1174 Nederlands Hervormde Gemeente, Baardwijk en Elshout, 1621-1967 ( Streekarchief Langstraat Heusden Altena )
1174
Nederlands Hervormde Gemeente, Baardwijk en Elshout, 1621-1967
1. Archiefvorming
1.1. Geschiedenis van Hervormd Baardwijk en Elshout
1174 Nederlands Hervormde Gemeente, Baardwijk en Elshout, 1621-1967
1. 1. Archiefvorming
1.1.
Geschiedenis van Hervormd Baardwijk en Elshout
De eerste schriftelijke bewijzen voor het bestaan van een parochie in Baardwijk dateren uit de 13de eeuw. In officiële overeenkomsten van 1242 en 1243 droeg de abdij van Sint-Truiden de financiële zorg voor het onderhoud van een priester en een kapel over aan de edelman Theodoricus (Dirk) Loeff van Berendonk. De graaf van Holland schonk rond het jaar 1000 aan de abdij van Sint-Truiden een hoeve in Aalburg. Deze stichtte op deze plaats een parochie van waaruit op verschillende plekken in de streek nieuwe parochies tot stand kwamen, onder andere in Baardwijk. In 1272 slaagde Theodoricus erin een parochiekerk op te richten. De bisschop van Luik verhief de Baardwijkse kapel op dat moment tot parochiekerk. Kort daarop zal waarschijnlijk de stenen kerk gebouwd zijn, waarvan nu de zogenaamde oude toren aan de Winterdijk nog overeind staat. (Zie in de inleiding van het archief van de R.K. parochie St.-Clemens)
Deze oudst bekende stenen parochiekerk had een Romaanse toren uit de 14de eeuw en een gotisch schip uit de 15de eeuw. Baardwijk lag in het graafschap Holland en de gereformeerde religie werd er reeds in 1580 de officiële godsdienst. Zo werd in 1610 voor Baardwijk en Elshout een gereformeerde gemeente gesticht en een predikant aangesteld. De Middeleeuwse kerk van Baardwijk ging over in protestantse handen en bleef dat. Om dit verlies te compenseren stelde de heer van Baardwijk in 1637 zijn huiskapel ter beschikking van de pastoor. (Zie inleiding archief R.K. parochie St.-Clemens)
Vanaf 1692 vervolgens ging het achterhuis van een boerderij als schuil- of schuurkerk fungeren. Onder andere uit een brief van het gemeentebestuur van Baardwijk aan de landdrost van Brabant uit 1808 blijkt dat de katholieken in Baardwijk op dat moment hoogstwaarschijnlijk geen actie ondernomen hebben om de kerk aan de Winterdijk terug voor zich te winnen in het kader van de nieuwe grondwet voor de Bataafse Republiek waarin stond dat kerken naar evenredigheid herverdeeld mochten worden (stukken in dit archief bewijzen echter dat er wel voor geijverd is!). De R.K. parochie bouwde later een eigen Waterstaatskerk. Tot 1911 blijft de kerk voortbestaan als Nederlands Hervormde Kerk. Wegens bouwvalligheid kon men de kerk niet meer behouden en werd besloten een nieuwe kerk te bouwen. Het schip is vervolgens gesloopt en de toren behouden. Op de plaats van het schip is het kerkhof uitgebreid. (Zie inleiding archief R.K. parochie St.-Clemens)
laatste wijziging 25-06-2019
163 beschreven archiefstukken
2. Inhoud en structuur van het archief
laatste wijziging 25-06-2019
163 beschreven archiefstukken
3. Aanwijzingen voor de gebruiker
laatste wijziging 25-06-2019
163 beschreven archiefstukken
Plaatsingslijst
laatste wijziging 25-06-2019
163 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1621-1967
Titel:
Nederlands Hervormde Gemeente, Baardwijk en Elshout
Beschrijving:
Plaatsingslijst van het archief van de Nederlands Hervormde kerk van Baardwijk en Elshout
Inhoud/samenvatting:
Plaatselijke gemeenschap van lidmaten bestuurd door de kerkeraad, bestaande uit predikant (zielzorg, prediking), ouderlingen (opzicht en tucht) en diakenen (armenzorg). De kerkvoogdij beheerde de eigendommen en financiën.
Huidige gemeente:
Meerdere gemeenten
Jaar van inventarisatie:
2012-2013
Auteur inventaris:
L.M.C. Verwimp
Archieftitel:
Nederlands Hervormde Gemeente, Baardwijk en Elshout
Auteur:
L.M.C. Verwimp
Omvang:
2,50 m
Openbaarheid:
Beperkt. Stukken jonger dan 50 jaar zijn niet openbaar. Voor inzage van stukken tussen 50 jaar en 100 jaar oud is toestemming vereist.
Uitgever:
Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Categorie:
laatste wijziging 25-06-2019
163 beschreven archiefstukken