077 Generalkommissariat für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West) ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
077
Generalkommissariat für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West)
Openbaarheid
Het archief is vrijwel geheel beperkt openbaar.
De inventarisnummers 10, 13, 16, 20, 23, 24, 28, 32, 34, 35, 37-39, 43, 45, 47, 49, 53, 61-63, 114, 121, 138, 184-187, 198d, 206-208, 210, 218, 242, 272, 292d, 315, 381, 1187, 1226, 1262, 1267, 1270, 1273-1275, 1277, 1278, 1280, 1282, 1284b, 1285-1287, 1289, 1294-1297, 1299-1302, 1310a, 1310b, 1310c, 1310d, 1310e, 1316, 1319, 1321, 1342, 1347, 1351, 1353a, 1353c, 1370, 1400, 1401, 1403, 1408-1418, 1426, 1429-1432, 1435, 1436, 1438, 1440-1445, 1447-1448, 1455, 1459, 1468, 1470, 1473, 1475-1478, 1483-1484, 1507, 1543, 1559, 1545a, 1545b, 1545c, 1701, 1705, 1706, 1737, 1770, 1772a, 1793, 1811, 1831, 1832, 1835, 1837, 1848, 1850, 1854, 1887, 1888, zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Onderzoekers kunnen zich daartoe schriftelijk wenden tot de directeur van het NIOD.
De overige inventarisnummers zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, is ter plekke bij balie van de studiezaal van het NIOD een archiefverklaring verkrijgbaar. Direct na ondertekening kunt u de stukken aanvragen en inzien.
Uitzondering is inventarisnummer 1328 dat in overleg met het Nationaal Archief met ingang van 8 juni 2023 volledig openbaar is.
De inventarisnummers 10, 13, 16, 20, 23, 24, 28, 32, 34, 35, 37-39, 43, 45, 47, 49, 53, 61-63, 114, 121, 138, 184-187, 198d, 206-208, 210, 218, 242, 272, 292d, 315, 381, 1187, 1226, 1262, 1267, 1270, 1273-1275, 1277, 1278, 1280, 1282, 1284b, 1285-1287, 1289, 1294-1297, 1299-1302, 1310a, 1310b, 1310c, 1310d, 1310e, 1316, 1319, 1321, 1342, 1347, 1351, 1353a, 1353c, 1370, 1400, 1401, 1403, 1408-1418, 1426, 1429-1432, 1435, 1436, 1438, 1440-1445, 1447-1448, 1455, 1459, 1468, 1470, 1473, 1475-1478, 1483-1484, 1507, 1543, 1559, 1545a, 1545b, 1545c, 1701, 1705, 1706, 1737, 1770, 1772a, 1793, 1811, 1831, 1832, 1835, 1837, 1848, 1850, 1854, 1887, 1888, zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Onderzoekers kunnen zich daartoe schriftelijk wenden tot de directeur van het NIOD.
De overige inventarisnummers zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, is ter plekke bij balie van de studiezaal van het NIOD een archiefverklaring verkrijgbaar. Direct na ondertekening kunt u de stukken aanvragen en inzien.
Uitzondering is inventarisnummer 1328 dat in overleg met het Nationaal Archief met ingang van 8 juni 2023 volledig openbaar is.
Meer uitleg over openbaarheidsbeperkingen leest u hier.
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden
Het Generalkommissariat für das Sicherheitswesen en de Höhere SS- und Polizei Führer Nord-West
Toen Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart zich in mei 1940 in Nederland vestigde liet hij zich bijstaan door vier Generalkommissare met bijbehorend apparaat voor belangrijke onderdelen van het bestuur: F. Wimmer voor Verwaltung und Justiz, H. Fischöck voor Finanz und Wirtschaft en F.Schmidt voor zur besonderen Verwendung. Deze inventaris heeft betrekking op het archief van de vierde: de Generalkommissar für das Sicherheitswesen Hanns Albin Rauter, d.w.z. hoofd van de politie-organen van het Rijkscommissariaat * . Zijn andere titel die vaker werd gebruikt was Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West (HSSPF) en in die hoedanigheid was hij leider van de SS-organisatie in Nederland. Deze dubbelfunctie demonstreert ook de versmelting van partij en staat die zo kenmerkend is geweest voor het Duitse bestuur.
De organisatie bestaat uit de hoofdafdelingen Höherer SS- und Polizeiführer, Sicherheitspolizei en Sicherheitsdienst, Ordnungspolizei en Waffen-SS, bij elkaar vormend het complete politie-apparaat van het Duitse bestuur. In de inventaris is bij elk archiefonderdeel de organisatie zo volledig mogelijk toegelicht zonder dat deze altijd geheel weerspiegeld is in het fragmentarisch overgeleverde archiefmateriaal.
Gebruikte afkortingen:
BdO- Befehlshaber der Ordnungspolizei
BdS- Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD
HSSPF- Höhere SS- und Polizei Führer
KdO- Kommandeur der Ordnungspolizei
RSHA- Reichsicherheitshauptamt
BdO- Befehlshaber der Ordnungspolizei
BdS- Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD
HSSPF- Höhere SS- und Polizei Führer
KdO- Kommandeur der Ordnungspolizei
RSHA- Reichsicherheitshauptamt
De inventaris is in 2004 vervaardigd door de Centrale Archief Selectiedienst. De inleiding is in 2004 vervaardigd door R. Utermöhlen.
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden
Verantwoording van de bewerking
Het archief bestaat uit de volgende deelarchieven: Höhere SS-und Polizeiführer und Generalkommissar für das Sicherheitswesen, Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD (ondermeer Sonderreferat Juden IV b 4, Zentralstelle für jüdische Auswanderung), Befehlshaber der Ordnungspolizei, Technische Nothilfe, Befehlshaber der Waffen-SS, Nederlandsche SS, later Germaansche SS in Nederland, Nederlandsche Landwacht en Landstorm Nederland, Volksche Werkgemeenschap, Uitgeverij Storm, Reichsschule Valkenburg.
Achtergronden van de bewerking
Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) bood in april 2000 het archief van de Generalkommissar für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer) aan de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) te Winschoten ter bewerking aan, die deze in de periode 2001-2004 uitvoerde.
Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) bood in april 2000 het archief van de Generalkommissar für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer) aan de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) te Winschoten ter bewerking aan, die deze in de periode 2001-2004 uitvoerde.
Verantwoording
Bij de bewerking van het archief vormden de bestaande beschrijvingen het uitgangspunt. Van dit principe werd alleen afgeweken wanneer oude omschrijvingen niet correspondeerden met de inhoud van het dossier of als stukken niet eerder beschreven waren. Daar waar mogelijk werden soortgelijke dossiers onder verzamelbeschrijvingen geplaatst. Wat de rubrieksindeling in de nieuwe inventaris betreft, werd met het NIOD afgesproken dat deze - daar waar nodig - werd aangepast aan de organisatie en uitvoering van de taak van de Höhere SS- und Polizeiführer.
Het institutionele onderzoek dat door het NIOD en de CAS werd gedaan vindt zijn weerslag in de door het NIOD geschreven inleiding op de inventaris en in de aangepaste rubrieksindeling. Ook komt het voor dat bepaalde Abteilungen in de nieuwe inventaris in een andere hiërarchische volgorde zijn geplaatst omdat aanvullend onderzoek, dat tijdens de bewerking door de CAS werd gedaan, heeft aangetoond dat de keuze voor de onderverdeling kon worden verbeterd.
In de nieuwe toegang is een concordantie opgenomen om te zorgen dat verwijzingen in bestaande publicaties, gebaseerd op de eerdere indeling van het archief, teruggezocht kunnen worden.
