Mijn Studiezaal (inloggen)
0228 Gemeentebestuur, Herpt en Berne, (1819)1830-1935(1943) ( Streekarchief Langstraat Heusden Altena )
0228
Gemeentebestuur, Herpt en Berne, (1819)1830-1935(1943)
1. Archiefvorming
1.1. Geschiedenis van de archiefvormer 
0228 Gemeentebestuur, Herpt en Berne, (1819)1830-1935(1943)
1. 1. Archiefvorming
1.1.
Geschiedenis van de archiefvormer
In de inleiding op deze archiefinventaris wil ik niet al te uitgebreid ingaan op de geschiedenis e.d. van Herpt en Bern. Anderen hebben dit reeds vóór mij gedaan en/of zullen dit zeker nog doen met gebruikmaking van de door middel van deze inventaris toegankelijk gemaakte archiefbescheiden.
Ik heb mij daarom beperkt tot het opsommen van enkele historische feiten en tot een korte beschrijving van de ontwikkeling van het gemeentebestuur in de 19e eeuw en van de lotgevallen van het archief, alsmede van de wijze waarop het archief is geordend.
1. Het dorp
Herpt en Berne was een gemeente in het Land van Heusden. Aan de noordzijde grensde zij aan de provincie Gelderland, aan de oostzijde aan de gemeente Hedikhuizen, aan de zuidzijde aan de gemeente Nieuwkuijk en Onsenoort en aan de westzijde aan de gemeenten Oud-Heusden, Elshout en Hulten en Heusden.
Gelegen in het Land van Heusden, ressorteerde het tot 1795 onder het gewest Holland. In de Franse tijd hoorde het soms tot Holland, dan weer tot Brabant. In 1815 werd het Land van Heusden en Altena definitief bij de provincie Brabant ingedeeld.
Op 28 mei 1821 werden de grenzen van de gemeente vastgesteld.
Het aantal inwoners bedroeg:
In 1829: 412
1845: 430.
1852: 458
1875: 519
1900: 482
1925: 588
De inwoners vonden hun bestaan voornamelijk in de landbouw.
De vergaderingen van de gemeenteraad en van burgemeester en wethouders vonden plaats in een gehuurde kamer.
In de raadsvergadering van 7 juni 1878, deed de burgemeester een voorstel tot aankoop van een raadhuis. Besloten werd dit voorstel in een latere vergadering te behandelen.
Het voorstel werd echter niet meer behandeld. Pas in de raadsvergadering van 26 mei 1882 is er pas weer sprake van een raadkamer. In deze vergadering werd besloten om een opkamertje in het huis van J.A. Buijs te huren en tot raadkamer te verbouwen. Het waterschapsbestuur van Herpt en Bern en van het Hertptsche Veld droeg bij in de kosten. De kamer werd namelijk ook gebruikt voor het houden van vergaderingen van het waterschap. De huurprijs bedroeg f. 20,-- voor elk van beide. De verbouwingskosten kwamen voor rekening van de huurders.
Op aandringen van gedeputeerde staten werd er ingaande 1 januari 1884 een huurcontract voor een periode van 5 jaar gesloten.
Het lijkt erop dat de kamer alleen gebruikt werd voor het houden van de vergaderingen, want in de notulen van de raadsvergadering van 29 juli 1882 is sprake van het ter inzage leggen van stukken ter secretarie. Mogelijk hield de gemeentesecretaris secretarie in huis, zoals ook elders wel gebeurde.
Eind 1894 werd door de gemeenteraad besloten in 1895 een raadhuis te bouwen. Aan de heer M. van Gool te Woudrichem werd opdracht verleend een bestek en tekening te maken. Met de heer J.A. Buijs te Herpt werden onderhandelingen aangeknoopt voor de aankoop van de benodigde grond. Aannemers van de bouw waren G. van Dommelen en H. van Eggelen te Nieuwkuijk. De oplevering vond plaats op 28 september 1895. Het pand werd verzekerd voor een bedrag van f. 5.000,--. Voor circa f. 70,-- werd het benodigde meubilair aangekocht.
In 1896 kreeg de timmerman A. van Gerven opdracht om een houten heining te vervaardigen voor het gemeentehuis.
De kwaliteit van het voegwerk was blijkbaar van niet al te goede kwaliteit, want reeds in 1898 kreeg de metselaar A. van Horen opdracht om het voegwerk bij te werken.
In 1929 werd ter secretarie de eerste schrijfmachine in gebruik genomen.
Op 1mei 1935 werd de gemeente opgeheven en bij de gemeente Heusden gevoegd.
2. Geschiedenis van het bestuur
Bij Keizerlijk Decreet van 9 juli 1810 werd het Koninkrijk Holland ingelijfd bij Frankrijk. In maart 1810 waren Zeeland en Brabant al voorgegaan.
Bij Keizerlijk Decreet van 18 oktober 1810 verscheen het "Algemeen Reglement voor de organisatie der Hollandsche Departementen". Het Hollandse gebied was verdeeld in 9 departementen, welke weer waren onderverdeeld in arrondissementen en deze weer in communes of gemeenten. Aan het hoofd van de departementen stond een prefect, aan het hoofd van een arrondissement de onderprefect of sous-prefect en aan het hoofd van de gemeente de maire. Deze werd benoemd door de prefect. Hij had naast zich een adjoint-du-maire. De maire was tevens ambtenaar van de burgerlijke stand. Tevens was hij voorzitter van de gemeenteraad. De benoeming van de leden van de gemeenteraad geschiedde door de prefect. De gemeenteraad verkoos uit haar midden bij meerderheid van stemmen een secretaris. De invloed van de raad was zeer beperkt. Zij werd alleen geraadpleegd over de begroting en oefende financiële controle uit op de rekening, die de maire aflegde aan de prefect.
