In dit onderzoek vanuit de archivalische bronnen ligt een bijzondere nadruk op de periode 1643-1709. Als verklaring hiervoor geldt o.a. dat de lidmatenlijsten slechts ten dele bewaard zijn en dat ze bovendien lang niet altijd een meerjarenoverzicht geven *  . Zo treffen we bv. Voor de achttiende eeuw na 1709 geen enkele lidmatenregistratie meer aan. Ook de bewaard gebleven attestaties zijn tot 1830 zo gering in aantal, dat zij voor ons onderzoek nauwelijks van nut zijn.

Het oudste register van de Sittardse hervormde gemeente geeft een opsomming van 779 lidmaten over de periode 1594-1637 *  . Door beschadiging echter is dit register vaak moeilijk of niet leesbaar. Daar komt nog bij dat de ordening alfabetisch is (op voornaam) en niet chronologisch. Daarom viel voor een wat diepgaander onderzoek de keuze op een tweede limatenoverzicht van 1643-1709, waarin chronologisch 531 nieuwe lidmaten worden beschreven. Deze lijst, die is opgenomen in het doop-, huwelijks- en overlijdensregister van de hervormde gemeente *  , is eveneens niet compleet en vertoont enkele hiaten. Vooral de jaren 1670-1681 worden zonder commentaar overgeslagen, terwijl de doopregistratie in die jaren gewoon doorloopt. Opvallend genoeg is dat er met betrekking tot laatstgenoemde periode ook geen kerkeraadsacta (bewaard) zijn. Toch was in die tijd een predikant in Sittard werkzaam met name Willem Frederik Sylvius (1667-1681). In zijn ambtstijd viel echter het zogenaamde rampjaar 1676/1677, waarin de stad door Franse troepen onder leiding van generaal de Mélac werd verwoest en geplunderd *  . Ook kerk en pastorie van de hervormde gemeente gingen hierbij ten onder. Mogelijk is dat tijdens dit platbranden van Sittard kerkeraadsacta en andere archiefstukken zijn verloren gegaan.

Volgens G. Hoefer en W. Bax telde de hervormde gemeente van Sittard in 1592 500 zielen *  . Zoals reeds gezegd staan in het lidmatenboek van 1594-1637 779 nieuwe lidmaten vermeld. Dit betekent een groei van de gemeente met gemiddeld ongeveer 18 nieuwe lidmaten per jaar. Zonder twijfel een stabiele groei van deze gemeenschap in een overwegend katholieke omgeving en in wisselvallige tijden, waarin onder meer de soepele houding van hertog Willem V van Gulik (1539-1592) tegenover andersdenkenden moest plaats maken voor een minder tolerante aanpak door zijn opvolger Johan Willem I (1592-1609).

Na diens dood verbeterde de situatie en kregen de protestanten op 21 juli 1609 van de landdag te Düsseldorf officieel godsdienstvrijheid. In het jaar 1610 ontving de hervormde gemeente van Sittard zelfs toestemming om haar bijeenkomsten en godsdienstoefeninten te houden in een grote zaal van het stedelijk gewanthuis, waar ook het stadsbestuur zetelde. In 1618 moest men dit gebouw weer verlaten en vond de gemeente uiteindelijk onderdakin het nieuwbouw-huis van de Gulikse rentmeester Kroeten (het tegenwoordige Kritzraedthuis). De situatie verslechterde nog meer, doordat hertog Wolfgang Willem (1614-1653) in 1624 een einde maakte aan de godsdienstvrijheid voor calvinisten, lutheranen en wederdopers. De predikanten zouden geen officiële aanstelling hebben en niet voldoende gekwalificeerd zijn. De godsdienstoefeningen moesten nu in het geheim worden gehouden. Dit gebeurde dan bij voorkeur in de omliggende plaatsen zoals Hoengen, Schalbruch, Saeffelen en Tudderen. Ondanks alle verbodsbepalingen en tegenwerking niet alleen van de kant van de katholieke hertog, maar ook van de ambtman, de voogd, het kapittel van St. Pieter en heel bijzonder van de landdeken, Frederik Reuter, zelf een voormalig calvinist, bleef de gemeente toch samenkomen en groeien.

