Uw zoekacties: Het weeshuis van Zaandijk en Koog aan de Zaan

PA-0074 Het weeshuis van Zaandijk en Koog aan de Zaan ( Gemeentearchief Zaanstad )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Geschiedenis van de archiefvormer
2. Geschiedenis van het archief
3. Openbaarheid
4. Verantwoording van de bewerking
5. Handleiding voor de gebruiker
PA-0074 Het weeshuis van Zaandijk en Koog aan de Zaan
Inleiding
5.
Handleiding voor de gebruiker
Het kasboek bevat de uitgaven die voor de weeskinderen werden gemaakt en die jaarlijks met Pasen werden goedgekeurd door de burgemeesters en armenvoogden van Koog aan de Zaan en Zaandijk. Eigenlijk hoort het kasboek thuis in de administratie van het burgerlijk bestuur van Zaandijk: zie hiervoor OA-0060, het archief van het gemeentebestuur van Zaandijk, 1621-1813 (1838), paragraaf 2.11 over het armenwezen. De registers van de armenvoogden over de jaren 1667 en volgende (zie de inventarisnummers 22 en 29) bevatten ook gegevens over de weeskinderen, zoals de sluiting van de rekening tussen Koog aan de Zaan en Zaandijk op 12 april 1721.

Informatie over de zorg voor armen en kwetsbare groepen in de samenleving is ook te vinden in OA-0126, het archief van de ambachtsheerlijkheid van de Banne van Westzaan, 1396-1838. Het rechtsgebied van de Banne van Westzaan omvatte de dorpen Westzaan, Westzaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer en de polder Westzaan. Schout, schepenen en vroedschappen van de Banne benoemden bijvoorbeeld jaarlijks de armenvoogden en de weesmeesters, die toezicht hielden op de bedeling van de armen en het beheer van de erfenissen van (half)wezen: zie inventarisnummer 341 (oude nummering 480).

Gegevens over het weeshuis in Koog aan de Zaan zijn te vinden in OA-0033, het archief van het gemeentebestuur van Koog aan de Zaan, 1642-1811 (1819), paragraaf 2.4 over het armenwezen. Zo bevat bijvoorbeeld het nieuwe inventarisnummer 178 (oude nummering 138) de akte van de aankoop in 1721 van een huis en erf van Claes Jansz. Gellius op het Jan Smeerenpad. Er zijn een register van ingekomen en vertrokken wezen bewaard (nieuw inventarisnummer 131, oude nummering 142); kinderenboeken van het weeshuis en armenhuis (inventarisnummers 132 en 133, oude nummering 143 en 144); en boeken met de uitdeling van brood en boter (inventarisnummers 162 en 165, oud 153 en 156).
De samenwerking tussen de bestuurders van Koog aan de Zaan en Zaandijk op het terrein van de armenzorg was gebaseerd op een akkoord uit 1667. Dit akkoord kwam tot stand, nadat er tussen de bestuurders van Westzaan, Zaandijk, Koog aan de Zaan en Wormerveer onenigheid was ontstaan over de bekostiging van de armenzorg. Dankzij de bemiddeling van een aantal (oud-)regenten uit Zaandam en Krommenie lukte het de dorpen om op 4 april 1667 overeenstemming te bereiken over de verdeling van de kosten van de armenzorg. De regenten die bemiddelden, waren: Jan Abrahamsz. Oosterhoorn, Cornelis Jansz. Noomen, Willem Gavisz. de Jong en Cornelis Willemsz. Bakker.
Een paar jaar later, op 16 februari 1672, besloten de dorpen de regeling van 1667 te beëindigen. Voortaan bekostigden Westzaan en Wormerveer hun eigen armenzorg. Alleen Koog aan de Zaan en Zaandijk zetten het accoord van 1667 voort tot 1719. * 

Een verwant archief is PA-0283, het archief van het godshuis, later Huize Barkeloo, wees- en bejaardenhuis in Krommenie, 1657-1974. De bestuurders van Krommenie besloten in 1656 tot de oprichting van een algemeen weeshuis en ontvingen hiervoor in 1657 het octrooi van de Staten van Holland en West-Friesland.
6. Archiefvormer
Inventaris

Kenmerken

Datering:
1693 - 1715
Gemeente:
Zaandijk
Omvang in meters:
0,03
Toegang:
Inventaris
Openbaar:
Ja
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0074 Het weeshuis van Zaandijk en Koog aan de Zaan
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0074