Op 13 februari 1838 richtten J.A. Sandberg, G. Luttenberg en D. van Schreven een vereniging op, die de naam zou dragen van "Wetenschappelijk Genootschap te Zwolle", voornamelijk om te komen tot voortzetting van een serie lezingen, die was georganiseerd door wijlen mr. J. ter Pelkwijk. Het doel van dit genootschap zou zijn het doen houden van lezingen betreffende de geschiedenis, aardrijkskunde, natuurkunde en vooral natuurlijke historie *  . De eerste ledenvergadering werd gehouden op 6 maart 1838. Toen werden er steeds 107 leden geteld.

In het jaar 1839 ontstonden er echter onder de leden van het bestuur, dat de naam van de directie voerde, aanzienlijke verschillen van mening over de doelstellingen van het genootschap. De heren Sandberg en Greven stelden zelfs ontbinding van het genootschap voor en traden ten slotte af. In de ledenvergadering van 11 december 1840 werden mr. B.W.A.E. Sloet tot Oldhuis en mr. J.A. van Royen tot hun opvolgers gekozen, terwijl hun tevens de opdracht werd verstrekt voorstellen te doen over de voet, waarop de werkzaamheden konden worden voortgezet. Het nieuwe bestuur stelde in de vergadering van 19 februari 1841 voor om het genootschap een meer uitgebreide bestemming te geven en zijn naam te wijzigingen "Overijsselsche Vereeniging tot Ontwikkeling van Provinciale Welvaart" *  , welke voorstellen werden aanvaard. Het doel van de Vereeniging werd gezocht in de bevordering van de statistieke kennis van Overijssel, de verspreiding van staathuishoudkundige beginselen, de aanmoediging van industriële talenten, en in het algemeen alles, wat voor de ontwikkeling van de provinciale welvaart van belang kon zijn. Er zouden ook lezingen worden gehouden over onderwerpen, die de algemene welvaart betroffen. Om haar verschillende doelstellingen te verwerkelijken ging de Vereeniging over tot de stichting van een museum en een bibliotheek, die waren gevestigd in het Reventer bij de Betlehem-kerk te Zwolle. Verder werden er verschillende projecten ter hand genomen, zoals de verbetering van het vaarwater van het Zwolse diep, en ook schreef de Vereeniging prijsvragen uit, b.v. voor een brug over de IJssel bij Katerveer, 75 jaar, voordat er uiteindelijk een brug lag.

Na een periode van bloei in de eerste dertig jaar van haar bestaan, trad er bij Vereeniging een verval in, dat vooral na 1880 merkbaar werd, en dat de directie in 1903 deed besluiten haar verzamelingen onder te brengen in het nieuwe museum van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis *  aan de Melkmarkt te Zwolle. Ten slotte werd op de ledenvergadering van 19 september 1906 besloten de Vereeniging te ontbinden, terwijl aan de liquidateur, de firma Doyer en Kalff, werd opgedragen de goederen en waarden, die na afloop van de liquidatie zouden blijken aanwezig te zijn, over te dragen aan de VORG, onder verplichting van de laatste de verzamelingen van de Vereeniging op te nemen onder de hare, ze te onderhouden en voor het publiek toegankelijk te stellen, met in acht neming van de verplichtingen, die de Vereeniging ten opzichte van derden op zich genomen mocht hebben. In de ledenvergadering van de VORG van 30 november 1906 werd het in dit besluit vervatte aanbod aanvaard, waarna feitelijke overdracht van de bezittingen, waartoe ook het archief behoorde, plaats vond op 21 januari 1907 *  . Sedertien bleef het archief van de Vereeniging berusten bij de VORG, totdat het bij gedeelten tegelijk met de andere verzamelingen van deze laatste vereniging in bruikleen aan het Rijksarchief werd afgestaan.

Het archief is niet in zijn geheel bewaard, maar het meeste lijkt toch de wisselingen der tijden overleefd te hebben, ook al zijn bijvoorbeeld niet alle notulen meer aanwezig. Het meest gemist worden wel de jaarverslagen, waarvan er een aantal in druk zijn uitgegeven, doch die ook elders moeilijk te vinden zijn *  . Ook is hier weinig aanwezig van de archieven der instellingen, die hun ontstaan aan de Vereeniging te danken hebben *  .

E.D. Eijken, 1964