Uit het ontbreken van inschrijvingen van gedoopte protestanten in de katholieke registers blijkt dat men pertinent geweigerd heeft voor doopbediening en huwelijk naar de katholieke kerk te gaan. De nog aanwezige archiefstukken tonen duidelijk aan dat de hervormde gemeente van Sittard haar daadwerkelijke godsdienstvrijheid vooral in de jaren 1609/1610 en 1624 (non tantum de facto, sed etiam de jure) diende te bewijzen en dit bewijs ook echt heeft geleverd *  . In december 1635 werd de vrije "Religionsübung" door de hertog opnieuw toegestaan. Ambtman en voogd staakten hun verzet echter pas einde 1637, nadat enkele welgestelde kooplieden onder de Sittardse hervormden hadden gedreigd de stad te zullen verlaten als in Sittard de vrije godsdienstuitoefening nog langer achterweg zou blijven *  . In 1637 werd ook de aanvankelijk als "bierbrouwerij" gebouwde hervormde kerk officieel in gebruik genomen.

Na nog wat moeilijkheden rond een getuigenverhoor in 1667 *  bracht uiteindelijk de godsdienst-overeenkomst van 1673 tussen Frederik Willem, hertog van Gulik (1653-1690), de officiële gelijkberechtiging van de hervormde, lutherse en rooms-katholieke religie *  .

De lidmatenlijst van 1643-1709 geeft een opsomming van 531 nieuwe lidmaten, die de belijdenis hebben afgelegd. Vanwege de ontbrekende jaren 1670-1681 is het goed om deze periode in tweeën te splitsen en wel van 1643-1669 en van 1682-1709.

Tabel I laat zien hoe de groei over de betreffende jaren is verlopen.

Jaar: 1643, nieuwe lidmaten: 37

Jaar: 1644, nieuwe lidmaten: 40

Jaar: 1645, nieuwe lidmaten: 20

Jaar: 1646, nieuwe lidmaten: 17

Jaar: 1647, nieuwe lidmaten: 23

Jaar: 1648, nieuwe lidmaten: 9

Jaar: 1649, nieuwe lidmaten: 4

Jaar: 1650, nieuwe lidmaten: 9

Jaar: 1651, nieuwe lidmaten: 25

Jaar: 1652, nieuwe lidmaten: 4

Jaar: 1653, nieuwe lidmaten: 8

Jaar: 1654, nieuwe lidmaten: 10

Jaar: 1655, nieuwe lidmaten: 5

Jaar: 1656, nieuwe lidmaten: 5

Jaar: 1657, nieuwe lidmaten: 21

Jaar: 1658, nieuwe lidmaten: 12

Jaar: 1659, nieuwe lidmaten: 3

Jaar: 1660, nieuwe lidmaten: 42

Jaar: 1661, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1663, nieuwe lidmaten: 6

Jaar: 1664, nieuwe lidmaten: 5

Jaar: 1665, nieuwe lidmaten: 1

Jaar: 1666, nieuwe lidmaten: 19

Jaar: 1667, nieuwe lidmaten: 8

Jaar: 1668, nieuwe lidmaten: 17

Jaar: 1669, nieuwe lidmaten: 4

Jaar: 1682, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1683, nieuwe lidmaten: 12

Jaar: 1684, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1685, nieuwe lidmaten: 6

Jaar: 1686, nieuwe lidmaten: 8

Jaar: 1687, nieuwe lidmaten: 5

Jaar: 1688, nieuwe lidmaten: 3

Jaar: 1690, nieuwe lidmaten: 14

Jaar: 1692, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1693, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1694, nieuwe lidmaten: 1

Jaar: 1695, nieuwe lidmaten: 16

Jaar: 1696, nieuwe lidmaten: 1

Jaar: 1697, nieuwe lidmaten: 3

Jaar: 1698, nieuwe lidmaten: 6

Jaar: 1700, nieuwe lidmaten: 3

Jaar: 1701, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1702, nieuwe lidmaten: 4

Jaar: 1703, nieuwe lidmaten: 7

Jaar: 1705, nieuwe lidmaten: 20

Jaar: 1707, nieuwe lidmaten: 9

Jaar: 1708, nieuwe lidmaten: 3

Jaar: 1709, nieuwe lidmaten: 14

Bij een nadere beschouwing moet allereerst en nadrukkelijk worden gesteld dat met betrekking tot de groei van de hervormde gemeente Sittard zeker in de periode 1643-1709 het begrip gemeente breed dient te worden opgevat. Veel nieuwe lidmaten waren immers niet enkel afkomstig uit Sittard zelf, maar ook uit de omliggende plaatsen zoals Urmond, Berg, Stein, Grevenbicht, Born, Susteren, Limbricht, Munstergeleen, Elsloo, Saeffelen, Gangelt, Havert, Wassenberg, Schalbruch en Heinsberg.

Jaar: 1643, nieuwe lidmaten uit Sittard: 31, uit omliggende plaatsen: 6

Jaar: 1644, nieuwe lidmaten uit Sittard: 14, uit omliggende plaatsen: 26

Jaar: 1645, nieuwe lidmaten uit Sittard: 13, uit omliggende plaatsen: 7

Jaar: 1646, nieuwe lidmaten uit Sittard: 9, uit omliggende plaatsen: 8

Jaar: 1647, nieuwe lidmaten uit Sittard: 8, uit omliggende plaatsen: 15

Jaar: 1648, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: 7

Jaar: 1649, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1650, nieuwe lidmaten uit Sittard: 6, uit omliggende plaatsen: 3

Jaar: 1651, nieuwe lidmaten uit Sittard: 16, uit omliggende plaatsen: 9

Jaar: 1652, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1653, nieuwe lidmaten uit Sittard: 6, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1654, nieuwe lidmaten uit Sittard: 8, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1655, nieuwe lidmaten uit Sittard: 3, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1656, nieuwe lidmaten uit Sittard: 3, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1657, nieuwe lidmaten uit Sittard: 16, uit omliggende plaatsen: 5

Jaar: 1658, nieuwe lidmaten uit Sittard: 8, uit omliggende plaatsen: 4

Jaar: 1659, nieuwe lidmaten uit Sittard: 3, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1660, nieuwe lidmaten uit Sittard: 19, uit omliggende plaatsen: 23

Jaar: 1661, nieuwe lidmaten uit Sittard: 7, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1663, nieuwe lidmaten uit Sittard: 5, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1664, nieuwe lidmaten uit Sittard: onbekend, uit omliggende plaatsen: 5

Jaar: 1665, nieuwe lidmaten uit Sittard: 1, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1666, nieuwe lidmaten uit Sittard: 18, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1667, nieuwe lidmaten uit Sittard: 3, uit omliggende plaatsen: 5

Jaar: 1668, nieuwe lidmaten uit Sittard: 8, uit omliggende plaatsen: 9

Jaar: 1669, nieuwe lidmaten uit Sittard: onbekend, uit omliggende plaatsen: 4

Jaar: 1682, nieuwe lidmaten uit Sittard: 6, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1683, nieuwe lidmaten uit Sittard: 12, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1684, nieuwe lidmaten uit Sittard: 7, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1685, nieuwe lidmaten uit Sittard: 6, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1686, nieuwe lidmaten uit Sittard: 8, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1687, nieuwe lidmaten uit Sittard: 5, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1688, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: 0

Jaar: 1690, nieuwe lidmaten uit Sittard: 13, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1692, nieuwe lidmaten uit Sittard: 7, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1693, nieuwe lidmaten uit Sittard: 7, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1694, nieuwe lidmaten uit Sittard: onbekend, uit omliggende plaatsen: 3

Jaar: 1695, nieuwe lidmaten uit Sittard: 13, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1696, nieuwe lidmaten uit Sittard: onbekend, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1697, nieuwe lidmaten uit Sittard: 1, uit omliggende plaatsen: 4

Jaar: 1698, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1700, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1701, nieuwe lidmaten uit Sittard: 7, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1702, nieuwe lidmaten uit Sittard: 3, uit omliggende plaatsen: 2

