De gemeente Westzaan ligt in het westen van de Zaanstreek en strekt zich uit over een lengte van ruim 7 kilometer. *  Tot 1974 was Westzaan een zelfstandige gemeente. Per 1 januari 1974 is Westzaan met een aantal andere gemeenten opgegaan in de gemeente Zaanstad.

Van 1945 tot 1970 neemt de Westzaanse bevolking met bijna de helft toe. Op 1 januari 1945 heeft Westzaan nog 3222 inwoners. Per 1 januari 1971 is dit aantal gestegen tot 4453 inwoners. De bevolkingstoename houdt nauw verband met de nieuwbouw van huizen in de gemeente. Na de Tweede Wereldoorlog worden er verschillende uitbreidingsplannen opgesteld en verwezenlijkt. In 1949 worden aan de Parkstraat en de Raadhuisstraat de eerste huizen opgeleverd. In het decennium daarna verrijzen er steeds meer nieuwe woningen en straten. Straten die worden aangelegd zijn de Jacobus van Waertstraat, de Teunis Slagterstraat, de Schoolmeesterstraat, de Het Prinsenhofstraat en de Oranjeboomstraat. In de jaren zestig worden de Vogelbuurt, de Torenstraat, de Peereboomstraat en de Appelboomstraat gerealiseerd. *  Naast de bouw van woningwetwoningen, worden ook door particulieren woningen gebouwd.
De gemeente zet naast woningbouw ook in op de verbetering van de leefbaarheid van het dorp door het verbeteren van wegen, het dempen van sloten, het aanbrengen van openbare verlichting en riolering en het opruimen van krotten. * 

De industrie in Westzaan maakt na de Tweede Wereldoorlog een periode van groei door en de werkgelegenheid in de nijverheid en in de bouwnijverheid stijgt. Na 1965 treedt er een kentering op. Door technologische ontwikkelingen, stijgende lonen en een groeiend tekort aan ongeschoold personeel heeft de Zaanse industrie het moeilijk. Verschillende bedrijven verhuizen hun activiteiten naar elders en sommige zijn zelfs genoodzaakt om te sluiten. Eind 1968 wordt de Chocoladefabriek van Grootes NV opgeheven en in 1969 sluit de Blauwselfabriek Avis haar poorten. De werkloosheid blijft in Westzaan echter laag door de groei van de dienstensector in zowel de Zaanstreek als in Amsterdam. *  Ondanks de industriële bedrijvigheid blijft Westzaan een landelijk karakter houden. * 

De jaren zestig staan in het teken van de eventuele samenvoeging van een aantal Zaangemeenten. In 1966 sluit Westzaan zich aan bij de gemeenschappelijke regeling Ontwikkelingsschap Zaanstreek. De gemeentes zijn verdeeld of zij op willen gaan in een groter geheel of zelfstandig willen blijven. Begin jaren zeventig is het duidelijk dat er één grote Zaangemeente gaat komen, ondanks de protesten van verschillende betrokken gemeenten. Westzaan is één van de gemeenten die tegen de samenvoeging is. Slechts één van de elf raadsleden is voorstander van de voorgenomen fusie. In de gemeenteraadvergadering wordt op 23 maart 1972 besloten om bij de Tweede Kamer er op aan te dringen om de voorgenomen gemeentelijke herindeling niet door te laten gaan. De raad vindt dat één grote gemeente niet in het belang is van de bevolking van Westzaan en dat het de afstand van de bestuurders tot de bestuurden vergroot, hetgeen een aantasting van de democratie zou zijn. De Tweede Kamer besluit echter om de gemeentelijke herindeling door te laten gaan. Per 1 januari 1974 worden de gemeenten Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk opgeheven en verenigd tot de nieuwe gemeente Zaanstad. * 

Gemeentelijke organisatie

Burgemeesters van de gemeente Westzaan * 
• H.F. Jantzen (1938-1951)
• N. Vijlbrief (1951-1955)
• R. van Zinderen-Bakker (1955-1960)
• P.B.J. Reeling Brouwer (1961-1969)
• F. Verstegen (1969-1972)

Organisatiestructuur van de gemeente

• Secretarie
• Grondbedrijf (vanaf 1940)
• Gemeentelijke dienst voor Sociale Zaken (vanaf 1944)
• Gemeentewerken
• Tehuis voor bejaarden, gemeentelijk bejaardentehuis Huize Lambert Melisz

De contact-commissie voor sociale zaken is ingesteld in 1961 en haar werkzaamheden zijn per 31 december 1964 beëindigd in verband met de inwerkingtreding van de Algemene Bijstandswet

Door de toetreding van de gemeente Westzaan tot het Ontwikkelingsschap Zaanstreek in 1966, werd een aantal gemeentelijke taken door deze organisatie overgenomen. Daarnaast was de gemeente bij tal van gemeenschappelijke regelingen met andere gemeenten in de Zaanstreek aangesloten, waardoor bepaalde taken door deze regelingen werden uitgevoerd. In eerste instantie werden bij het Ontwikkelingsschap taken op het gebied van ruimtelijke ordening en het grondbeheer gelegd. Later zijn daar andere gemeentelijke taken bijgekomen, zoals openluchtrecreatie, milieubeheer en openbare werken.