Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
1.561  dagboeken
sorteren op:
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1435 Wormer, R.M.
Auteur:
Wormer, R.M.
Titel:
Report and Commentary, September 15 - November 27 1944
Vorm:
band (uitgave in eigen beheer)
Taal:
Engels
Datum beschrijving:
5/1/2001
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1693 Wooninck, Albert J.
Auteur:
Wooninck, Albert J.
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek met bijlagen (uitgeprinte versie (kleur))
Omvang:
35 pagina's
Periodisering:
13 november 1944 - juni 1945
Periode van ontstaan:
13 november 1944 - juni 1945
Localisering:
Rotterdam, Münster, Haltern, Sythen, reis via Maastricht, Eindhoven en Tilburg
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur wordt opgepakt bij de novemberrazzia van 1944 in Rotterdam. Hij komt na een lange treinreis via Zwolle aan in de stad Münster. In zijn wagon zitten een aantal buurtgenoten. In een barakkenkamp in de buurt van Münster wordt hij ingekwartierd. Hier krijgt hij te eten en drinken en kan hij zich wassen en scheren. Dan volgt registratie. Het eten is "dragelijk". Na enkele dagen onzekerheid gaat hij door naar Haltern, dicht bij de grens met Nederland. Hier heeft ieder een eigen bed in een oude gymnastiekzaal. Hij krijgt bonnen om inkopen te doen. Er is meer te koop dan in Rotterdam. Hij moet de kapot gebombardeerde spoorlijn helpen repareren. Per week verdient hij ongeveer 30 mark en kriigt voorschotten. Hij wast zijn kleren, stopt zijn sokken en kookt soms eigen eten. Meestal krijgt hij soep te eten. Vaak is er luchtalarm. Hij stuurt post naar huis, maar weet niet of het overkomt. 7 December 1944 wordt hij overgeplaatst naar Sythen, drie kwartier lopen van Haltern, waar hij slaapt op een strozak. Hij krijgt rookwaar. Nu gaat hij vanaf Haltern met de trein naar zijn werk. Te eten is er meer dan voldoende. Hij krijgt ook van Duitse omwonenden, die hij heeft leren kennen. Met Kerstmis, dat hij op verschillende plaatsen viert, is hij vrij. Met zijn verdiende geld koopt hij een nieuwe bril en schoenen met houten zolen. Met oud en nieuw werkt hij als wisselwacht, opdat deze niet bevriezen. Als er iemand eens naar Den Haag gaat, geeft hij zijn dagboek en brieven mee, zodat zijn echtgenote weet dat het hem niet slecht gaat. In een brief terug vertelt ze dat ze probeert hem af te laten keuren. Zij krijgt in Nederland de helft van zijn laatst verdiende loon. Er is gebrek aan kolen, hout en voedsel. Hij krijgt ook een pakje van haar. Er moeten schuilplaatsen en brandgangen gegraven worden, vermoeiend werk. In februari 1945 zijn er bombardementen, waarbij slachtoffers vallen. In maart 1945 krijgt hij andere werktijden. 's Morgens 5 uur staat hij op en is om 7 uur thuis.
Inhoud vervolg:
Hij moet nu naar zijn werk lopen. Dagelijks is er drie keer groot luchtalarm. Hij meldt zich een tijdje ziek. Voedsel is er steeds minder, vooral warm eten. Hij ziet het einde van de oorlog naderen. Haltern is zeven keer gebombardeerd en bijna uitgebrand. Het is eind maart 1945. Hij heeft niet veel zin meer om in zijn dagboek te schrijven of iets te doen. De voedselvoorziening is volkomen in de war. Overdag wordt niet meer gewerkt en hij heeft zich nog steeds ziek gemeld. Er komen grote aantallen vliegtuigen overvliegen. 29 Maart 1945 komen Amerikaanse tanks voorbij rollen en zijn ze bevrijd. In een droge sloot vindt hij een geweer, een sliert patronen en een bajonet. De bewoners van Sythen zijn even blij als hij met de bevrijding. Hij rookt Engelse en Amerikaanse sigaretten. Eten krijgt hij van Duitse kennissen, die volgens hem speciaal Nederlanders steunen. Vanaf 4 april 1945 moet hij klaar staan om te vertrekken, maar dat wordt steeds uitgesteld. De Amerikanen geven veel vlees en limonade, chocola, bonen en snoep. Hij helpt in Haltern puin ruimen. 13 April 1945 vertrekt hij per auto naar Wülfen, twintig kilometer verder. Er is daar water en eten, maar hij slaapt op planken. Ze maken een douche. Het duurt tot 18 mei 1945 voordat hij met een grote groep Nederlanders per trein in Maastricht aankomt. Hij krijgt voor onderweg knäckerbrot en een rol zuurtjes mee. De deuren van de trein staan open en iedere keer als deze stopt, kan hij uitstappen. De reis gaat langzaam en in Nederland staan onderweg mensen met vlaggen en zakdoeken te zwaaien. Na een korte stop gaat de reis verder door België en wordt hij in Eindhoven opgevangen. Hier krijgt hij sigaretten en eten. Hij wordt ontluisd, geregistreerd, gekeurd en doorgelicht. In Tilburg wonen kennissen, die hem opvangen als een eigen zoon. Hij schrijft zijn echtgenote brieven en kaartjes en stuurt zijn dagboek op. Juni 1945 is hij bij zijn ongeduldig wachtende echtgenote terug.
NB:
In de dagboektekst heeft de bewerker brieven en kaarten opgenomen
Datum beschrijving:
januari 2011
Illustratie:
In de tekst zijn afbeeldingen van kaarten en andere bijlagen in kleur afgedrukt
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1732 Wolters, H.E.
Auteur:
Wolters, H.E.
Titel:
"Bulletin" Vanaf 10 juli 1942 Samengesteld uit: Gegevens uit Londen (radio Oranje en Brandaris). en van onder Duits invloed staande plaatselijke pers. H.E.Wolters
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek (Logboek) (Schriftje met hard kaft met handgeschreven tekst en een stapel losse papiertjes met aantekeningen en bijlagen met aantekeningen in ander handschrift)
Omvang:
ongeveer 100 pagina's
Periodisering:
10 juli 1942 - 21 juni 1943
Periode van ontstaan:
10 juli 1942 - 21 juni 1943
Localisering:
Zeeland
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur vertelt op de eerste bladzijde dat hij toelatingsexamen voor de ambachtsschool heeft gedaan. In zijn bulletin vermeldt hij hoofdzakelijk de van de radio overgenomen vorderingen van het verloop van de oorlog over de gehele wereld. Ook gebeurtenissen uit Nederland worden genoemd. Bijna dagelijks vertelt hij wat voor weer het is. Verdere persoonlijke berichten worden bijna niet genoemd.
NB:
Op de achterzijde zit een etiket waarop de naam van de auteur wordt vermeld met de toevoeging: Ploeg 45 no. 4
Datum beschrijving:
september 2011
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
415 Wit, J.
Auteur:
Wit, J.
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Egodocument (handschrift)
Omvang:
~ 12 pagina´s
Periodisering:
mei 1940 - juli 1945
Localisering:
Zwaagdijk en omgeving
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is een plm. 36-jarige vrachtrijder. Het op het Rijksinstituut aanwezige exemplaar noemt hij een kopie, maar mogelijk is het een uittreksel. Hij vertelt in zijn dagboek, dat gedeeltelijk toch wel uit aantekeningen of uit het geheugen moet zijn samengesteld, markante dingen uit de streek van zijn woonplaats gedurende de bezetting: ook komen tot uitdrukking de moeilijkheden die hij in zijn bedrijfje ondervond tengevolge van benzinebeperking e.d
Ga naar dit stuk: