Uw zoekacties: Stede en gemeente Grootebroek, 1364-1949

1107 Stede en gemeente Grootebroek, 1364-1949 ( Westfries Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis van de archiefvormende instellingen
Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie
1107 Stede en gemeente Grootebroek, 1364-1949
1. Inleiding
Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie
Organisatie: Westfries Archief
Het oudste gedeelte van het archief is in de jaren 1861-1863 beschreven door dr. P. Scheltema, archivaris van de provincie Noord-Holland. Zoals toentertijd gebruikelijk was, heeft hij zijn inventarisatiewerkzaamheden beperkt tot de charters. Een poging om het hele archief te inventariseren is aan het eind van de jaren twintig van deze eeuw ondernomen door de gemeentesecretaris P. Noordeloos. De heer Noordeloos was, getuige de vele publicaties van zijn hand, zeer geïnteresseerd in de regionale- en kerkelijke geschiedenis. Bij het ordenen van de archiefstukken liet hij zich deels leiden door historische gebeurtenissen. Stukken betreffende "het ontstaan van de stad", "verdediging van de stedelijke rechten", "geschillen met Enkhuizen" enz. voegde hij bundelgewijs bij elkaar. Zo ontstonden talloze, soms zeer omvangrijke rubrieken. Bij de originele stukken voegde hij tevens afschriften van stukken betreffende de stede Grootebroek, die hij elders tijdens onderzoek was tegengekomen. Deze afschriften betroffen zaken met een directe relatie tot de stede Grootebroek, zodat men kan stellen dat zij originele, verloren gegane bescheiden, vervingen. Volledigheidshalve zijn ze daarom in de voorliggende inventaris opgenomen. De heer Noordeloos heeft zijn inventarisatie niet voltooid. Het resultaat van zijn werkzaamheden, een map beschrijvingen en aantekeningen, bevindt zich in het archief van Grootebroek daterend van na 1923.
In 1977 sloot de toenmalige gemeente Grootebroek zich aan bij de Archiefdienst Westfriese Gemeenten. Als gevolg daarvan is het archief van vóór de invoering van de decimale classificatie overgebracht naar de archiefbewaarplaats in Hoorn. Wanneer de invoering van de decimale classificatie precies heeft plaatsgevonden kon overigens niet worden vastgesteld. Uit de gemeenterekening blijkt dat de gemeente zich pas per 1 januari 1952 bij het registratuurbureau van de V.N.G. heeft aangesloten. De decimale classificatie, en daarmee het dossierstelsel, moet echter eerder zijn ingevoerd, waarschijnlijk in het begin van de jaren dertig. Daarbij is het bestaande archief tot 1923 volgens de nieuwe methode herordend; een begrenzing die is gehandhaafd. Tijdens de laatste inventarisatie, waarvan het resultaat thans voor u ligt, is met uitzondering van een aantal bijlagen bij de gemeenterekening (van na 1850) niets vernietigd. Dat hoefde ook niet, want de heer Noordeloos had het archief reeds ontdaan van alle daarvoor in aanmerking komende stukken. Een deel is waarschijnlijk direct vernietigd. Daarnaast is een aantal 19de eeuwse stukken, die vernietigbaar werden geacht, gebruikt als omslag voor te bewaren stukken.
Ook in de bij de archiefdienst berustende "collectie P. Noordeloos" zijn 19de eeuwse stukken uit het gemeentearchief aangetroffen, waarvan de achterzijde door de heer Noordeloos als schrijfpapier was gebruikt. Gezien de volledigheid van de resterende stukken bestaat de indruk dat bij het uitschieten voor vernietiging geen fouten zijn gemaakt. Dat neemt niet weg dat er in de toekomst toch nog stukken tevoorschijn kunnen komen die in deze inventaris behoren te worden opgenomen. Tijdens de inventarisatie zijn namelijk enkele malen aantekeningen aangetroffen die wijzen op uitlening van archiefbescheiden. Aangezien deze notities niet méér inhielden dan de datum van uitlening en het aantal uitgeleende bescheiden (dus zonder omschrijving van het uitgeleende) is het onzeker of de betreffende stukken naderhand weer bij