart in aanwezigheid van Jan Tymans en Jan eters als gerichtslieden in de marke van Weerwille, dat Lucas Jans en Jantien Alberts, zijn vrouw, en Geert Bartels en Jacob Bartels, als mombers van de kinderen van wijlenRoelof Bartels en Jantien Alberts, zijn vrouw, aan de markies van en tot Hoensbroek een plaatsje verkocht hebben, bestaande uit een huis met hof, drie akkers en vier weilanden, waarop thans Wolter Jans meier is, dat ten oosten grenst aan de marke van Ruinen, ten westen aan het Weerwillingerveld, ten zuiden aan het land van Hilbert Henrix en ten noorden aan de landen van Ruinerwold en dat bezwaard is met een jaarlijkse schatting van 12 pond boter op sint Victor (10 oktober) en 1/21 deel van een mud rogge op (1)mei aan het huis Ruinen, van 1/3 van een mud rogge aan de kerk te Ruinen, 14 stuivers aan de kerk te Meppel en een spint met een half schepel haver aan de kerk van Ruinerwold.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 709.03
11 Johan Gansneb, genaamd Tengnagel toe den Bonkenhave, leenheer, verklaart in aanwezigheid van Daniel Alard Blankvoort en Jacob Claassen van de Puthof als leenmannen, dat H.J. Camerlingh, advocaat, als gevolmachtigde van Willem Adriaan, markies van en tot Hoensbroeck, vrijheer van Witbruggen, Ruynen, Bellinkhaven, Gremptin, enz. hem verzocht heeft te willen belenen met het erve en goed, Oevinge genaamd, dat te Crael in het kerspel van Rhuynen gelegen is, en met het erve en goed, Bekinge genaamd, dat in de buurschap van Exelo (Exloo) in het kerspel van Odoren (Odoorn) gelegen is, waarin hij bewilligd heeft, waarna H.J. Camerlingh namens Willem Adriaan, markies van en tot Hoensbroeck, leenhulde heeft gedaan.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 724.03
12 De Staten van Overijssel verklaren, dat Godefroid Wilhelm de Bretone, schepen en oud-burgemeester van Venlo, als gevolmachtigde van Frans Arnold, markies van en tot Hoensbroek, enz. voor Elbert Antony van Pallandt toe Zuythem, als stadhouder van de lenen, in aanwezigheid van Jan van den Bergh en Jasper Beekman als leenmannen, verzocht heeft Frans Arnold, markies van en tot Hoensbroek, enz. te willen belenen met de vrijheerlijkheid van Ruynen en Ruynerwolt, dat leenroerig is aan de provincie Overijssel en in het landschap van Drenthe gelegen is, zoals wijlen Adriaan, markies van en tot Hoensbroek, enz. daarmee op 18 januari 1704 beleend was, waarin zij bewilligd hebben, waarna Godefroid Wilhelm de Bretone namens Frans Arnold, markies van en tot Hoensbroek, enz. leenhulde gedaan heeft en de vrijheerlijkheid van Ruynen en Ruynerwolt met hun toestemming op verzoek van Frans Arnold, markies van en tot Hoens
broek, enz. en Sophia, gravin van Schonborn, zijn vrouw, bezwaard is met 50.000 Hollandse guldens.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 740.01
13 Willem (V), prins van Orangen en Nassau, erfstadhouder namens de Staten van Overijssel, verklaart, dat voor Berent Henrik Bentinck tot Schoonheeten, zijn plaatsvervanger, in aanwezigheid van Derck Bentinck tot Diepenheim en Harmen Assinck als zijn leenmannen, op verzoek van Jan van Hattum als gevolmachtigde van Jean Francois, markies van en tot Hoensbroek de verkoop van de heerlijkheid Ruinen en Ruinerwolt aan Johan Munnik en Jan van de Weteringe dd. 9 april 1766 is goedgekeurd.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll.766.03
14 Willem (V), prins van Orange en Nassau, erfstadhouder namens de Statenh van Overijssel, verklaart, dat Berent Henrik Bentinck tot Schoonheeten als plaatsvervangend stadhouder van de lenen, in aanwezigheid van (Derck) Bentinck tot Diepenheim en Harmen Assinck als leenmannen, Coert Winkel, mede namens Jan Peter Leffers en Jan van de Weetering beleend heeft met de heerlijkheid Ruinen, die op 1 april 1766 aan hen verkocht is, waarna Coert Winkel leenhulde gedaan heeft.
GA Zwolle, inv.nr. HA002, ch.coll. 768.04
2. Voorlopig overzicht van beleningen met de heerlijkheid Ruinen
laatste wijziging 12-05-2022
24 beschreven archiefstukken

Kenmerken

Datering:
1485 - 1768
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Toegang:
Berkenvelder, F.C., Seekles, J.J., Lijst van regesten betreffende de heerlijkheid Ruinen (Drenthe), 1485 - 1768, Zwolle (1999).
Bijzonderheden:
Oud: HA002.
Openbaarheid:
Het archief is openbaar.
Omvang:
14 charters.
Categorie:
Archiefvormer(s):
 
Archiefvormer Heerlijkheid Ruinen
laatste wijziging 12-05-2022
24 beschreven archiefstukken