Bij de bewerking van het archief vormden de bestaande beschrijvingen het uitgangspunt. Van dit principe werd alleen afgeweken wanneer oude omschrijvingen niet correspondeerden met de inhoud van het dossier of als stukken niet eerder beschreven waren. Daar waar mogelijk werden soortgelijke dossiers onder verzamelbeschrijvingen geplaatst. Wat de rubrieksindeling in de nieuwe inventaris betreft, werd met het NIOD afgesproken dat deze - daar waar nodig - werd aangepast aan de organisatie en uitvoering van de taak van de Höhere SS- und Polizeiführer.
Het institutionele onderzoek dat door het NIOD en de CAS werd gedaan vindt zijn weerslag in de door het NIOD geschreven inleiding op de inventaris en in de aangepaste rubrieksindeling. Ook komt het voor dat bepaalde Abteilungen in de nieuwe inventaris in een andere hiërarchische volgorde zijn geplaatst omdat aanvullend onderzoek, dat tijdens de bewerking door de CAS werd gedaan, heeft aangetoond dat de keuze voor de onderverdeling kon worden verbeterd.
In de nieuwe toegang is een concordantie opgenomen om te zorgen dat verwijzingen in bestaande publicaties, gebaseerd op de eerdere indeling van het archief, teruggezocht kunnen worden.
Aanvullingen en vernietigingsbeleid
Aangezien het archief ten tijde van de Duitse bezetting in Nederland in de periode 1940-1945 werd gevormd, geldt dit bestand volgens de door het Nationaal Archief opgestelde normen als oorlogsgerelateerd. Dat is ook de reden dat er tijdens de bewerking niets uit de archieven voor vernietiging is aangewezen. Tijdens de bewerking werd tussentijds een aantal archiefbescheiden, die in het kader van archievenruil van 2001 door het Bundesarchiv te Koblenz werden teruggegeven, aan het archief toegevoegd. De toegevoegde stukken zijn door middel van de concordantie terug te vinden.
Van de oorspronkelijke 32,9 meter te bewerken archief van de Generalkommissar für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer) werd uiteindelijk 19,5 meter archief aan het NIOD geretourneerd. Het verlies van 13,4 meter op de oorspronkelijk aangeboden hoeveelheid archief heeft te maken met het comprimeren van de archiefbescheiden in standaard archiefdozen tijdens het overpakken.
Na beschrijving door de CAS omvatte het archief 1850 inventarisnummers.
Aangezien het archief ten tijde van de Duitse bezetting in Nederland in de periode 1940-1945 werd gevormd, geldt dit bestand volgens de door het Nationaal Archief opgestelde normen als oorlogsgerelateerd. Dat is ook de reden dat er tijdens de bewerking niets uit de archieven voor vernietiging is aangewezen. Tijdens de bewerking werd tussentijds een aantal archiefbescheiden, die in het kader van archievenruil van 2001 door het Bundesarchiv te Koblenz werden teruggegeven, aan het archief toegevoegd. De toegevoegde stukken zijn door middel van de concordantie terug te vinden.
Van de oorspronkelijke 32,9 meter te bewerken archief van de Generalkommissar für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer) werd uiteindelijk 19,5 meter archief aan het NIOD geretourneerd. Het verlies van 13,4 meter op de oorspronkelijk aangeboden hoeveelheid archief heeft te maken met het comprimeren van de archiefbescheiden in standaard archiefdozen tijdens het overpakken.
Na beschrijving door de CAS omvatte het archief 1850 inventarisnummers.
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden
Literatuur en verwante collecties
Voor de inleidende teksten in de inventaris is gebruik gemaakt van De SS en Nederland: documenten uit SS-archieven 1935-1945 (Den Haag 1976) van N.K.C.A in 't Veld en van de hieronder genoemde bronnen die ook voor vervolgonderzoek naar het Generalkommissariat für das Sicherheitswesen en de Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West gebruikt kunnen worden.
