Uw zoekacties: N.V. Ontginningsmaatschappij 'Overijssel' te Zwolle

0177.1 N.V. Ontginningsmaatschappij 'Overijssel' te Zwolle ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. De N.V. Ontginningsmaatschappij "Overijssel"
2. De oprichting van de ontginningsmaatschappij
0177.1 N.V. Ontginningsmaatschappij 'Overijssel' te Zwolle
Inleiding
2.
De oprichting van de ontginningsmaatschappij
De redenen waarom werd overgegaan tot oprichting van de ontginningsmaatschappijen waren tweeërlei. Ten eerste werd beoogd zoveel mogelijk woeste en verwaarloosde gronden te ontginnen, dan wel weer geschikt voor de landbouw te maken. Ten tweede was het streven zoveel mogelijk aan werk te helpen. Het was vooral de laatstgenoemde reden die de rijksoverheid er toe bracht financieel te participeren in de ontginningsmaatschappijen. Op beide redenen voor het oprichten van de ontginningsmaatschappijen zal ik nu in het kort nader ingaan. In de provincie Overijssel waren vrij veel woeste en verwaarloosde gronden. De woeste gronden waren vooral in Twenthe te vinden, de verwaarloosde gronden met name in Staphorst. In het geval van verwaarloosde en slecht toegankelijke gronden was sprake van een slechte verkaveling en onvoldoende afwatering. Particulieren waren meestal onmachtig tot verbetering en ruilverkaveling bood geen uitkomst omdat het bezit van de individuele eigenaren te gering was. Deze feiten en de ten gevolge van de ingewikkelde bezitsverhoudingen veel voorkomende twisten noodzaakten volgens de N.V. in die gebieden waar het om slecht verkavelde en moeilijk toegankelijke gronden ging tot een "algeheele kadastrale schoonmaak" *  .
De N.V. beoogde in deze gebieden waarbij het vooral ging om de gemeenten Staphorst en Vriezenveen, alle grond door aankoop in bezit te krijgen. Nadat de gronden door de N.V. tot goede cultuurgrond waren gemaakt door het herindelen van kavels, het aanleggen van wegen en het verbeteren van de waterbeheersing, werden deze door de N.V. zoveel mogelijk weer verkocht en in sommige gevallen verpacht waarbij de voormalige eigenaren een voorkeursrecht hadden. De verbeterings- en ontginningwerken werden in Staphorst e.o. uitgevoerd door de N.V. "Grontmij" te Zwolle en in Twenthe door de Nederlandsche Heide Maatschappij te Arnhem. Als tweede reden voor het oprichten van de N.V. noemde ik de werkloosheidsbestrijding. In de jaren '30 werd de werkloosheidsbestrijding d.m.v. tewerkstelling op haar complexen een steeds belangrijker taak van de N.V.. Was men aanvankelijk uitsluitend gericht op het tewerkstellen van werklozen uit de provincie Overijssel, in de jaren '30 zouden ook veel z.g. grote stads werklozen te werk gesteld worden op de complexen der N.V.
Het wel en wee van de N.V. was sterk afhankelijk van het beschikbaar zijn van werklozen daar de financiële middelen om z.g. vrije arbeiders in dienst te nemen zeer beperkt waren. Dientengevolge maakte de N.V. in de jaren '30 een periode van groei door waarna in de oorlogsjaren de activiteiten afnamen wegens gebrek aan arbeidskrachten. Pogingen ondernomen in deze jaren om mensen d.m.v. tewerkstelling op de complexen der N.V. te vrijwaren van gedwongen tewerkstelling in Duitsland liepen op niets uit. In 1945 namen de activiteiten weer toe omdat er weer arbeiders beschikbaar kwamen waaronder zowel werklozen waren als ook politieke deliquenten. In de jaren '50 namen werkloosheid en dienovereenkomstig ook de activiteiten van de N.V. af. Was de N.V. in de jaren '30 vooral werkzaam in Staphorst en omgeving en in Twenthe, in de jaren '50 opereerde zij vrijwel uitsluitend in Twenthe wat betreft ontginningen en verbeteringen. Wat betreft haar arbeidskrachten was de N.V. ook in de jaren '50 vooral afhankelijk van het beschikbaar zijn van werklozen. In Twenthe waren de mogelijkheden der N.V. om te kunnen ontginnen derhalve nogal afhankelijk van het optreden van werkloosheid onder de textielarbeiders. En met de textielindustrie ging het in de jaren '50 nog overwegend goed. In de jaren '60 was het werk van de N.V. een aflopende zaak. De werkloosheid was nog geringer geworden en daarbij kwam nog het feit dat steeds vaker pleidooien werden gehouden de schaarse nog ontgonnen gronden als natuur- en recreatiegebieden te bestemmen.
Besloten werd derhalve dat de N.V. per 31 december 1966 haar werkzaamheden staakte waarna liquidatie volgde. Het verslag over het boekjaar 1965/66 bevat een lijst van alle complexen waarmee de N.V. in de loop van haar bestaan bemoeienis had. Dat waren:
1. Staphorster veld bij Hasselt (ca. 260 ha)
2. Staphorster Ontginning (Punthorst) (ca. 480 ha)
3. Weitemanslanden bij Vriezenveen (ca. 600 ha)
4. Staphorster Maten (ca. 1600 ha)
5. Westerhoeven bij Vriezenveen (ca. 200 ha)
6. De Smeulen (Gem. Staphorst) (ca. 60 ha)
7. Buurser- en Usselerveen bij Enschede (ca. 170 ha)
8. Manderveen bij Tubbergen (ca. 60 ha)
9. Boerenbroek bij Weerselo (ca. 40 ha)
10. Staphorster Bos (ca. 900 ha)
11. Wierdense Veld (ca. 1000 ha)
12. Haaksberger- en Buurseveen (ca. 400 ha)
13. Boetelerveld bij Raalte (ca. 35 ha)
14. Aamsveen bij Enschede (ca. 130 ha)
Totaal ca. 5935 ha
3. Mogelijkheden voor historisch onderzoek
4. Het archief van de N.V
5. De ordening en inventarisatie van het archief

Kenmerken

Datering:
(1925) 1926 - 1966 (1968)
Omvang archiefblok:
3,86 m
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Toegang:
Hijma. B., Inventaris van de archieven van de N.V. Ontginningsmaatschappij "Overijssel", (1925) 1926 - 1966 (1968), Zwolle (1982).
Openbaarheid:
Het archief is openbaar.