het archief zijn gevoegd. In de inventaris zijn alle bij de archiefdienst berustende en op Grootebroek betrekking hebbende overheidsarchieven opgenomen. De z.g. oud-rechterlijke archieven (ORA), zijn van het Rijk in bewaring genomen conform artikel 14 van het Archiefbesluit 1968. (zie blz. 108 e.v.) De nummering van de bestaande inventaris is gehandhaafd. Hetzelfde geldt voor de registers van de Burgerlijke Stand. (Blz. 187 e.v.) De nummers daarvan verwijzen naar het "Overzicht van de D.J.B., registers van de B.S. en bevolkingsregisters" op de studiezaal van de archiefdienst.
Hoorn, december 1985.
In 1986 besloot het waterschap Westfriesland om de archieven van zijn voorgangers in beheer te geven aan de Archiefdienst Westfriese Gemeenten. De archieven van de ambachten Drechterland, de Vier Noorder Koggen, en van een groot aantal polders en bannen zijn in de daarop volgende jaren door drs. P.F. Schevenhoven geïnventariseerd. Wat de polder Het Grootslag betreft, deze polder was aanvankelijk een "gemeenschappelijke regeling" avant la lettre tussen enkele plaatselijke besturen. Pas in 1860 werd de polder ben zelfstandig waterschap nadat eerder, in 1825, een "Generale Directie" was gevormd, bestaande uit de burgemeesters van de zeven betrokken gemeenten. Archiefbescheiden betreffende het bestuur van de polder uit de periode vóór ongeveer 1825 zijn te vinden in de archieven van de steden/gemeenten Enkhuizen en Grootebroek. In de inleiding van zijn boek Geschiedenis van den polder Het Grootslag schrijft P. Noordeloos dat op zijn instigatie bescheiden betreffende de polder uit het oud-archief van Grootebroek naar het archief van Het Grootslag zijn overgebracht. Bij de inventarisatie zijn deze stukken door de heer Schevenhoven afgesplitst en conform het archivistische herkomstbeginsel weer toegevoegd aan het archief waaruit ze afkomstig waren.
Dat betekent dat ruim 250 archief-eenheden in de inventaris van vooral de stede Grootebroek moesten worden opgenomen. De rubriek Waterstaat is daarom verder onderverdeeld. De toegevoegde bescheiden zijn vanaf nummer 2194 doorgenummerd, en de beschrijvingen zijn op de juiste plaatsen tussengevoegd. Een andere werkwijze is gevolgd bij de inventarisatie van de bannearchieven. In zijn Inventaris van de archieven van de bannen in Drechterland heeft de heer Schevenhoven niet alleen genoemde archieven vanaf de reglementering in 1858 opgenomen, maar tevens de archiefbescheiden van de plaatselijke waterschapsbesturen van vóór die datum. Deze plaatselijke waterschapsbesturen hadden geen uniforme benaming. In Grootebroek en Lutjebroek vormden rijke ingelanden een z.g. college van 1 landrijken. Taak van het college was het onderhoud van sloten en bruggen, en het innen van landschot. Een deel van het landschot werd aan het ambacht Drechterland afgedragen, met de rest financierde men de uitvoering van eigen taken. Bij de inventarisatie van het archief van de stede Grootebroek zijn destijds eveneens bescheiden van het college van landrijken aangetroffen en beschreven, zie pag. . De onderzoeker zij er op geattendeerd dat archiefbescheiden betreffende dit college thans dus op twee plaatsen zijn te vinden.
Hoorn, augustus 1997.
De bouwvergunningen onder de inventarisnummers 1770-2024 zijn in 2022 geplaatst in de toegang 1107-BD. De inventarisnummers zijn onder dezelfde nummers terug te vinden in de nieuwe toegang.
Inventarissen

Kenmerken

Datering:
1364-1949
Beschrijving:
Stede Grootebroek, Dorp Grootebroek, dorp Bovenkarspel, dorp Lutjebroek, gemeente Grootebroek, Burgerlijk Armbestuur Grootebroek, Levensmiddelenbedrijf Grootebroek, Werkloosheidscommissie Grootebroek, Woningbouwvereniging 'St. Jozef' , college van Landrijken van Grootebroek, Lutjebroek en Bovenkarpsel
Datering:
1364-1949
Plaats:
Grootebroek
Soort archief:
overheid
Omvang:
26815 mm
Openbaar:
Ja
Auteur:
W. Brieffies (1985, 1997)