De inrichting van de begroting geschiedde conform het model, vastgesteld bij Keizerlijk Decreet van 12 augustus 1806.
In november 1813 werd de nationale zelfstandigheid herwonnen. Aanvankelijk veranderde er niets in de inrichting en samenstelling van de gemeentebesturen. In de Grondwetten van 1814 en 1815 werd het voornemen uitgesproken om reglementen vast te stellen voor de bestuurlijke inrichting van de gemeenten. Bij Koninklijk Besluit van 8 mei 1819 (Provinciaal Blad 1820, nr. 97) werd vastgesteld het "Reglement van het bestuur van het Platteland in de Provincie Noord-Braband".
Het platteland van Noord-Brabant werd verdeeld in 7 districtsambten. Aan het hoofd hiervan stond een districtsschout. Herpt en Bern ressorteerde onder het derde districtsambt, met Waalwijk als hoofdplaats.
De gemeenteschout en de gemeenteraad waren belast met het bestuur van de gemeente. Zij werden daarbij bijgestaan door de secretaris.
De gemeenteschout werd benoemd door de koning en maakte deel uit van de raad. De leden van de raad werden door Gedeputeerde Staten, op voordracht, benoemd voor een periode van 6 jaar. Om de 2 jaar trad 1/3 gedeelte af volgens rooster.
De schout en de raad stelden onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten de gemeente-ontvanger aan. De schout was belast met het toezicht op de ambtenaren, voerde wetten uit en maakte de akten van de burgerlijke stand. De raad was belast met het vaststellen van de begroting, het vaststellen van verordeningen etc. en het nemen van rekening en verantwoording der plaatselijke financiën.
Bij Koninklijk Besluit van 23 juli 1825 (bijvoegsel Staatsblad 1825) werd een "Algemeen reglement op het bestuur ten platte landen" vastgesteld. Op 25 augustus van dat jaar kwam de nieuwe raad voor het eerst bijeen.
De gemeenteschout heette voortaan burgemeester. Bij Gouvernementsbesluit van 3 december 1839 kwam een nieuwe indeling van Noord-Brabant in districten tot stand. Herpt en Bern kwam te behoren onder het district waarvan Boxtel de hoofdplaats werd.
Op 29 juni 1851 kwam de gemeentewet tot stand. De districten en het onderscheid tussen stads- en plattelandsgemeenten werd opgeheven.
De gemeenteraad zou voortaan worden gekozen uit en door de ingezetenen (voorlopig alleen de censuskiezers). De zittingsduur was 6 jaar, ook die van de wethouders, welke uit en door de raad werden benoemd.
1/3 Gedeelte van de raad trad elke twee jaar af en was weer herkiesbaar. Van de wethouders trad elke 3 jaar de helft af en was weer herkiesbaar.
De burgemeester werd voor 6 jaar door de koning benoemd.
De gemeentesecretaris en gemeenteontvanger werden door de raad benoemd, geschorst en ontslagen, op voordracht van burgemeester en wethouders.
Het dagelijks bestuur werd gevormd door het college van burgemeester en wethouders.
De gemeentewet van 1851 is, inclusief de vele wijzigingen, nog steeds de grondslag voor de huidige samenstelling en werkwijze van het gemeentebestuur.
De belangrijkste wijzigingen betreffen: de invoering van algemeen mannenkiesrecht in 1917, in plaats van het censuskiesrecht, de invoering van algemeen vrouwenkiesrecht in 1922, de terugbrenging van de zittingsperiode van raadsleden en wethouders van 6 naar 4 jaar en de afschaffing van de periodieke aftreding.
Voorganger
1.2. Geschiedenis van het archiefbeheer
laatste wijziging 20-06-2019
34 beschreven archiefstukken
2. Inhoud en structuur van het archief
2.1. Inhoud
2.2. Verantwoording van de bewerking
laatste wijziging 20-06-2019
34 beschreven archiefstukken
3. Aanwijzingen voor de gebruiker
3.1. Openbaarheidsbeperkingen
3.2. Citeerinstructie
laatste wijziging 20-06-2019
34 beschreven archiefstukken
4. Bijlagen
4.1. Burgemeesters en secretarissen van Herpt en Berne
laatste wijziging 20-06-2019
34 beschreven archiefstukken
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
laatste wijziging 20-06-2019
34 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
(1819)1830-1935(1943)
Titel:
Gemeentebestuur, Herpt en Berne
Beschrijving:
Inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Herpt en Berne
Inhoud/samenvatting:
Herpt en Berne was een gemeente in het land van Heusden. Aan de noordzijde grensde zij aan de provincie Gelderland, aan de oostzijde aan de gemeente Hedikhuizen, aan de zuidzijde aan de gemeente Nieuwkuijk en Onsenoort en aan de westzijde aan de gemeenten Oud-Heusden, Elshout en Hulten en Heusden. Gelegen in het land van Heusden, ressorteerde het tot 1795 onder het gewest Holland. In de Franse tijd hoorde het soms tot Holland, dan weer tot Brabant. In 1815 werd het land van Heusden en Altena definitief bij de provincie Brabant ingedeeld. Op 28 mei 1821 werden de grenzen van de gemeente vastgesteld.
Archieftitel:
Gemeentebestuur, Herpt en Berne
Auteur inventaris:
Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Huidige gemeente:
Heusden
Auteur:
Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Omvang:
0,75 m
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Uitgever:
Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Geografische namen:
Categorie:
Archiefvormer(s):
Gemeentebestuur Herpt en Berne
laatste wijziging 20-06-2019
34 beschreven archiefstukken