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden
Inventaris
aanvraaginstructie
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 077, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 077, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
2. Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienstes / ständiger Vertreter
2.4. Abteilung V - Kriminalpolizei
Standplaats:
Bezuidenhoutseweg 187 (1940 - februari 1943)
Plein 2b (februari 1943 - september 1944)
Zwolle (september 1944 - maart 1945)
Den Haag (april 1945-)
Enschede (VC1: juli 1944-)
Referatsleiter:
H. Maly (V en VA: -begin 1943)
O. Wensky (V - 1945; VA -1944; VB-1942) (VC -1942; VD)
W. Horak (VB - september 1943; Sonderabteilung - oktober 1941 - eind 1942)
G. Wedel (VB - september 1944)
A. Grimm (VK - mei 1944)
F. Gerhards (Sonderabteilung - mei-september 1944) (VC - 1944)
Luurssen (VC - Nederlandse Recherche)
Richter (Erkennungsdienst - eind 1942)
Bezuidenhoutseweg 187 (1940 - februari 1943)
Plein 2b (februari 1943 - september 1944)
Zwolle (september 1944 - maart 1945)
Den Haag (april 1945-)
Enschede (VC1: juli 1944-)
Referatsleiter:
H. Maly (V en VA: -begin 1943)
O. Wensky (V - 1945; VA -1944; VB-1942) (VC -1942; VD)
W. Horak (VB - september 1943; Sonderabteilung - oktober 1941 - eind 1942)
G. Wedel (VB - september 1944)
A. Grimm (VK - mei 1944)
F. Gerhards (Sonderabteilung - mei-september 1944) (VC - 1944)
Luurssen (VC - Nederlandse Recherche)
Richter (Erkennungsdienst - eind 1942)
Afdeling V was belast met de bestrijding en voorkoming van misdaden. De behandelde zaken betroffen meestal diefstal, fraude, inbraak, niet-politieke moord en brandstichting, zedendelicten, corruptie ten nadele van de Wehrmacht en dodelijke verkeersongevallen. De Kripo was vergeleken met de Gestapo in haar bestrijding en voorkoming van algemene criminaliteit veel meer aan beperkingen gebonden en mocht slechts in aktie komen in de gevallen waarin de Duitse openbare aanklager bevoegd was. De daders moesten dus Duitse staatsburgers zijn of afkomstig uit Bohemen-Moravië, of de daad moest gericht zijn tegen Duitsland, (een lid van) het Duitse volk of de NSDAP.
Deze afdeling bestond uit de onderafdelingen VA, VB, VC, VD en VK. Deze bestond alleen intern en deze bureaus werden ook niet als referaat betiteld. VA, VB en VD werden in september 1944 opgeheven of hadden alleen nog administratieve taken. VC was na september 1944 de enige afdeling van de Kripo die nog in functie was.
