Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
880  dagboeken
sorteren op:
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
102 Wijk, W.H. van
Auteur:
Wijk, W.H. van
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (fotokopie van handschrift; in 2 exemplaren (I); getypt stuk (II) (origineel))
Omvang:
~ 40 pagina´s (I); plm. 20 pagina´s (II)
Periodisering:
maart - mei 1943(I) reis: Rotterdam-München, München (I);december 1944 - plm. mei 1945 Rotterdam (II)
Localisering:
reis: Rotterdam-München, München (I); Rotterdam (II)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
(I): Dagboek van een plm. 40-jarige rietmeubelmaker over de tijd die hij gedwongen als arbeider in München doorbrengt. Hij draagt zijn lot zwaar, lijdt er zeer onder, maar vindt steun in zijn geloof. Van overpeinzingen in deze geest staat het dagboek vol en hierdoor onderscheidt het zich van andere dagboeken van arbeiders in Duitsland. Het is natuurlijk geschreven. In mei 1943 wordt de schrijver afgekeurd en keert naar huis terug.
(II): Hongerwinterdagboek van dezelfde schrijver. Het vertoont geen dateringen, maar heeft toch gedeeltelijk de dagboekvorm. Is het later - de datum onderaan vermeldt juni 1946 - uit korte aantekeningen samengesteld
NB:
Vragenlijst bevat bijlage, nrs 102 I en 102 II
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
331 Wijers, C.G.
Auteur:
Wijers, C.G.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (fotokopie van handschrift; in 2 ex.)
Omvang:
36 pagina's
Periodisering:
3 september 1994 - plm. half mei 1945
Localisering:
Wijhe
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Mejuffrouw Wijers is huishoudster bij een dierenarts in Wijhe. In september en oktober 1944 heeft men inkwartiering; direct daarna wordt het huis, met uitzondering van de spreekkamer en de apotheek, gevorderd door de Landwacht. Na ontruiming door deze (begin april) door Wehrmacht, - voor slechts enkele dagen, immers de geallieerden naderen. Bevrijding 13 april 1945. Hierop volgt nog een periode van enige dagen waarin Wijhe onder Duits vuur ligt. Zo schrijft mejuffrouw Wijers op 15 april 1945 dat zij 's nachts wakker zijn geworden van geknal en een schreeuw achter hun huis. In het donker zien zij hoe een dode en een zwaar gewonde worden wegdragen. Vanaf de overkant van de IJssel bestookten de Duitsers het dorp met granaten. De slachtoffers blijken twee Canadese militairen van de Winnipeg Rifles te zijn. Schutter Gabriël Lamirande (22 mei 1913) stierf meteen bij de beschieting. Sergeant Robert Nesbit Adam (15 september 1908) raakte zwaar gewond maar overleed korte tijd later. Beide werden tijdelijk in Raalte ter aarde besteld en later herbegraven op de Canadese militaire begraafplaats in Holten.
NB:
Vier foto's aanwezig
Ga naar dit stuk:
Termen:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
2120 Wijdeveld, I.
Auteur:
Wijdeveld, I.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (twee cahiers )
Omvang:
283 pagina's
Periodisering:
1 januari 1943 - 8 april 1945
Periode van ontstaan:
1 januari 1943 - 8 april 1945
Localisering:
Twente (Hengelo, Borne, Volthe)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
In 1940 woont de familie Wijdeveld aan de Bornsestraat in Hengelo. Het gezin bestaat uit acht kinderen, in de leeftijd van acht tot eenentwintig jaar. Vader is onderwijzer. Oudste dochter Ina Wijdeveld (1919-1957) heeft van jongs af aan ernstige last van de luchtwegen en bezoekt met haar moeder regelmatig een longarts in Haarlem. Ze heeft gymnasium, maar kan pas na de oorlog geografie gaan studeren in Utrecht. Onderwijl doet ze op gezette tijden de administratie van een met vader bevriende schoolinspecteur. In 1943 verhuist het gezin naar Borne: In Hengelo, dan nog een industriestad, wordt het met dag onveiliger. ‘We hebben vandaag bezoek gehad van de Muskito’s,’ schrijft Ina op 28 februari 1943 in haar dagboek, nadat vier Mosquito’s een verrassingsaanval hebben uitgevoerd op Stork, een machinefabriek in Hengelo. Bij die verrassingsaanval blijft het niet. Op 1 oktober verneemt Ina ‘het vreselijke nieuws, dat Enschede zo ontzettend gebombardeerd was. De hele stad geruïneerd. Tante Bets’ hele huis stuk, d.w.z. alle ruiten stuk, muren gescheurd, pannen van ’t dak. Gelukkig verder allemaal ongedeerd’. De familie Wijdeveld verblijft enige tijd op het Twentse platteland (in Volthe, een buurtschap in de gemeente Dinkelland) en maakt in oktober 1944 mee hoe 20 kilometer verderop Hengelo wordt gebombardeerd: ‘Nelie en ik bleven in bed, vest aan, kousen aan. Iedere keer een been buiten ’t bed, als ’t vliegtuig dichterbij kwam. Tot 4u. wakker gelegen. De rest van de fam. dan weer in bed, dan weer beneden.’ Zonder oudste broer Henri welteverstaan, die dan in Duitsland in de oorlogsindustrie is tewerkgesteld. Zijn maandenlange afwezigheid en onbereikbaarheid zetten thuis een domper op de sfeer: ‘We waren van plan tot 12u. op te blijven maar ’t werd maar half elf,’ schrijft Ina over de oudjaarsavond van 1944. ‘Moeder was niet erg in de stemming. Broer was er niet.’
NB:
Bevat twee boekjes uit 2013, bestaande uit kopieën van het dagboek en familiefoto’s. De boekjes bevatten een uitgebreide inleiding van Ine Frénay, nicht van Ina Wijdeveld (1919-1957).
Datum beschrijving:
18 juni 2021
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
1401 Wienhoven, Frederikus Petrus van
Auteur:
Wienhoven, Frederikus Petrus van
Titel:
Overzicht van de gebeurtenissen vóór en bij het begin van den oorlog op 10 MEI 1940, de evacuatie naar Frankrijk en de terugkomst van de familie WIENHOVEN
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Verslag met 9 bijlagen (typoscript)
Omvang:
27 pagina's
Periodisering:
mei 1940 - juli 1940
Periode van ontstaan:
augustus 1940
Localisering:
Breda, België en Frankrijk
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Bij het uitbreken van de oorlog vlucht een ouder echtpaar samen met enkele bekenden per auto uit Breda naar België en Frankrijk. De man is de auteur van het verslag.
Hij heeft een aantal niet-afgehaalde salarissen van zijn arbeiders mee kunnen nemen.
De paspoorten zijn weggeraakt en in Oostende krijgen ze van de Consul een bewijs van Nederlanderschap. Via verschillende plaatsen in België en Frankrijk komen ze als vluchtelingen in Parijs aan.
Ze gaan verder Frankrijk in, overnachten in hotels en arriveren tenslotte vlakbij Bordeaux. Hier huren ze met een aantal mensen een huis, nadat ze een tijdje in een kasteel in Libourne hebben kunnen logeren. Met veel moeite krijgen ze een verblijfsvergunning.
Het gezelschap wordt groter, wat de nodige spanningen geeft.
Bij de capitulatie van Frankrijk, 23 juni 1940, aanvaarden ze met een groep in 2 auto's via allerlei omwegen de terugtocht over door oorlogsschade getroffen wegen.
Ze krijgen dankzij door Duitse autoriteiten afgegeven verklaringen benzine.
De omgeving waar ze doorheen rijden wordt steeds troostelozer.
Ze zien loslopend vee, verwoeste huizen en kapotte auto's.
Maar als ze in Breda terugkomen, worden ze ontvangen door achtergebleven familieleden of personeel, die hun huizen hebben onderhouden en hebben gereed gemaakt voor hun thuiskomst
NB:
Het verslag is gevonden in 1998 bij een zolderopruiming door de kleindochter van de auteur.
Datum beschrijving:
10/1/2001