Mijn Studiezaal (inloggen)
0499 Abdij Mariënkroon, Nieuwkuijk, (1733)1904-2010(2016) ( Streekarchief Langstraat Heusden Altena )
0499
Abdij Mariënkroon, Nieuwkuijk, (1733)1904-2010(2016)
1. Archiefvorming
1.1. Geschiedenis van de archiefvormer
0499 Abdij Mariënkroon, Nieuwkuijk, (1733)1904-2010(2016)
1. 1. Archiefvorming
1.1.
Geschiedenis van de archiefvormer
Abdij Mariënkroon
1904-heden
Abdij Mariënkroon behoort tot de orde van de cisterciënzers. De oorsprong van het klooster ligt in Frankrijk, waar anti-klerikale wetgeving aan het begin van de twintigste eeuw veel kloosterlingen op zoek deed gaan naar een nieuw onderkomen in het buitenland. Zo ook de monniken van het klooster Pont-Colbert te Versailles, die onder leiding van hun abt Bernard Maréchal richting België vluchtten. Zijn oog viel op het kasteel Onsenoort, dat in deze periode te koop stond. Op 14 mei 1904 vestigde de gemeenschap van Pont-Colbert zich officieel in Onsenoort.
Door een aantal verbouwingen werd het kasteel geschikt gemaakt als klooster, dat de naam Onze Lieve Vrouw van Onsenoort kreeg. Het duurde even voor de communiteit de beschikking had over nieuwe statuten: in 1907 wordt de Congrégation du Corpus Christi/Congregatie van het Lichaam van Christus opgericht, met als enige leden de monniken van Onsenoort. Ondanks dat Maréchal het verblijf van de monniken in Nederland als tijdelijk beschouwde, richtte hij toch in 1910 een school met kapel op het kloosterterrein op (École Monastique).
Na de Eerste Wereldoorlog keert Maréchal daadwerkelijk naar Pont Colbert terug. In 1921 bleven slechts drie monniken achter te Onsenoort, om het klooster te bewaken en later te verkopen. Met het overlijden van Maréchal in 1924 en de verkiezing van Franciscus Janssens tot abt komt daar verandering in. Janssens, die in 1927 tot generaal abt van de orde werd verkozen, zorgde ervoor dat Onsenoort kon voortbestaan.
In 1928 werd Onsenoort een zelfstandige priorij met pater Stanislaus Viennot als eerste prior. Het jaar daarna is hij opgevolgd door Joannes van Engelen. De communiteit groeide door, waardoor in 1934 begonnen werd aan de noodzakelijke uitbreiding van het klooster, waarbij het oude kasteel nagenoeg werd afgebroken. In datzelfde jaar werd Servatius van Vugt verkozen tot prior.
Ondanks de ogenschijnlijke voorspoed van het klooster, kwam het voortbestaan van de communiteit in 1936 in gevaar door het faillissement van de Congrégation du Corpus Christi. Deze vereniging was sinds 1907 eigenaar van de roerende en onroerende goederen van Onsenoort. Executieverkoop werd voorkomen door het optreden van de cisterciënzer abdij Sint-Bernardus te Bornem. Deze abdij richtte op 6 augustus 1936 de Godefridusstichting op, die de eigendommen van de Congrégation du Corpus Christi overkocht. Deze overname had een aantal gevolgen voor het Nieuwkuijkse klooster. Zo werd de naam gewijzigd in Mariënkroon en moest de communiteit zich aansluiten bij een nieuwe congregatie: het Vicariaat van de cisterciënzer orde van de Gewone (Commune) Observantie in België, vanaf 1947 Onze Lieve Vrouw Middelares van alle genaden. Dit hield in dat de banden met het moederklooster Pont Colbert werden verbroken. Pas in 1958 werd de Godefridusstichting ontbonden en het vermogen overgedragen aan Mariënkroon.
Hoewel de cisterciënzers behoren tot een contemplatieve orde en zich vooral afzonderen van de buitenwereld, wijkt Mariënkroon hier na de Tweede Wereldoorlog steeds meer van af. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hier al verandering in gekomen doordat zo'n 1750 omwonenden een schuilplaats hadden gekregen in het klooster. Door de toegenomen openheid ging het klooster een belangrijke rol spelen in Nieuwkuijk en omgeving. De paters assisteerden in verschillende parochies en namen actief deel aan heemkundige activiteiten. Ook werden gespreksavonden georganiseerd voor omwonenden over de rol van religie in het dagelijks leven, zoals de verdiepingsavonden voor verloofden. Pater Pancratius van Midden nam deel aan verschillende gespreksgroepen over oecumene. Mariënkroon was een van de weinige plaatsen waar omwonenden terecht konden voor het sluiten van een gemengd huwelijk.
In 1947 nam Alphonsus Lieven als prior de leiding over het klooster over. Wanneer gekeken wordt naar de omvang van het convent vormden de twee decennia na de Tweede Wereldoorlog de grootste bloeiperiode. Het aantal monniken liep op van 58 in 1947 tot 82 in 1960.(1)
In 1957 wordt het klooster verheven tot abdij en wordt Joannes van Engelen de eerste abt. Vanwege het stijgende aantal monniken werd besloten het klooster nogmaals uit te breiden. Hiermee werd begonnen in 1958, op 9 april 1961 vond de officiële opening plaats.
Na het tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) nam het aantal uittredingen toe, waardoor de omvang van de communiteit snel verminderde. De kloosterschool wordt in deze periode een open internaat, met de naam Bernardus Convict. In 1973 moet het Convict sluiten wegens het kleine aantal aanmeldingen.
In 1976 overleed abt Joannes van Engelen aan de gevolgen van een verkeersongeval. Het kapittel besloot hem niet te laten opvolgen door een abt, maar door een prior administrator. In 1977 werd Pascalis Vermeer in deze functie verkozen. Na het overlijden van Vermeer in 1991 kreeg Mariënkroon een tweede abt: Gerardus Hopstaken.
Het aantal paters bleef in deze jaren dalen. Op dit moment (2012) heeft het klooster nog twee leden. De eigendommen van de abdij zijn in 2002 overgedragen aan de Stichting Scia Luminosa, een onderdeel van de Focolarebeweging.
(1) Adang, T., Mens en Monnik. Onsenoort/Mariënkroon 1904-2004, Drunen 2004; p. 63.
Verdere informatie over Mariënkroon is onder andere te vinden in:
Vermeer, P. en Hopstaken, G., Abdij Mariënkroon van 1904 tot 1979, Nieuwkuijk 1979.
1.2. Geschiedenis van het archiefbeheer
laatste wijziging 13-04-2022
1.447 beschreven archiefstukken
2. Inhoud en structuur van het archief
2.1. Inhoud
2.2. Verantwoording van de bewerking
laatste wijziging 13-04-2022
1.447 beschreven archiefstukken
3. Aanwijzingen voor de gebruiker
3.1. Openbaarheidsbeperkingen
3.2. Beperkingen aan het gebruik
3.3. Citeerinstructie
laatste wijziging 13-04-2022
1.447 beschreven archiefstukken
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
laatste wijziging 13-04-2022
1.447 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
(1733)1904-2010(2016)
Titel:
Abdij Mariënkroon, Nieuwkuijk
Beschrijving:
Inventaris van het archief van abdij Mariënkroon te Nieuwkuijk
Archieftitel:
Abdij Mariënkroon, Nieuwkuijk
Huidige gemeente:
Heusden
Auteur inventaris:
Caroline de Hart, Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Jaar van inventarisatie:
2012
Inhoud/samenvatting:
Dit archief bevat het archiefmateriaal van de cisterciënzerabdij Mariënkroon te Nieuwkuijk en haar voorganger Onze Lieve Vrouwe van Onsenoort. Het archief bevat met name stukken over de inwoners van het klooster, maar ook over de gebouwen en de activiteiten van de school van Mariënkroon. Daarnaast is in dit archief informatie terug te vinden over de activiteiten van het klooster, zoals het opdragen van misintenties, het assisteren in parochies en het werk op de drukkerij. Het merendeel van het archief dateert van rond 1940-1970.
Auteur:
Caroline de Hart, Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Omvang:
14,40 m
Openbaarheid:
30 jaar
Uitgever:
Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Geografische namen:
Categorie:
laatste wijziging 13-04-2022
1.447 beschreven archiefstukken