VA
Onderafdeling VA werd later V I genoemd en had tot taak:
* supervisie over de Nederlandse recherche (in samenwerking met de BdO): reorganisatie en personeelszaken (ontslag, bevordering), en bevelvoering voor zover van toepassing (tot september 1944)
* organisatie en inrichting van Wehrmacht-bordelen (1943 - september 1944)
De bordelen waren opgezet in overleg met de Wehrmacht die dit financierde in Den Helder, IJmuiden, Zandvoort, Hoek van Holland, Heemstede, Goes, Middelburg, Hulst en Doorn. Zij stonden onder supervisie van Duitse of Nederlandse artsen om het groeiend aantal geslachtsziekten onder Duitse soldaten tegen te gaan. De meisjes werden eerst uit Frankrijk en België geworven, later kwamen ook Duitse en Nederlands meisjes in dienst. Omdat de Duitse soldaten van voldoende Nederlandse vrouwen voorzien bleken werden deze alleen gehandhaafd in de gebieden waar zij druk bezocht werden door niet-Duitse soldaten bij wie dan ook het aantal infecties terugliep
Onderafdeling VA werd later V I genoemd en had tot taak:
* supervisie over de Nederlandse recherche (in samenwerking met de BdO): reorganisatie en personeelszaken (ontslag, bevordering), en bevelvoering voor zover van toepassing (tot september 1944)
* organisatie en inrichting van Wehrmacht-bordelen (1943 - september 1944)
De bordelen waren opgezet in overleg met de Wehrmacht die dit financierde in Den Helder, IJmuiden, Zandvoort, Hoek van Holland, Heemstede, Goes, Middelburg, Hulst en Doorn. Zij stonden onder supervisie van Duitse of Nederlandse artsen om het groeiend aantal geslachtsziekten onder Duitse soldaten tegen te gaan. De meisjes werden eerst uit Frankrijk en België geworven, later kwamen ook Duitse en Nederlands meisjes in dienst. Omdat de Duitse soldaten van voldoende Nederlandse vrouwen voorzien bleken werden deze alleen gehandhaafd in de gebieden waar zij druk bezocht werden door niet-Duitse soldaten bij wie dan ook het aantal infecties terugliep
VB
Onderafdeling VB werd later gesplitst in VB 1/3 en VB 2 (soms V2) van 1943 - augustus 1944.
* behandelen van algemene criminaliteitszaken *
* economische delicten (zwarte handel) * (1943 - september 1944)
* verplaatsing en bescherming van deviezen en delicten tegen de effectenverordeningen (1943 - september 1944).
Van juni tot augustus 1944 was een apart Referat Devisen VB (soms VB4 genoemd) in oprichting door Wensky in samenwerking met het Devisenschutzkommando en Herbig als hoofd met als taak verplaatsing en bescherming van deviezen. De afdeling werkte op dezelfde manier als VK. De deviezenafdeling heeft maar een beperkt aantal zaken kunnen verwerken. Zij had waarschijnlijk ook de recherche inzake effecten.
Onderafdeling VB werd later gesplitst in VB 1/3 en VB 2 (soms V2) van 1943 - augustus 1944.
* behandelen van algemene criminaliteitszaken *
* economische delicten (zwarte handel) * (1943 - september 1944)
* verplaatsing en bescherming van deviezen en delicten tegen de effectenverordeningen (1943 - september 1944).
Van juni tot augustus 1944 was een apart Referat Devisen VB (soms VB4 genoemd) in oprichting door Wensky in samenwerking met het Devisenschutzkommando en Herbig als hoofd met als taak verplaatsing en bescherming van deviezen. De afdeling werkte op dezelfde manier als VK. De deviezenafdeling heeft maar een beperkt aantal zaken kunnen verwerken. Zij had waarschijnlijk ook de recherche inzake effecten.
Sonderabteilung
Fungeerde als zodanig vanaf oktober 1941 tot 1943. Vanaf 1943 werd om een duidelijk onderscheid te kunnen maken tussen de Nederlandse en Duitse bestrijders van economische delicten binnen VB deze afdeling VB2, en de afdeling hierboven VB1 genoemd. De administratie werd vanaf mei 1944 verplaatst naar Plein 2b te Den Haag. Taakgebied was:
* clandestien slachten, handel in en vervalsen van distributiebonnen (tot september 1944)
De bijzondere afdeling van de Rijksrecherchecentrale werd als Nederlandse afdeling met Duitse leiding opgericht in opdracht van het Departement van Voedselvoorziening, gefinancierd door de Nederlandse staat met personeel van het Departement van Justitie (Rijksrecherchecentrale) zonder Duitse invloed op het personeel. Alle delicten werden gemeld via de Recherchecentrale, minder belangrijke zaken werden doorgegeven aan de plaatselijke politie. Overvallen op distributiekantoren werden later wegens het politiek karakter daarvan door afdeling IV behandeld. Na september 1944 werd de Duitse leiding geliquideerd en de afdeling opgenomen in Rijksrecherche Centrale.
Fungeerde als zodanig vanaf oktober 1941 tot 1943. Vanaf 1943 werd om een duidelijk onderscheid te kunnen maken tussen de Nederlandse en Duitse bestrijders van economische delicten binnen VB deze afdeling VB2, en de afdeling hierboven VB1 genoemd. De administratie werd vanaf mei 1944 verplaatst naar Plein 2b te Den Haag. Taakgebied was:
* clandestien slachten, handel in en vervalsen van distributiebonnen (tot september 1944)
De bijzondere afdeling van de Rijksrecherchecentrale werd als Nederlandse afdeling met Duitse leiding opgericht in opdracht van het Departement van Voedselvoorziening, gefinancierd door de Nederlandse staat met personeel van het Departement van Justitie (Rijksrecherchecentrale) zonder Duitse invloed op het personeel. Alle delicten werden gemeld via de Recherchecentrale, minder belangrijke zaken werden doorgegeven aan de plaatselijke politie. Overvallen op distributiekantoren werden later wegens het politiek karakter daarvan door afdeling IV behandeld. Na september 1944 werd de Duitse leiding geliquideerd en de afdeling opgenomen in Rijksrecherche Centrale.
VC
Soms VC 1 genoemd. In de tweede fase vervielen de uitwijzingszaken en het crimineel-technisch onderzoek werd ondergebracht bij een aparte afdeling VD.
* behandeling van uitwijzingszaken (Abschiebung)van Duitse staatsburgers naar Duitsland wegens crimineel gedrag of vroeger opgelegde straffen (tot 1943)
* opsporing van voortvluchtige personen (Fahndung)
* identificatie van gezochte personen (Erkennungsdienst; tot 1942 en vanaf september 1944)
De Fahndungs- und Erkennungsdienst had een Nederlandse afdeling en een Duitse, waar ook Nederlanders werkten. De Nederlandse afdeling werd samengesteld door de Recherchecentrale (die de afdeling later zou overnemen) uit overtollige amtenaren van de Sonderabteilung V en rechercheurs uit andere gemeenten via het Ministerie van Justitie. De Nederlandse rechercheursgroep had tot taak de opsporing van de door Nederlandse parketten, gerechten en politie-organen gezochte personen, en het persklaar maken van opsporingsregisters. De Duitse afdeling (Kriegsfahndung) deed dit voor de Duitse organen (opsporing van uit de Wehrmacht voortvluchtige militairen). Men verrichte treincontroles aan de hand van opsporingsregisters en lijsten van serienummers van vermiste persoonsbewijzen en deed soms invallen in hotels en cafe's. Na september 1944 hield men alleen nog de kartotheek bij daar treincontrole niet meer plaatsvond vanwege de spoorwegstaking.
Soms VC 1 genoemd. In de tweede fase vervielen de uitwijzingszaken en het crimineel-technisch onderzoek werd ondergebracht bij een aparte afdeling VD.
* behandeling van uitwijzingszaken (Abschiebung)van Duitse staatsburgers naar Duitsland wegens crimineel gedrag of vroeger opgelegde straffen (tot 1943)
* opsporing van voortvluchtige personen (Fahndung)
* identificatie van gezochte personen (Erkennungsdienst; tot 1942 en vanaf september 1944)
De Fahndungs- und Erkennungsdienst had een Nederlandse afdeling en een Duitse, waar ook Nederlanders werkten. De Nederlandse afdeling werd samengesteld door de Recherchecentrale (die de afdeling later zou overnemen) uit overtollige amtenaren van de Sonderabteilung V en rechercheurs uit andere gemeenten via het Ministerie van Justitie. De Nederlandse rechercheursgroep had tot taak de opsporing van de door Nederlandse parketten, gerechten en politie-organen gezochte personen, en het persklaar maken van opsporingsregisters. De Duitse afdeling (Kriegsfahndung) deed dit voor de Duitse organen (opsporing van uit de Wehrmacht voortvluchtige militairen). Men verrichte treincontroles aan de hand van opsporingsregisters en lijsten van serienummers van vermiste persoonsbewijzen en deed soms invallen in hotels en cafe's. Na september 1944 hield men alleen nog de kartotheek bij daar treincontrole niet meer plaatsvond vanwege de spoorwegstaking.
