0122 Notarissen in Overijssel (2e aangevulde versie) ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )
0122
Notarissen in Overijssel (2e aangevulde versie)
Inleiding
3. De situatie in Overijssel voor 1811
0122 Notarissen in Overijssel (2e aangevulde versie)
Inleiding
3.
De situatie in Overijssel voor 1811
In Overijssel was het notariaat voor 1811 niet geheel onbekend. Met name in de middeleeuwen trof men hier notarissen aan, gelijk ook elders in de Nederlandse gewesten. Die notarissen ontvingen meestal hun "brieven van creatie" van de keizer of van de paus. Wilden zij hun ambt uitoefenen, dan diende toelating of admissie verkregen te worden van de bisschop in wiens bisdom of diocees men het ambt wilde uitoefenen. Voor de gebieden, die later Overijssel genoemd zouden worden, was dat de bisschop van Utrecht, die tevens tot 1528 landsheer van dat gewest was. In 1316 zijn de eerste sporen van een notaris te vinden; hij verricht dan zijn werkzaamheden binnen de stad Deventer * . Van geen enkele latere notaris zijn protocollen bewaard gebleven, hoewel men diverse door hen uitgevaardigde akten in verschillende archieven kan tegenkomen * . Van één van hen is echter toch een soort van protocol over. Het gaat om de activiteiten van Hermannus Rauwerdinck over de periode 1563-1571. De in dat protocol opgetekende akten betroffen echter alle werkzaamheden, die hij uitvoerde voor de Vrouwe van Almelo. Wellicht dat men-in dit geval-toch meer van een persoonlijke dienaar van de Vrouwe kan spreken.
Tenslotte werd het notariaat door Karel V in 1531 en 1540 door middel van plakkaten geregeld in navolging van de voor het Duitse Rijk in 1512 uitgevaardigde "Reichsnotariatsordnung" * .
Door de onzekere situatie, die ontstond als gevolg van het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en de daarmee gepaard gaande afbrokkeling van het landsheerlijke gezag, sorteerden deze plakkaten voor Overijssel geen effect. Het notariaat verdween bijkans geheel uit Overijssel. Maar met name in de drie IJsselsteden vond men-vooral onder katholieken-tot in het begin van de 17e eeuw nog activiteiten van notarissen.
Daarnaast schreef het Overijsselse landrecht voor dat verschillende akten voor de schout of de richter en in de steden ten overstaan van de schepenen gepasseerd moesten worden, met uitsluiting van ieder ander. Bovendien hadden sedert 1624 voor notarissen en getuigen verleden akten van volmacht zelfs geen enkele rechtskracht * . En eveneens schreef het landrecht voor, dat b.v. akten betreffende leengoederen, tinsgoederen of hofhorige goederen in het daarvoor bestemde gericht (leenhof of hofgerecht) opgemaakt moesten worden. Het opmaken van akten in het schoutengericht of landgericht en bijv. het leenhof noemde men de zgn. vrijwillige rechtspraak.
De schouten en richters op het platteland en de schepenen in de steden waren verplicht tot het bijhouden van protocollen, waarin nauwkeurige aantekening gehouden moest worden van hun handelen in de vrijwillige rechtspraak. Deze registers worden bewaard in de oud- rechterlijke archieven, samen met de protocollen van de contentieuze rechtspraak. Daarin werd aantekening gehouden van hun handelen als in geschillen bevoegde rechters * .
10. De indeling van het ressort van het Gerechtshof te Arnhem, voorzover van belang voor de provincie Overijssel, 1877-1933
laatste wijziging 30-01-2023
6.431 beschreven archiefstukken
5.914 gedigitaliseerd
totaal 1.228.114 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 30-01-2023
6.431 beschreven archiefstukken
5.914 gedigitaliseerd
totaal 1.228.114 bestanden
Kenmerken
Datering:
1811 - 1925 (1932)
Toegang:
Jong, R. de, A.J. Mensema, J.H. Wigger, Notarissen in Overijssel (2e aangevulde versie), 1811 - 1925 (1932), Zwolle (1998).
Voorwaarden voor raadpleging en gebruik:
Akten van testament of codicil jonger dan 100 jaar zijn beperkt openbaar. Repertoria zijn wel openbaar
Opmerkingen:
Door gebruik in de studiezaal kan het voorkomen dat de stukken in de omgekeerde volgorde in de archiefdozen zitten. Deze stukken worden gescand in de aangetroffen volgorde. Het kan daarom helaas voorkomen dat de scans in de omgekeerde volgorde online zichtbaar zijn.
Bijzonderheden:
De archieven van de notarissen in de huidige gemeenten Kampen, Deventer en Enschede bevinden zich in de gemeentelijk archiefdiensten. Voor Olst, Wijhe en Raalte vanaf 1916 zie 0122.4. Testamenten uit de periode 1916-1925 zijn nog niet overgedragen.
Categorie:
laatste wijziging 30-01-2023
6.431 beschreven archiefstukken
5.914 gedigitaliseerd
totaal 1.228.114 bestanden