Het maandblad de Zaende verscheen van 1946 tot en met 1951. Het blad was gewijd aan de historie, folklore en genealogie van de Zaanstreek en werd uitgegeven door Meijer's Boek- en handelsdrukkerij te Wormerveer. De redactie bestond uit mr. J.W. Groesbeek, (waarnemend) rijksarchivaris van Noord-Holland; G.J. Honig, directeur van boekhandel en drukkerij P. Out N.V. en conservator van de ZOV, de Vereniging tot instandhouding en uitbreiding van de Zaanlandse oudheidkundige verzameling Jacob Honig Janszoon junior; Frans Mars, beeldend kunstenaar, onderwijzer en oprichter van de vereniging de Zaansche molen; en mr. Dirk Vis uit Bergen, illustrator en kunstschilder. J.W. van Sante, wiskundeleraar aan het Zaanlands Lyceum, trad in oktober 1946 toe tot de redactie. Simon Hart, archivaris op het gemeentearchief van Amsterdam en historicus, volgde in 1948 Dirk Vis op, toen deze zich uit de redactie terugtrok. * 

De uitgave van de Zaende sloot aan bij een traditie van geschiedschrijving, die al in de negentiende eeuw was ontstaan in de Zaanstreek. De verzamelaar Jacob Honig Jansz. jr. had veel geschreven over de bloeiperiode van de Zaanstreek in de zeventiende en achttiende eeuw. Na hem deden onder anderen zijn zoon Gerrit Jan Honig, de Zaanse geschiedenisleraar Sipke Lootsma en de molenkenner Pieter Boorsma veel onderzoek.
Op initiatief van Pieter Boorsma, Dirk Vis en Simon Hart werden vanaf oktober 1945 onderzoekers en lokale historici benaderd met de vraag, of ze zouden willen meewerken aan het nieuwe maandblad. Boorsma hoopte op een staf van medewerkers 'van allerlei pluimage', zodat de Zaende een platform kon bieden voor de uitwisseling van historische kennis en ook aantrekkelijk zou zijn voor een breed publiek. Een van de wensen van de redactie was dat de Zaende een rol zou spelen in de versterking van het Zaanse gemeenschapsgevoel.
De Zaende zou, behalve historische artikelen, ook een vragenrubriek bevatten, een bibliografie van de Zaanstreek en een kroniek ten behoeve van toekomstige historici. Als medewerkers werden onder anderen benaderd: Aris van Braam, hoofd van het Sociografisch Bureau van Zaandam; Jan Aten, makelaar in Wormerveer; Cornelis Mol, gemeentesecretaris van Wormer; D.H. van Vliet, Krommenie; de burgemeesters van Assendelft, J. de Boer, en Westzaan, H.F. Jantzen; de Oostzaanse ambtenaar Dirk Breebaart en de archivaris van Zaandam, J. Boon. * 

In 1951 besloot uitgeverij Meijer's te stoppen met de uitgave van de Zaende. Er was een tekort van ruim fl. 3000,- en de verwachting was dat dit tekort in 1952 verder zou oplopen. Het maandblad had 417 betalende abonnees, onder andere van buiten de Zaanstreek, en kon daarnaast rekenen op de verkoop van losse nummers. Dit aantal was echter onvoldoende om de stijging van de arbeidslonen en vooral de stijging van de papierprijzen te compenseren. De redactie van de Zaende probeerde subsidie aan te vragen en advertenties te werven om de inkomsten van uitgeverij Meijer's te vergroten, maar deze pogingen om de Zaende te redden mislukten. *