VD (1943 - medio1944)
* identificatie van gezochte personen
* crimineel-technisch identificatie-onderzoek
Identificatiedienst annex dienst voor het crimineel-technisch onderzoek van vingerafdrukken, handschriften en andere bewijsstukken (fotodienst met microfotografische apparatuur). In september 1944 geïntegreerd in VC.
* identificatie van gezochte personen
* crimineel-technisch identificatie-onderzoek
Identificatiedienst annex dienst voor het crimineel-technisch onderzoek van vingerafdrukken, handschriften en andere bewijsstukken (fotodienst met microfotografische apparatuur). In september 1944 geïntegreerd in VC.
VK
* economische delicten (zwarte handel) * (1943 - september 1944).
Sinds zomer 1943 bekend als referat VK (K = Kriegswirtschaftdelikte), ook wel als Kommando Horak. Tot die tijd liepen de weinige gevallen via het Duitse Openbaar Ministerie. In het voorjaar van 1943 noodzaakten de toenemende oorlogsmoeilijkheden in Duitsland en de bezette gebieden de ministeries van Binnenlandse en Economische zaken tot de uitgave van een aantal decreten en verordeningen en in lijn hiermee machtigde Seyss-Inquart in hoogst eigen persoon het geven van premies voor het aanbrengen van aan distributie onderhevige goederen. De afdeling zette een netwerk op van V-Männer als pseudo-kopers in gezelschap van VK-beambten die bij de koop de eigenaren aanhielden en de goederen in beslag namen. De goederen werden administratief verbeurd verklaard door afdeling II en al naar gelang de geschiktheid (meestal levens- en genotmiddelen) doorverkocht aan de Duitse legerbevoorradingsdiensten. Als de eigenaar niet akkoord ging met de verbeurdverklaring, werd hij vervolgd en beval het Duitse Landesgericht een vrijheidsstraf en/of verbeurdverklaring van de vergoeding. Horak heeft gedurende enige tijd arrestanten eigenmachtig Schutzhaft opgelegd in de kampen Amersfoort en Vught maar werd hiervoor terechtgewezen door het Schutzhaftreferat. In juni-juli 1944 zijn de werkzaamheden ingekrompen en na september 1944 werden alleen nog (een gering aantal) zware economische delikten afgehandeld met een eenvoudige verbeurdverklaring door afdeling VB en afdoening door het hoofd van afdeling V of de Duitse procureur-generaal.
* economische delicten (zwarte handel) * (1943 - september 1944).
Sinds zomer 1943 bekend als referat VK (K = Kriegswirtschaftdelikte), ook wel als Kommando Horak. Tot die tijd liepen de weinige gevallen via het Duitse Openbaar Ministerie. In het voorjaar van 1943 noodzaakten de toenemende oorlogsmoeilijkheden in Duitsland en de bezette gebieden de ministeries van Binnenlandse en Economische zaken tot de uitgave van een aantal decreten en verordeningen en in lijn hiermee machtigde Seyss-Inquart in hoogst eigen persoon het geven van premies voor het aanbrengen van aan distributie onderhevige goederen. De afdeling zette een netwerk op van V-Männer als pseudo-kopers in gezelschap van VK-beambten die bij de koop de eigenaren aanhielden en de goederen in beslag namen. De goederen werden administratief verbeurd verklaard door afdeling II en al naar gelang de geschiktheid (meestal levens- en genotmiddelen) doorverkocht aan de Duitse legerbevoorradingsdiensten. Als de eigenaar niet akkoord ging met de verbeurdverklaring, werd hij vervolgd en beval het Duitse Landesgericht een vrijheidsstraf en/of verbeurdverklaring van de vergoeding. Horak heeft gedurende enige tijd arrestanten eigenmachtig Schutzhaft opgelegd in de kampen Amersfoort en Vught maar werd hiervoor terechtgewezen door het Schutzhaftreferat. In juni-juli 1944 zijn de werkzaamheden ingekrompen en na september 1944 werden alleen nog (een gering aantal) zware economische delikten afgehandeld met een eenvoudige verbeurdverklaring door afdeling VB en afdoening door het hoofd van afdeling V of de Duitse procureur-generaal.
2.4.1. V A
2.4.1.2. Angelegenheiten der niederländische Kriminalpolizei
380-430 Opsporingsregisters (Fahndungsnachweis) van de centrale Fahndungsstelle te Den Haag, respectievelijk Enschede, 1941-1945.
403b A. 5e jaargang, nr. 30, 1944 mei
077 Generalkommissariat für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West)
Inventaris
2. Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienstes / ständiger Vertreter
2.4. Abteilung V - Kriminalpolizei
2.4.1. V A
2.4.1.2. Angelegenheiten der niederländische Kriminalpolizei
380-430 Opsporingsregisters (Fahndungsnachweis) van de centrale Fahndungsstelle te Den Haag, respectievelijk Enschede, 1941-1945.
380-430 Opsporingsregisters (Fahndungsnachweis) van de centrale Fahndungsstelle te Den Haag, respectievelijk Enschede, 1941-1945.
403b
A. 5e jaargang, nr. 30, 1944 mei
laatste wijziging 21-10-2022
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden
Concordans
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden
Kenmerken
Datering:
(1938) 1940-1945
over het archief:
Als Generalkommissar für das Sicherheitswesen en Höhere SS- und Polizeiführer was Hanns Albin Rauter (1892-1949) belast met de "openbare orde en veiligheid". De SS, de Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD en het totale Nederlandse politieapparaat ressorteerden onder hem.
Rauter was als Generalkommissar ondergeschikt aan Seyss-Inquart, maar in zijn hoedanigheid als Höhere SS- und Polizeiführer, waardoor hij rechtstreeks in contact stond met Reichsführer SS Heinrich Himmler, wist hij een zelfstandige positie te verwerven.
Onder de verantwoordelijkheid van de Generalkommissar viel ook het SS- und Polizeigericht. Deze rechtbank was in eerste instantie bedoeld voor Duitse SS'ers en leden van de Duitse politie, maar in mei 1943 werden de bevoegdheden uitgebreid en konden ook strafzaken waarbij een Nederlandse politiefunctionaris betrokken was (als slachtoffer of als dader) worden behandeld.
Rauter was als Generalkommissar ondergeschikt aan Seyss-Inquart, maar in zijn hoedanigheid als Höhere SS- und Polizeiführer, waardoor hij rechtstreeks in contact stond met Reichsführer SS Heinrich Himmler, wist hij een zelfstandige positie te verwerven.
Onder de verantwoordelijkheid van de Generalkommissar viel ook het SS- und Polizeigericht. Deze rechtbank was in eerste instantie bedoeld voor Duitse SS'ers en leden van de Duitse politie, maar in mei 1943 werden de bevoegdheden uitgebreid en konden ook strafzaken waarbij een Nederlandse politiefunctionaris betrokken was (als slachtoffer of als dader) worden behandeld.
Openbaar vanaf:
01-01-2025
Openbaarheid:
Enkele inventarisnummers van dit archief zijn beperkt openbaar. Details staan vermeld in de rubriek "openbaarheid".
Omvang:
20,0 meter (1900 inventarisnummers)
Status:
Bruikleencollectie Nationaal Archief
Trefwoorden:
Categorie:
laatste wijziging 10-06-2023
2.252 beschreven archiefstukken
31 gedigitaliseerd
totaal 31 bestanden