RDO_OA Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht ( Het Utrechts Archief )
Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht
Verantwoording van de inventarisatie
Inventaris
16. De commanderij van Tiel
De oorsprong van de commanderij van Tiel ligt in die van Ophemert. Wanneer de Duitsche Orde op 20 mei 1328 de St. Walburgkerk te Tiel met alle rechten en Goederen van het kapittel, dat naar Arnhem was overgeplaatst, koopt, wordt de commanderij overgebracht naar Tiel en gaat zij als zodanig heten. Sinds juni 1328 bediende deze commanderij de parochie te Tiel. Op 8 september dat jaar werd een overeenkomst met de stad Tiel gesloten omtrent de bediening van de kapelrieën in de St. Walburg- en de St. Maartenskerk aldaar.
In deze kerken waren resp. 19 vicarieën en drie altaren en 10 vicarieën gevestigd. Deze stonden voor het overgrote deel ter presentatie van de landcommandeur. De archiefstukken die op deze vicarieën betrekking hebben, zijn daarom te vinden onder de archieven van de landcommandeur.
Na de Hervorming liet men de kloosters en de commanderij verder bestaan, doch onder voorwaarde dat zij zouden bijdragen in de kosten van de Gereformeerde eredienst.
De pastorie van Tiel stond eveneens ter begeving van de landcommandeur. Deze heeft de pastorie echter op 1 jan. 1616 voor 50 jaar afgestaan aan de stad Tiel.
De St. Walburgkerk raakte steeds meer in verval, er werd al lang geen dienst meer gehouden. De stad maande uiteindelijk de commandeur haar te herstellen en tevens de afgebroken brouwerij weer op te bouwen. Dit zou echter voor de commanderij dermate belastend worden, dat zijn financieel ten gronde zou gaan. Daarom werd in 1648 een overeenkomst aangegaan, waarbij bepaald werd dat de commandeur het dak en het muurwerk van de kerk zou onderhouden, de brouwerij niet zou worden herbouwd, terwijl de stad Tiel voor eeuwig de collatie van de pastorie met de ingelijfde vicarie van St. Catharina en St. Barbara, de presentatie van de St. Maartenskerk en de eeuwige collatie van de vicarie van S.t. Brigitta zou behouden.
De St. Walburgkerk raakte evenwel steeds verder in verval. Op 13 sep. 1679 werd daarom besloten de kerk af te breken en de materialen ervan te verkopen. Van de opbrengst zou een derde komen aan de commanderij en tweederde aan de stad Tiel. Daarnaast ontvangt de stad tevens de grond en erven van de kerk en van het commandeurshuis met de hoven, binnen de stad gelegen, in eigendom. De commandeur zou daarnaast jaarlijks 100 gulden tot onderhoud van de stadswallen, 400 gulden als subsidie voor de predikanten en 200 gulden voor de armen blijven betalen. De commandeur had dus niets meer in de stad Tiel te maken en bleef in het vervolg alleen in het bezit van de goederen, tienden etc. buiten de stad.
Nog dient te worden opgemerkt, dat onder het hoofdstuk bezittingen enkele eigendomsoverdrachten te vinden zijn, waaruit niet met zekerheid blijkt dat zij tot het archief van deze commanderij behoren. De commandeur Gosen van Rossum, later landcommandeur, heeft vele huizen en landerijen aangekocht, en zeer waarschijnlijk zijn vroegere eigendomsoverdrachten daaraan getransfigeerd geweest. Hoewel dit niet bewezen kan worden, zijn deze charters toch geplaatst onder genoemd hoofdstuk.
16.3. Het commandeurshuis en de kerken
2728.0 Akte houdende uitspraak door schepenen van Tiel in een geschil tussen Peter van den Steenhuys, nazaat van wijlen Diderick van Eck, en Willem Sloet, commandeur van Tiel, met Joost van Bueren betreffende de begroeiing langs en het schoonmaken van een straat of weg tussen hun huizen gelegen en mede bepalende dat zij hun geschil over de ophoging en afwatering van deze weg binnen acht dagen dienen te schikken, 1626. Afschriften i
RDO_OA Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht
Inventaris
16. De commanderij van Tiel
16.3. Het commandeurshuis en de kerken
2728.0
Akte houdende uitspraak door schepenen van Tiel in een geschil tussen Peter van den Steenhuys, nazaat van wijlen Diderick van Eck, en Willem Sloet, commandeur van Tiel, met Joost van Bueren betreffende de begroeiing langs en het schoonmaken van een straat of weg tussen hun huizen gelegen en mede bepalende dat zij hun geschil over de ophoging en afwatering van deze weg binnen acht dagen dienen te schikken, 1626. Afschriften
Datering:
1626. Afschriften
Omvang:
2 stukken
Reden geen uitleen:
Het stuk is digitaal beschikbaar

Gebruik CTRL + scroll om te scrollen

Ga
Organisatie: Het Utrechts Archief
Bijlagen
Regesten
Zegels

Kenmerken

Datering:
(940) 1200-1811 (1827)
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de Ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht (940) 1200-1811 (1827)
Auteur:
Ph.J.C.G. van Hinsbergen, bewerkt en uitgebreid door H.A.R. Hovenkamp, met een inleiding door prof. dr. R.E. de Bruin
Datering toegang:
1955 en 1982
Datering bewerking:
2018
Notabene:
Dit archief berust in het depot van de Ridderlijke Duitsche Orde aan de Springweg te Utrecht. Het kan voorkomen dat de scans van de charters niet aan het juiste subnummer gekoppeld zijn. Treft u een foutje aan? Laat het ons weten via inlichtingen@hetutrechtsarchief.nl
Categorie:
  • Zonder categorie