Inventaris

Geschiedenis van de gemeente. Hazerswoude, voor het eerst officieel genoemd in een oorkonde van graaf Floris V, gedateerd 1281, werd door een zeer vermogend adellijk ondernemer als een stuk "omgebouwd" stuk grond gekocht.
De overdracht van het gebied werd middels een oorkonde geregeld; een afschrift van deze oorkonde, het origineel is niet bewaard gebleven, is te vinden in het archief van de graven van Holland, aanwezig in het Algemeen Rijksarchief.
De naam Hazerswoude is in de loop der tijden op verschillende wijzen geschreven; in bovengenoemde oorkonde werd het als "Haeswaerdwoude" geschreven; in 1292 werd deze naam gewijzigd in "Haduardswoude" en in 1531 werd als naam "Haserswoude" en "Hasertswoude" gebezigd.
Een verklaring die nog steeds opgeld doet is, dat de naam zou zijn afgeleid van een hazelaarswoud, vanwege het feit dat nog steeds hazelaars in het veen worden aangetroffen.
Over de bewoning in het grondgebied Hazerswoude kan worden vermeld dat - getuige enkele bodemvondsten in de omgeving van het in 1420 verwoeste kasteel Rhijnenburgh aan de Rijndijk en de vroegere Groenendijkse polder- het slechts incidenteel is bewoond geweest door de Romeinen. Overstromingen van de zee waren oorzaak van het wegtrekken van de bwoners.
De geleidelijke bevolkingsaanwas in Zuid-Holland dwong tot het winnen van nieuwe cultuurgronden, om in eerste levensvehoeften te kunnen voorzien. Om de bodem nu geschikt te maken voor de landbouw werd het wilde veen ontdaan van plantengroei en door het graven van sloten ontwaterd.In de veertiende eeuw ging men ertoe over om de afwatering te verbeteren door het land in polders te leggen. Sluisjes, en later de molens, moesten de waterhuishouding in de polders regelen. Met deze verbetëringen ging men door tot 1847, in dat jaar ontstond de polder "De kleine Droogmakerij"door droogmaking van een deel van de Westgeestpolder en de Gemenewegse polder.

Met deze werkzaamheden kreeg het Hazerswoudse polderlandschap het beeld zoals het er vrijwel heden ten dage nog uitziet.
Hazerswoude is een plattelandsgemeente. De landbouw is wel het oerbedrijf van de menselijke samenleving. Dat ze in de voedselvoorziening nog altijd een eerste plaats inneemt, hebben duizenden in de hongerwinter van 1944-1945 aan den lijve ondervonden.
Flink gestimuleerd door de overheid kwam in het begin van de vorige eeuw de industrie tot leven; bedrijven werden gemoderniseerd en er vestigden veel nieuwe bedrijven, zoals een vleeswaren- fabriek en een machinefabriek.
Naarmate de bevolking, vooral door de vestiging van buiten en het aantrekken van nieuwe arbeidskrachten in het industriegebied toenam groeide ook het complex aan gemeentelijke voorzieningen. Het lokale wegennet, het onderwijs en de volksgezondheid eisten de voortdurende aandacht.
Als gevolg van de taakuitbreiding van het gemeentebestuur groeiden ook de plannen voor de bouw van een nieuw gemeentehuis. In september 1963 werd een modern gemeentehuis in de nieuw woonwijk "Rhijnenburgh" geopend.
De gemeente Hazerswoude heeft tot en met 1990 als zelfstandige gemeente gefunctioneerd; door een gemeentelijke herindeling is Hazerswoude met Koudekerk aan den Rijn en Benthuizen tot de nieuwe gemeente Rijneveld samengevoegd. Omdat deze naam niet de voorkeur had van het overgrote deel van de bevolking werd de naam Rijneveld met ingang van 1 januari 1993 gewijzigd in Rijnwoude.
Groei en ontwikkeling van Hazerswoude:
1-1-1926: 4462 inwoners
1-1-1931: 4681 inwoners
1-1-1936: 4970 inwoners
1-1-1941: 4992 inwoners
1-1-1945: 5502 inwoners
Geschiedenis van het archief.
De organisatie van het gemeentesecretarie was het secretariemodel, één van de meest gangbare organisatiestructuren van die tijd. De gemeentesecretaris was het hoofd van dienst en er bestonden nog geen andere diensten.

De schriftelijke neerslag van het bestuurlijk handelen en beleidsvoorbereiding ( diverse afdelingen) zijn in het archief opgenomen. Het secretarie-archief werd centraal beheerd. De ordening geschiedde zaaksgewijs met toepassing van de code van de VNG. Bij de postregistratie werd deze code ook gehanteerd. De inschrijf registers zelf zijn niet aangetroffen.
Gelet de grootte van de gemeente was er geen vaste kracht belast met de werkzaamheden van de registratuur; deze taak werd in combinatie met andere taken door één van de ambtenaren ter secretarie vervuld.
Van 1882 tot 1927 bevonden de archieven zich in de tot gemeentehuis omgebouwde openbare school aan de Rijndijk in Hazerswoude Rijndijk; van 1927 tot 1963 was de gemeentesecretarie gevestigd aan de Dorpsstraat te Hazerswoude dorp en vanaf 1963 tot heden is de gemeente gehuisvest aan het Fredrik Eedenplein te Hazerswoude Rijndijk.
Periode: Deze inventaris beslaat de periode 1926-1945. Het jaar 1926 betekent de aansluiting op de reeds aanwezige plaatsingslijst over de periode 1796-1926. De scheidslijn 1945 is gehanteerd omdat na de oorlogsperiode de gemeente werd geconfronteerd met een bredere bestuursactiviteit.
De periode van de inventaris houdt niet in dat er geen stukken zijn van voor en na de inventarisatieperiode. Zaaksgewijze ordening laat zich niet op een vast jaar afbreken. Het jongste stuk dateert van 1973 en betreft de intrekking van de in 1938 vastgestelde verordening voor het hebben van een ligplaats voor woonschepen (inv.nr. 169).
Met betrekking tot de stukken welke dateren van voor de periode waarop deze inventaris betrekking heeft, kan worden vermeld dat deze stukken zijn gedeponeerd in het betrokken archief uit die periode; het bestemmingsbeginsel werd daarbij toegepast.
Het in deze inventaris opgenomen archief is overgebracht naar het streekarchief te Alphen aan den Rijn.