Uw zoekacties: Militieregisters

23 Militieregisters ( Noord-Hollands Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Aanwijzingen voor het archiefonderzoek
23 Militieregisters
Inleiding
1.
Aanwijzingen voor het archiefonderzoek
Organisatie: Noord-Hollands Archief
De militieregisters zijn een belangrijke informatiebron voor de genealogische onderzoeker. De gegevens kunnen als uitgangspunt worden genomen voor een onderzoek naar een voorouder of kunnen een aanvulling vormen op gegevens uit de registers van de burgerlijke stand en de bevolkingsregisters. De militieregisters kunnen tevens gebruikt worden voor onderzoek over militaire geschiedenis, onderzoek naar beroepsstructuur en sociale mobiliteit.
Voor een onderzoek naar gegevens over een persoon, dient men het geboortejaar en de woonplaats (in Noord-Holland) van diegene te weten. De lotingsregisters bevatten gegevens over personen die hun 20ste jaar zijn ingegaan.
Het onderzoek gaat als volgt: u heeft de gegevens omtrent woonplaats en geboortejaar, telt 20 jaar bij het geboortejaar van de gezochte persoon op, kijkt in de index in deze inventaris onder de betreffende gemeente en het betreffende jaar, noteert het inventarisnummer en vraagt dit aan.
Van Haarlem zijn naamklappertjes vanaf 1870 bij de lotingsregisters bijgevoegd en zijn later ook alfabetische naamlijsten aanwezig. Van de overige grotere gemeenten zoals o.a. Alkmaar, Hilversum, de Haarlemmermeer, Hoorn en Zaandam, zijn aan het einde van de 19de eeuw alfabetische naamlijsten aanwezig (en vanaf 1913 alfabetische registers). Deze bevinden zich voor in de lotingsregisters. Hierin zoekt u op naam en noteert u het lotingsnummer. Dan bekijkt u het lotingsregister dat daar achter is ingebonden en zoekt het betreffende lotingsnummer op.
Voor onderzoek naar personen uit Amsterdam is het onontbeerlijk om eerst de alfabetische naamlijst te raadplegen. Deze is in het eerste register van elk jaar te vinden en staat in de index, achterin de inventaris, aangeduid met (alf.) Ze bevatten in alfabetische volgorde de namen van de ingeschrevenen voor de nationale militie en verwijzen naar het lotingsnummer. In de index staat vermeld welke lotingsnummers er zich in een bepaald inventarisnummer bevinden.
Van de kleinere gemeenten zijn geen alfabetische naamlijsten aanwezig, hetgeen voor het onderzoek overigens geen belemmering is, aangezien het aantal lotelingen in deze gemeenten te overzien is.
Vanaf de lichting van 1913 werd in plaats van een naamlijst een alfabetisch register van de ingeschrevenen bijgehouden. Dit register is niet alleen een toegang op de lotingsregisters, maar bevat zelf een groot aantal gegevens over de ingeschrevene, die ook in de lotingsregisters voorkomen.
Voor onderzoek in de jaren vanaf 1913 is het noodzakelijk om eerst de alfabetische registers te raadplegen, aangezien vrijgestelden voor de militie, niet meer in de lotingsregisters voorkomen. (Overigens zijn vanaf 1923 de lotingsregisters niet aanwezig en zijn alleen de alfabetische registers bewaard gebleven.) De formulieren van de alfabetische naamlijsten, alfabetische registers en lotingsregisters hebben in de loop der tijd enige wijzigingen ondergaan. * 
Globaal bevatten de lotingsregisters de volgende gegevens;
- geboorteplaats
- de geboortedatum van de loteling
- beroep
- woonplaats
- namen van ouders
- woonplaats van vader, moeder of voogd,
- lengte + signalement, (signalement t/m de lichting van 1902) * 
- gegevens over aanwijzing of vrijstelling
- indien van toepassing: datum van inlijving en het legeronderdeel (regiment) waarbij men is ingelijfd
- of: reden van vrijstelling.
