PA-0032 Handelsonderneming en trasmalerij Jan Dekker, zeepfabriek de Adelaar en familie Dekker ( Gemeentearchief Zaanstad )
PA-0032
Handelsonderneming en trasmalerij Jan Dekker, zeepfabriek de Adelaar en familie Dekker
Inleiding
1. Geschiedenis van de archiefvormer
PA-0032 Handelsonderneming en trasmalerij Jan Dekker, zeepfabriek de Adelaar en familie Dekker
Inleiding
1.
Geschiedenis van de archiefvormer
Jan Dekker (1740-1801)
Jan Dekker was de zoon van Gerbrand Cornelisz. Dekker (1702-1765) uit Westzaan en Trijntje Gerbrands Haseven (1702-1765) uit Uitgeest. Gerbrand Cornelisz. Dekker heette eigenlijk Gerbrand Cornelisz. Boer, maar hij gebruikte de achternaam van zijn moeder, Jannetje Gerbrands Dekker. *
In 1764 trouwde Jan Dekker met Guurtje Schenk (1744-1799) uit Wormerveer, de dochter van Cornelis Willemsz. Schenk en Guurtje Willems. Hij vestigde zich in Wormerveer en begon samen met zijn zwager Lammert Trip de firma Trip & Dekker. Deze firma produceerde en handelde in olie met drie molens, die langs de Zaan lagen: de Leeuw (Wormerveer), de Gooier (Oost-Zaandam) en de Rietvink (Wormer). In 1772 kocht de firma een timmerschuur met erf op het noorderdeel van het perceel, waarop later zeepfabriek de Adelaar gebouwd zou worden. *
Jan Dekker was de zoon van Gerbrand Cornelisz. Dekker (1702-1765) uit Westzaan en Trijntje Gerbrands Haseven (1702-1765) uit Uitgeest. Gerbrand Cornelisz. Dekker heette eigenlijk Gerbrand Cornelisz. Boer, maar hij gebruikte de achternaam van zijn moeder, Jannetje Gerbrands Dekker. *
In 1764 trouwde Jan Dekker met Guurtje Schenk (1744-1799) uit Wormerveer, de dochter van Cornelis Willemsz. Schenk en Guurtje Willems. Hij vestigde zich in Wormerveer en begon samen met zijn zwager Lammert Trip de firma Trip & Dekker. Deze firma produceerde en handelde in olie met drie molens, die langs de Zaan lagen: de Leeuw (Wormerveer), de Gooier (Oost-Zaandam) en de Rietvink (Wormer). In 1772 kocht de firma een timmerschuur met erf op het noorderdeel van het perceel, waarop later zeepfabriek de Adelaar gebouwd zou worden. *
Na het overlijden van Lammert Trip in 1776 stapte Jan Dekker over op de handel in potas, weedas en tras en liet hij molen de Rietvink ombouwen tot een cement- en trasmolen. Potas en weedas (kaliumcarbonaat) werden gebruikt voor het bleken van onder andere zeildoek en het laten hechten van blauwe verfstof. Beide produkten werden gewonnen uit de as van verbrand eikenhout en plantenresten, onder andere wede, en voor een belangrijk deel geïmporteerd vanuit de landen rond de Oostzee. Tras was de benaming voor fijngemalen tufsteen, een zachte steensoort, en verwerkt in cement.
Een groot en bekend project van Jan Dekker was het vermalen van de stenen van de Valkhof in Nijmegen, de oude burcht van Karel de Grote. De ruïne van de burcht was gesloopt en opgekocht door Gerrit van der Aa uit Haarlem en Cornelis Dekker (1736-1819), de oudere broer van Jan Dekker. Ook breidde Jan Dekker zijn bezittingen uit met pakhuizen en onroerend goed, onder andere uit de familie van zijn vrouw, zoals het huis en de tuin van Gerrit Blaauw en Trijntje Verduin (in 1787) en het pakhuis Dantzig (in 1792). *
Een groot en bekend project van Jan Dekker was het vermalen van de stenen van de Valkhof in Nijmegen, de oude burcht van Karel de Grote. De ruïne van de burcht was gesloopt en opgekocht door Gerrit van der Aa uit Haarlem en Cornelis Dekker (1736-1819), de oudere broer van Jan Dekker. Ook breidde Jan Dekker zijn bezittingen uit met pakhuizen en onroerend goed, onder andere uit de familie van zijn vrouw, zoals het huis en de tuin van Gerrit Blaauw en Trijntje Verduin (in 1787) en het pakhuis Dantzig (in 1792). *
De periode 1801-1830
Toen Jan Dekker in 1801 overleed, zetten zijn zoons Gerbrand Dekker Jansz. (1783-1813) en Cornelis Dekker Jansz. (1778-1863) het bedrijf voort. Na het overlijden van Gerbrand Dekker in 1813 gingen de zaken over op Cornelis Dekker en vervolgens, in 1830, op de zoon van Cornelis Dekker, Jan Dekker Cornelisz. (1807-1891). Molen de Rietvink bleef nog lang op naam van Cornelis Dekker staan. *
De firma Jan Dekker
Jan Dekker Cornelisz. legde na 1850 de basis voor het herstel en de groei van de firma Dekker, die vanaf het einde van de achttiende eeuw te lijden had gehad van de teruggang van de Nederlandse economie. In 1866 werd hij opgevolgd door zijn zoon, Jan Alexander Dekker (1842-1901). Deze liet in 1886 op het oude terrein van de handelsonderneming fabriek de Adelaar bouwen. Hier begon hij met de produktie van zachte zeep. Later produceerde hij ook Delta zeep, een betere en duurdere zeep voor de consumentenmarkt. Tegelijkertijd bleef het bedrijf actief in de handel en produktie van chemische grondstoffen, zoals stijfsel, soda, loog, harde vetten en glycerine. *
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het bedrijf te maken met conflicten in de directie en onvoldoende bedrijfsresultaten. In 1957 nam de Chemische Fabriek Naarden het bedrijf over en werd de chemische produktie van het bedrijf tijdelijk stilgelegd. In 1986 werd het bedrijf onderdeel van Unilever (Quest). In 1990 werd het bedrijf weer zelfstandig (handel en distributie van grondstoffen voor voeding en cosmetica). *
Toen Jan Dekker in 1801 overleed, zetten zijn zoons Gerbrand Dekker Jansz. (1783-1813) en Cornelis Dekker Jansz. (1778-1863) het bedrijf voort. Na het overlijden van Gerbrand Dekker in 1813 gingen de zaken over op Cornelis Dekker en vervolgens, in 1830, op de zoon van Cornelis Dekker, Jan Dekker Cornelisz. (1807-1891). Molen de Rietvink bleef nog lang op naam van Cornelis Dekker staan. *
De firma Jan Dekker
Jan Dekker Cornelisz. legde na 1850 de basis voor het herstel en de groei van de firma Dekker, die vanaf het einde van de achttiende eeuw te lijden had gehad van de teruggang van de Nederlandse economie. In 1866 werd hij opgevolgd door zijn zoon, Jan Alexander Dekker (1842-1901). Deze liet in 1886 op het oude terrein van de handelsonderneming fabriek de Adelaar bouwen. Hier begon hij met de produktie van zachte zeep. Later produceerde hij ook Delta zeep, een betere en duurdere zeep voor de consumentenmarkt. Tegelijkertijd bleef het bedrijf actief in de handel en produktie van chemische grondstoffen, zoals stijfsel, soda, loog, harde vetten en glycerine. *
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het bedrijf te maken met conflicten in de directie en onvoldoende bedrijfsresultaten. In 1957 nam de Chemische Fabriek Naarden het bedrijf over en werd de chemische produktie van het bedrijf tijdelijk stilgelegd. In 1986 werd het bedrijf onderdeel van Unilever (Quest). In 1990 werd het bedrijf weer zelfstandig (handel en distributie van grondstoffen voor voeding en cosmetica). *
laatste wijziging 22-11-2019
147 beschreven archiefstukken
Inventaris van de handelsonderneming Jan Dekker
laatste wijziging 22-11-2019
147 beschreven archiefstukken
Stukken betreffende de nazaten van Cornelis Gerbrandsz. Dekker (1736-1819) en Trijntje Jacobs Taanman (1745-1781), zijn tweede vrouw
laatste wijziging 22-11-2019
147 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1766-1931
Gemeente:
Wormerveer, Westzaan en Baarn
Omvang in meters:
8,17
Toegang:
Inventaris
Openbaar:
Ja
Licentie:
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0032 Handelsonderneming en trasmalerij Jan Dekker, zeepfabriek de Adelaar en familie Dekker
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0032
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0032 Handelsonderneming en trasmalerij Jan Dekker, zeepfabriek de Adelaar en familie Dekker
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0032
laatste wijziging 22-11-2019
147 beschreven archiefstukken