De schout van Raalte vindt men voor het eerst vermeld in het jaar 1265. Het is Wito, die als getuige genoemd wordt in een charter d.d. 20 juni 1265, *  waarbij de bisschop van Utrecht aan de proost en het convent van St. Mariënberg bij Hasselt toestaat de grove en smalle tiende over Nijenhuis in Ramele als vrij eigen te bezitten. Daarna wordt de schout van Raalte eerst weer genoemd in een charter van 19 juli 1371, waarbij schenking plaats vindt van een erve in de buurschap Heten in het kerspel Raalte *  en c. 1385 in het Formulier van ontbieding der klaring der richters van Salland, Twente en Vollenhove, *  terwijl men hem later geregeld in verschillende stukken aantreft. Van de latere schouten dienen met name te worden genoemd Joan van der Wijck, die van 1675 - 1696 schout is geweest en daarna tot 1704 verwalter-schout, tengevolge van het feit, dat hij in 1696 ontvanger van Salland was geworden. Blijkbaar waren de ambten van schout en ontvanger van Salland dus niet verenigbaar. En in de tweede plaats Arnolt van Westenberg, die van 1750 - 1761 optrad als verwalter-schout van Raalte, na de dood van schout Egbert Westenberg, maar tegelijkertijd schout was van Bathmen en Holten.
Betreffende de rechtsgeschiedenis van dit schoutambt valt mede te delen, dat het kerkdorp Raalte gehouden was "op dat Gerichte tho wachten en den schultern alle assistentie te doen in vangenn en spannen und alle criminale saeckenn hen helpenn executeren," etc. voor welke verplichtingen het dorp vrijdom en immuniteit van enige personele diensten ontving. * 

De schoutambten in 't algemeen worden besproken in de Algemene inleiding op de rechterl. archieven van Overijssel.
het gebied is verdeeld in vijf marken, van welke de marke Raalterwold is onderverdeeld oorspronkelijk in vijf, later in vier buurschappen. Van deze marke heeft zich nl. in de loop der jaren als zelfstandige marke ontwikkeld de buurschap Luttenbeg, welke in 1445 nog als zodanig voorkomt, maar in 1600 een zelfstandige marke blijkt te zijn. Deze positie werd haar echter door de "moedermarke" Raalterwold tot in de 18e eeuw toe betwist. * 
De archieven verkeerden in goede staat en waren behoorlijk geordend. Het aantal losse stukken, dikwijls een gevolg van ongeregelde registratie, is dan ook gering.
Opvallend is, dat afzonderlijke registers van Publieke Verkopingen, aangiften voor de 50e penning, fidelcommissen, in leen gegeven goederen enz., ontbreken. Al deze zaken werden in de registers van de vrijwillige en van de contentieuze gerichtshandelingen ingeschreven, zoals dit bij de verschillende inventaris nrs is aangegeven. Ook registers van in ondertrouw opgenomen personen werden niet aangetroffen. De vrijwillige en contentieuze gerichtshandelingen werden aanvankelijk in één register ingeschreven. (zie inv. nr. 1). Afzonderlijke registers voor vrijwillige zaken vangen aan in 1675, voor contentieuze in 1683.
Zoals uit de inventaris blijkt ontbreken verschillende jaren. Van vóór 1680 zijn zeer weinig stukken aanwezig. Waarschijnlijk is dit een gevolg van het feit, dat omstreeks genoemd jaar het dorp Raalte door een grote brand is geteisterd, *  waarbij ook archivalia van het schoutambt zullen zijn verloren gegaan.

Aan de processen, waarvan nog één en vijftig over zijn, ontbreken enkele, die in 1811 wel aanwezig waren. Achter deze inventaris vindt men een lijst dezer processen, waarvan de beschrijving op fiches reeds ten rijksarchieve aanwezig was.
Blijkens de inventaris (door de toenmalige schout opgemaakt de 1e november 1811), in een aanlegger waarin zich alle inventarissen van de aan de rechtbank te Deventer overgedragen archieven bevinden, op het rijksarchief aanwezig, werd het rechterlijk archief van het schoutambt Raalte op 1 november 1811 door de griffier van de rechtbank te Deventer overgenomen van de schout L.J. Walraven.
Gegevens betrekking hebbende op de rechterlijke archieven in het algemeen vindt men in de Algemene inleiding op de rechterlijke archieven in Overijssel.

E. Vroom
1949