- uitspraak van Gedeputeerde Staten over een bezwaarschrift
- genoten onderwijs (vanaf de lichting van 1913)
N.B. de kolommen zijn niet altijd ingevuld
Voorbeeld van een onderzoek naar iemand uit Amsterdam:
U zoekt uw voorvader Gerrit Willem Maas. U weet dat hij in 1853 te Amsterdam geboren is en weet of vermoedt dat hij daar twintig jaar later nog woonde. U raadpleegt de index achterin de inventaris en kijkt onder Amsterdam bij het (lichtings)jaar 1873. U vraagt het eerste register van dat jaar op (inventarisnummer 19) en kijkt in de alfabetische naamlijst op de naam "Maas". Achter de naam ziet u o.a. het lotingsnummer 2098 staan. Dit nummer noteert u en raadpleegt de index achterin de inventaris bij het (lichtings)jaar 1873 en kijkt in welk inventarisnummer dit lotingsnummer valt en ziet dat inventarisnummer 20 de lotingsnummers 834-2357 bevatten en vraagt dit nummer aan. In inventarisnummer 20 zoekt u het lotingsnummer 2098 op en treft daar Gerrit Willem Maas aan.
Voor de lichtingen van 1915-1919 werden, in verband met de mobilisatie tijdens de Eerste Wereldoorlog, alleen alfabetische registers en geen lotingsregisters opgemaakt. (Er werd geen loting gehouden).
Vanaf de lichting van 1923 zijn alleen de alfabetische registers bewaard gebleven.
Hieronder worden enkele suggesties gegeven voor aanvullend onderzoek in andere archieven.
* (Her)keuringsregisters 1912-1918
Gegevens over herkeuringen in de periode 1912-1918 zijn te vinden in het archief van de keuringsraden. (in het Noord-Hollands Archief, toegang nr. 65)
* Registers van de burgerlijke stand
(in de rijks- en gemeentearchieven)
* Bevolkingsregister
(in gemeentearchieven)
* Notariële archieven
Gegevens over remplacering kunnen aangevuld worden met gegevens uit de notariële akten. (in het Noord-Hollands Archief, toegang nr. 186 en in de gemeentearchieven)
* Militieregisters 1815-1870
Inschrijvings-, lotingsregisters en alfabetische naamlijsten zijn bij een groot aantal gemeenten geheel of gedeeltelijk bewaard gebleven.
* Familiearchieven
Inschrijvingsbewijzen, oproepen voor de dienstplicht, contracten met personen die plaatsvervangers of nummerverwisselaars regelden, lotingsbiefjes en dergelijke zijn in familiearchieven te vinden, (o.a. in het Noord-Hollands Archief in de familiearchieven Van Styrum inv.nr. 247, Semeijns de Vries van Doesburg inv.nr. 323, 422 en Merens inv.nr. 177)
* Stamboeken militairen
Nadere gegevens over de militaire diensttijd en de staat van dienst van een militair bij de landmacht, kunnen worden gezocht in de stamboeken van militairen die in het Nationaal Archief berusten. Hiervoor dient men het regiment te weten waarin de door gezochte persoon gediend heeft. Het regiment staat in de lotingsregisters vermeld. Over het onderzoek naar een onderofficier of mindere van de landmacht vanaf 1813 is een speciaal infoblad voor bezoekers gemaakt, waarin precies staat uitgelegd hoe het onderzoek gedaan moet worden.
(Nationaal Archief Tweede afdeling, inventarisnummers 2.13.09, 2.13.10 en 2.13.11)
2. Te raadplegen literatuur
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1870-1941
Periode documenten:
1870-1941
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk na transport
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv. nrs. 1-490. Inv. nrs. 1-480 zijn alleen digitaal te raadplegen. Inv. nrs. 481-490 zijn alleen op microfiches te raadplegen. Aanwijzingen voor onderzoek in de militieregisters zijn opgenomen in de inventaris evenals een index op plaatsnaam van lotingsregisters, alfabetische naamlijsten en alfabetische registers over de periode 1870-1941 van militie- en dienstplichtigen. Vanaf 1923 zijn de lotingsregisters niet aanwezig en zijn alleen de alfabetische registers bewaard gebleven. De Noord-Hollandse militieregisters, 1870-1941, zijn ook toegankelijk via de website www.wiewaswie.nl.
Gemeente:
Provincie Noord-Holland
Categorie: