Uw zoekacties: Huis De Eeze bij Steenwijk

0218 Huis De Eeze bij Steenwijk ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiƫrarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiƫrarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Verwerving en belening van de heerlijkheid
De heerlijkheid de Eze omvatte een klein grondgebied ten Noorden van de gemeente Steenwijkerwold, aan de noordzijde begrensd door de provincies Drenthe en Friesland. De oudst bekende belening van de Eze is die van 1401, wanneer de bisschop Herman (III) van Kuinre de jonge beleent met een reeks goederen in het drostambt Vollenhove, waaronder de Eze met alle toebehoren. *  De heerlijkheid de Eze wordt een achterleen wanneer genoemde Herman van Kuinre op zijn beurt zijn broer Hendrik ermee beleent. *  Leden van het geslacht van Kuinre blijven leenheer van de heerlijkheid, totdat Aleyd Freyse van Kuinre (die behalve van de goederen van Bollenhove, waaronder de Eze, ook erfgename was van het huis te Wilp, via haar overgrootmoeder Oda van Wilp), trouwt met Johan van Renesse van Wulven. *  De enige zoon uit dit huwelijk, Johan van Renesse, wordt in 1527 heer van Wilp en wulven en daarmee leenheer van de Eze. In 1488 was de heerlijkheid door de achter leenvrouw Henrica van Kuinre verkocht aan Gerrit van Isselmuden.
Waarschijnlijk is het deze zelfde Gerrit die in 1477 betrokken was bij een geschil over de grensscheiding tekens tussen de Eze en de marke Oostenwolde. *  Door het huwelijk van Anna van Isselmuden met Ludolf van der Veen raakt het geslacht van Isselmuden de Eze kwijt, waarna via een reeks van snel elkaar door vererving en aankoop afwisselende eigenaren de heerlijkheid in 1635 in het bezit komt van Johan van Raesfelt. Deze vermaakt bij testament aan zijn 4e zoon Hendrik de Eze en een aantal door hem aangekochte goederen nl. landerijen te IJsselham, te Eesveen en in Drenthe. Hendrik Breidt zijn goederenbezit verder uit door de aankoop van de Grote Baars. *  Deze en andere goederen waarvan de verwerving slechts gedeeltelijk bekend is ressorteerden onder de heerlijkheid. Agnes Sofia, de dochter van Hendrik van Raesfelt, brengt door haar huwelijk met Johan Zweder van Rechteren de Eze met de bijbehorende goederen aan het geslacht van Rechteren. In die familie blijft het totdat de erfgenamen van wijlen Frederik Lodewijk Christiaan van Rechteren de Eze in 1878 verkopen aan de familie Brants. Momenteel is het goed in het bezit van de familie van Karnebeek.
1. Het archief
0218 Huis De Eeze bij Steenwijk
Verwerving en belening van de heerlijkheid
1.
Het archief
Bij de overgang van de Eze naar de bezitters van het huis Rechteren bleef de rentmeester in de heerlijkheid gehandhaafd maar het beheer kwam in laatste instantie te ressorteren onder de rentmeester van het huis Rechteren. In de heerlijkheid was een door de heer van de Eze aangestelde schout belast met de oefening van de lage juridictie. Genoemde verwevenheid met het huis Rechteren is er de oorzaak van dat men om een inzicht in de geschiedenis van de Eze te verkrijgen ook het archief van dat huis moet raadplegen. Wanneer het archief van de Eze is gevoegd bij het archief van de rest van de goederen van de Van Rechterens is niet duidelijk. Door Paul Nijhoff is in 1857 en 1858 een handgeschreven inventaris gemaakt, waarin de stukken betreffende de Eze als een onderdeel van het gehele goederenbezit zijn beschreven. (Deze inventaris bevindt zich in het archief van het kasteel Rechteren). Waarschijnlijk is na de dood van Frederik Lodewijk Christiaan van Rechteren, toen de Eze verkocht is door de erfgenamen, het archief ook overgegaan naar de nieuwe eigenaar. De scheiding van beide archieven is inderdaad nogal willekeurig gebeurd, zoals Graswinckel in zijn inleiding op de inventaris van het archief van het kasteel Rechteren opmerkt. *  De charters zijn bijna allemaal in het archief van Rechteren achtergebleven, mn. De bezitsbewijzen en de stukken van persoonlijke aard, en verder ook dossiers en losse stukken. In 1905 is het archief van de Eze door de toenmalige Rijksarchivaris in Overijssel mr. C.P.L. Rutgers, nadat hij een lijst had opgemaakt van het grootste deel der stukken, als niet van belang zijnde voor de geschiedenis van Overijssel naar de eigenaar teruggestuurd. * 
In 1933 is het archief door de eigenaar Jhr. Mr. H.A. van Karnebeek afgestaan aan het Rijksarchief in Overijssel en sindsdien is het daar gebleven. *  Blijkens aantekeningen op en bij de stukken is het archief oorspronkelijk rubriekmatig opgeborgen geweest in een kabinet met schuifladen. Het leek de beste oplossing om vanwege de verwevenheid met het archief van Rechteren ook het indelingsschema dat bij de inventarisatie van dat archief gehanteerd is, over te nemen. De stukken in het archief gericht aan en opgemaakt door de schout van de Eze in zijn functie van inner der belastingen in opdracht van de Staten, zijn in het aanhangsel beschreven. Bijlage A bevat een lijst van de Stukken die behoord hebben bij het archief van de Eze, maar in het archief van het kasteel Rechteren zijn opgegaan. De beschrijving ban deze stukken is overgenomen uit inventaris van Hardenberg en Graswinckel. Bewust zijn in deze lijst alleen de stukken van zakelijke aard opgenomen, omdat het onderhavige archief van de Eze, door het nagenoeg ontbreken van persoonlijke stukken, aan het zakelijke gedeelte zijn waarde ontleent. Bijlage bevat een lijst van de heren van de Eze, voorzover die voorlopig uit de archivalia en de literatuur waren na te gaan.
A.C. Kerssies, Zwolle, november 1977

Kenmerken

Datering:
(1340) 1643 - 1874
Omvang archiefblok:
1,75 5 foto's meter(s)
Voorwaarden voor raadpleging en gebruik:
Het archief is openbaar.
Toegang:
Kerssies, A.C., Huis De Eeze bij Steenwijk, (1340) 1643 - 1874, Zwolle (1977).
Omvang in stuks:
1
Categorie: