In dezen inventaris zijn ten onrechte gebracht en dus niet voorhanden de inventarisnummers 345 en 348. Nummer 345 is er nooit geweest en nummer 348 berust te Amsterdam.

Assignaten

Achtergrond
Een van de belangrijkste oorzaken van de Franse Revolutie was de enorm hoge staatsschuld en de daarmee verband houdende belastingdruk. Omdat het revolutionaire regime de rooms-katholieke kerk als een van zijn grootste vijanden beschouwde, besloot het parlement, de Assemblee Nationale, om alle kerkelijke bezittingen te onteigenen. De staat zou de priesters voortaan een salaris betalen, voor zover die tenminste een eed van trouw aan de Republiek hadden gezworen.

De nieuwe bezittingen werden niet in een keer op de markt gebracht om te voorkomen dat de waarde door het grote aanbod zou dalen. Men spreidde de verkoop over een aantal jaren uit en in de tussentijd werden waardepapieren (assignaten) uitgegeven met de kerkelijke goederen als onderpand. Het was de bedoeling met de waardepapieren de rente en aflossingen van de staatsschuld te betalen. Naarmate de verkoop van de kerkbezittingen vorderde, zou de staat de assignaten weer van de houders terugkopen.

Het vertrouwen in de assignaten bleek echter gering terwijl de staat in grote geldproblemen verkeerde. Daarom werd in 1790 besloten dat de assignaten voortaan als wettig betaalmiddel golden. Doordat de revolutionaire regering nu veel meer assignaten in omloop bracht dan de tegenwaarde van de geconfisqueerde kerkelijke bezittingen, kelderde de koers van de assignaten.

Toen de Fransen in januari 1795 de Nederlanden binnentrokken, werden her en der in steden troepen gelegerd. Ook in Enkhuizen lag een garnizoen. De levensmiddelen en kleding die de manschappen nodig hadden, werden door plaatselijke middenstanders geleverd. Zij ontvingen daarvoor assignaten vergezeld van een ‘declaratoir’ van de betreffende commandant dat de aankoop zijn instemming had. Bij publicatie van de ‘Provisionele Representanten van het Volk van Holland’ van 2 februari 1795 waren de municipaliteiten van de steden verplicht om de assignaten tegen recepis (ontvangstbewijs) in te nemen. De recepis gold als waardepapier en kon bij een lands- of provinciaal betaalkantoor tegen geld worden ingewisseld.

Sporen in het stedelijke archief
Net als in veel andere steden was in Enkhuizen een ‘Comité van assignaten en recepissen’ belast met het innemen van de assignaten. Tegen afgifte van de recepis ontving het comité stukken die we thans nog in het archief van de stad aantreffen. Het gaat om de volgende stukken:
- assignaten met verschillende opgedrukte waarde, bijvoorbeeld ‘cinq livres’ of ‘cinquante sols’;
- verklaringen (‘declaratoires’) van de commandant, waarin hij te kennen geeft dat het aan NN is toegestaan voor een bepaalde waarde zekere goederen te kopen.
- kwitanties, getekend door de ontvanger van de recepis, waarin deze verklaart dat de assignaten zijn onderzocht door de beëdigd verificateur te Amsterdam en door hem goed zijn bevonden, én dat hij de assignaten heeft ontvangen van een soldaat behorend tot de Franse revolutionaire troepen.

Soms waren de assignaten niet ‘gedekt’ door een declaratoir van de commandant omdat deze de waarde van de aan te kopen goederen daarvoor te laag vond. Sommige middenstanders accepteerden de assignaten desalniettemin omdat de goederen die zij leverden nu eenmaal laag geprijsd waren. Bijvoorbeeld zakdoeken, kousen of sokken. Bij inwisseling van de assignaten moesten zij een verklaring ondertekenen waarin ze beloofden de recepis (of de waarde in geld) terug te geven indien de landelijke overheid de door het Comité c.q. het stadsbestuur aangeboden ‘ongedekte’ assignaten zou weigeren.
Tot terugbetaling aan de steden door de Franse dan wel later de Nederlandse overheid is het nooit gekomen.
Verder treffen we talloze papieren aan (soms ‘hergebruikte’) die door vouwen en opschriften aangeven dat de assignaten daarin zijn aangeleverd.