Jaar: 1703, nieuwe lidmaten uit Sittard: 5, uit omliggende plaatsen: 4

Jaar: 1705, nieuwe lidmaten uit Sittard: 16, uit omliggende plaatsen: onbekend

Jaar: 1707, nieuwe lidmaten uit Sittard: 9, uit omliggende plaatsen: 1

Jaar: 1708, nieuwe lidmaten uit Sittard: 2, uit omliggende plaatsen: 7

Jaar: 1709, nieuwe lidmaten uit Sittard: 7, uit omliggende plaatsen: onbekend

De hervormde gemeente van Sittard heeft duidelijk een soort streekfunctie vervuld, vooral tussen 1643 en 1670, omdat toen in veel van deze plaatsen nog geen sprake was van een zelfstandige gemeente met een eigen predikant of omdat zich ergens een predikantsvacature voordeed. In de doopregisters treft men hetzelfde verschijnsel aan: registratie van dopelingen, die ook buiten Sittard woonden. Deze dopen hebben zowel in Sittard als elders door dezelfde bedienaar plaatsgevonden. Uit tabel 1 blijkt dat de gemeente in de onderzochte periode (1643-1669) een gemiddelde jaarlijkse groei laat zien van bijna 14 belijdenislidmaten. De jaren 1643, 1644 en 1660 met respectievelijk 37, 40 en 42 belijdenissen steken duidelijk boven dit gemiddelde uit. Noch in de kereraadsacta, noch in de literatuur heb ik hiervoor enige verklaring kunnen vinden.

Wanneer men het begrip gemeente eng opvat en identificeert met het Sittardse stadsterritorium kan de vraag worden gesteld in hoeverre de groei van het aantal lidmaten gebaseerd of terug te voeren is op groei door geboorte of op aanwas van buitenaf. Om deze vraag enigszins te kunnen beantwoorden heb ik onderzoek gedaan in het betreffende doopregister *  en als steekproef de 3 genoemde jaren (1643, 1644, 1660) met de grootste lidmatengroei onder de loupe genomen.

1643: van de 37 nieuwe belijdenislidmaten zijn er 31 uit Sittard afkomstig. Slechts 5 hiervan zijn terug te vinden in het doopregister en hebben op het moment van de belijdenis een leeftijd van respectievelijk 16, 17 (2x) en 21 (2x) jaar. Aangezien echter de doopregistratie in de onderzochte jaren van 1619-1635 een hiaat vertoont van 1629-1633 zou men het groeiaantal door geboorte met enige voorzichtigheid op 7 mogen/moeten stellen.,

1644: 40 nieuwe lidmaten, waarvan deze keer slechts 14 uit Sittard zelf. Hiervan zijn er 3 in het doopboek geregistreerd. Als zij hun belijdenis afleggen zijn zij respectievelijk 18, 19 en 20 jaar. Rekening houdend met hetzelfde hiaat van 1629-1633 luidt de conclusie voor het jaar 1644 dat ten hoogste 4 van de 14 nieuwe Sittardse lidmaten ook in Sittard zijn geboren.,

1660: 42 nieuwe lidmaten uit Sittard én omgeving, waarvan 19 uit de stad zelf. Van dit aantal zijn 5 dopelingen geregistreerd, die op het moment dat zij de belijdenis afleggen, resp. 10, 11, 13 en 17 (2x) jaar oud zijn.

Opmerkelijk genoeg bevindt zich ook hier in de onderzochte perioide van 1635-1651 een hiaat in het doopregister, met name van 1638-1642. Van de 19 Sittardse lidmaten zijn er dus hoogstens 7 in Sittard geboren.

De hervormde gemeente van de stád Sittard is dus zeker in de periode 1643-1669 vooral gegroeid door aanwas van buitenaf. Een precieze en concrete beschrijving van de limatenherkomst is echter onmogelijk te geven, aangezien de oudst bewaard gebleven attestaties pas dateren uit 1683 en ook geenszins compleet zijn.

Terugkerend naar de hervormde gemeente groot-Sittard ligt de groei voor het tijdvak 1682-1709 met gemiddeld 7-8 lidmaten per jaar aanzienlijk lager. Een duidelijke verklaring hiervoor is niet te vinden. Mogelijk heeft de Latijnse school van de paters dominicanen in Sittard, het collegium Albertinum *  , dat zich juist in deze tijd (na 1677) ontwikkelde tot een wijd en zijd bekende en gewaardeerde onderwijsinstelling, waar ook protestantse kinderen naar toe gingen, enige invloed uitgeoefend.

Opvallens is wel dat bijzonder in een tijd van regelmatige onderdrukking en tegenwerking van bestuurlijke en strikt katholieke zijde-eigenlijk tot 1673, het jaar van de godsdienstovereenkomst tussen de keurvorst van Brandenburg en de hertog van Gulik-de gemeente sterker groeide dan in de periode erna.

Tabel 3 toont aan dat het aantal nieuwe vrouwelijke lidmaten in beide periodes 1643-1669 en 1682-1709 groter is dan het aantal mannelijke. Dit is kennelijk een algemeen verschijnsel.

Jaar: 1643, nieuwe mannelijke lidmaten: 14, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 23

Jaar: 1644, nieuwe mannelijke lidmaten: 16, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 24

Jaar: 1645, nieuwe mannelijke lidmaten: 7, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 13

Jaar: 1646, nieuwe mannelijke lidmaten: 11, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 6

Jaar: 1647, nieuwe mannelijke lidmaten: 11, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 12

Jaar: 1648, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 5

Jaar: 1649, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1650, nieuwe mannelijke lidmaten: 6, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1651, nieuwe mannelijke lidmaten: 5, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 20

Jaar: 1652, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1653, nieuwe mannelijke lidmaten: 2, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 6

Jaar: 1654, nieuwe mannelijke lidmaten: 9, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1655, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 2

Jaar: 1656, nieuwe mannelijke lidmaten: 2, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1657, nieuwe mannelijke lidmaten: 5, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 16

Jaar: 1658, nieuwe mannelijke lidmaten: 8, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 4

Jaar: 1659, nieuwe mannelijke lidmaten: 1, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 2

Jaar: 1660, nieuwe mannelijke lidmaten: 25, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 17

Jaar: 1661, nieuwe mannelijke lidmaten: 1, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 6

Jaar: 1663, nieuwe mannelijke lidmaten: 5, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1664, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1665, nieuwe mannelijke lidmaten: 1, nieuwe vrouwelijke lidmaten: onbekend

Jaar: 1666, nieuwe mannelijke lidmaten: 7, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 12

Jaar: 1667, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 4

Jaar: 1668, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 13

Jaar: 1669, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1682, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1683, nieuwe mannelijke lidmaten: 5, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 7

Jaar: 1684, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 4

Jaar: 1685, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1686, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 5

Jaar: 1687, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 2

Jaar: 1688, nieuwe mannelijke lidmaten: 2, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1690, nieuwe mannelijke lidmaten: 5, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 9

Jaar: 1692, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1693, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 4

Jaar: 1694, nieuwe mannelijke lidmaten: onbekend , nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1695, nieuwe mannelijke lidmaten: 10, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 6

Jaar: 1696, nieuwe mannelijke lidmaten: onbekend , nieuwe vrouwelijke lidmaten: 1

Jaar: 1697, nieuwe mannelijke lidmaten: 1, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 2

Jaar: 1698, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1700, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: onbekend

Jaar: 1701, nieuwe mannelijke lidmaten: 2, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 5

Jaar: 1702, nieuwe mannelijke lidmaten: 2, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 2

Jaar: 1703, nieuwe mannelijke lidmaten: 4, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 3

Jaar: 1705, nieuwe mannelijke lidmaten: 7, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 13

Jaar: 1707, nieuwe mannelijke lidmaten: 1, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 8

Jaar: 1708, nieuwe mannelijke lidmaten: 3, nieuwe vrouwelijke lidmaten: onbekend

Jaar: 1709, nieuwe mannelijke lidmaten: 7, nieuwe vrouwelijke lidmaten: 7

A. van Deursen schrijft hierover met betrekking tot Holland: "In de regel zijn het de vrouwen, die zich het gemakkelijkst bij de hervormde kerk aansluiten: in vele, waarschijnlijk zelfs de meeste plaatselijke gemeenten zijn de vrouwen sterk in de meerderheid". * 

In een studie van M. Spiertz over de uitoefening van de tucht in de IJsselstad Deventer wordt gezegd dat vrouwen over het algemeen beter vertrouwd waren met de bijbel dan mannen, dat zij meer naar binnen gekeerd en bijgevolg ook meer geïnteresseerd waren in geloofszaken *  . Dit alles verklaart in zekere zin dat vrouwen gemakkelijker toetraden tot de hervormde kerk dan mannen.

Wegens het ontbreken van lidmatenlijsten blijft de achttiende eeuwe een beetje een donkere vlek. Geteld werden daarom de doopsels uit de registers van 1710-1798 *  . Dit resulteerde in 392 nieuwe doopleden over een periode van bijna 88 jaar. Dat betekent dus een jaarlijks gemiddelde van 4 tot 5 doopsels.

In de jaren 1802-1803 telde de gecombineerde hervormde gemeente Sittard/Saeffeln ongeveer 130 doopleden en 102 buitengemeenteleden *  .

Tabel 4 geeft een beeld van het aantal gedoopte protestanten van deze gecombineerde gemeente van 1803-1843 *  , het jaar, dat men overging tot de oprichting van een zelfstandige hervormde gemeente Saeffelen/Wehr * 

Jaar: 1803; Doopleden: 130

Jaar: 1829; Doopleden: 109

Jaar: 1830; Doopleden: 119

Jaar: 1832; Doopleden: 147

Jaar: 1835; Doopleden: 126

Jaar: 1836; Doopleden: 116

Jaar: 1837; Doopleden: 126

Jaar; 1843; Doopleden: 83 (zonder Saeffelen)

Het aantal belijdenislidmaten is meestal niet (exact) aangegeven of alleen voor Sittard met uitsluiting van Saeffelen:,

1830 (53), 1835 (73), 1836 (81), 1837 (79) en 1843 (55) (zie noot 23). Er volgt nu nog een tabel met de uitslagen voor Sittard van de algemene volkstellingen. De eerste volkstelling uit 1795 is niet algemeen en geeft enkel het aantal inwoners van het gewest Holland. Vanaf de tweede volkstelling, gehouden in 1830, krijgen we dan een echt landelijk overzicht van het plaatselijk inwonertal evenals een opgave van personen naar religieuze of kerkelijke groepering *  .

Jaar: 1830; Inwoners: 3708; Hervormden: 109

Jaar: 1840; Inwoners: 4013; Hervormden: 52

Jaar: 1849; Inwoners: 4339; Hervormden: 72

Jaar: 1859; Inwoners: 4671; Hervormden: 66

Jaar: 1869; Inwoners: 4761; Hervormden: 87

Jaar: 1879; Inwoners: 5171; Hervormden: 54

Jaar: 1889; Inwoners: 5632; Hervormden: 66

Jaar: 1899; Inwoners: 6232; Hervormden: 89

Jaar: 1909; Inwoners: 7260; Hervormden: 114

Jaar: 1920; Inwoners: 10454; Hervormden: 297

Jaar: 1930; Inwoners: 14566; Hervormden: 567

Jaar: 1947; Inwoners: 19765; Hervormden: 678

Jaar: 1960; Inwoners: 30674; Hervormden: 1397

Jaar: 1971; Inwoners: 34620; Hervormden: 1350

Het gaat bij deze aantallen uiteraard om de inwoners van de stad, van de burgerlijke gemeente Sittard en dus ook enkel om de hervormde mensen, die in Sittard wonen. Er is in deze opgave derhalve geen sprake van buitengemeenteleden of van de hervormde gemeente "groot-Sittard" met plaatsen als Born, Grevenbicht, Geleen, Munstergeleen, Limbricht en Nieuwstadt. Geleen werd overigens pas in 1944 een eigen hervormde gemeente *  .

Met de getallen uit tabel 5 zijn vanaf 1840 ongetwijfeld alleen de belijdende leden bedoeld. Uit een andere bron weten we immers dat Sittard zelf in 1835 73 lidmaten telde. Dit aantal is vergelijkbaar met dat van de volkstellingen: 1840 (52) en 1849 (72).

Vanaf 1920 of 1930 lijken de volkstellingen echter het totale aantal personen naar kerkelijke gezindte te geven.

De grote moeilijkheid bij deze tellingen blijft, nog afgezien van het gebrek aan voldoende gegevens, dat in ons geval het gebied van de hervormde gemeente Sittard niet samenvalt met het grondgebied van de plaats Sittard en vervolgens het onderscheid bij de tellingen tussen belijdende leden, doopleden en-sinds kort-overige hervormden of geboortleden.