N.B. De inrichting van het financieel beheer gaat ten dele op Middeleeuwse toe-standen terug: de administratie van de landrentmeesters is ongetwijfeld de voortzetting van die der rentmeesters van Salland, Twente en Vollenhove, zoals we die van de 14e tot de 16e eeuw tegenkomen. Het beheer van de ontvangers-gene-raal is daarentegen van veel jongere oorspong; dat blijkt ook hieruit, dat er onder de verschillende accijnzen een is, die uit de landsheerlijke tijd stamt, de konings-, of de reaalaccijns. En alleen deze accijns wordt niet door de ontvangers- generaal, maar door de landrentmeesters verantwoord. Ter wille van de overzichtelijkheid hebben we dienovereenkomstig de stof in twee afdelingen gesplitst, nl. in Finantiële Zaken en in het Beheer der Domeinen. Van de eerste afdeling zijn de stuk-ken van algemene aard en de bescheiden aangaande de administratie der ontvangers-generaal, met de gegevens over het belastingstelsel, het belangrijkste.

De tweede afdeling, is weer in twee onderafdelingen gesplitst: het beheer der domei-nen in Overijssel en Gelderland, nl. op de Veluwe en in de Gelderse Graafschap, en het beheer der domeinen in het graafschap Bentheim. Het merendeel van de hier behandelde bescheiden zijn uiteraard stukken, die tot de administratie van de griffie behoorden of bestemd waren om ter kennis van de Staten of hun Gedeputeerden te worden gebracht. Er zijn echter ook stukken, behorende tot de admini-straties van de ontvangers-generaal en de subalterne ontvangers, die nog onder het ancien regime zijn overgelegd (b.v. de collecte-boeken van verschillende mid-delen) of die met andere archivalia in het archief van de Twentse verwalter-land-rentmeester H.J. Bos terecht zijn gekomen en pas in 1860 door de Inspecteur der Registratie te Zwolle zijn overgedragen (nrs. 2199 bis en 2602 bis).Een groot ge-deelte van deze bijzondere administraties, die eigenlijk niet tot het Staten-Archief gerekend kunnen worden, bevinden zich verder in de Oudheidkamers te Enschede en vooral in die te Oldenzaal.

Er doet zich nog deze mogelijkheid voor dat er voorzover deze documenten ter griffie hebben berust, geen strenge scheiding is gemaakt tussen het beheer der ontvangers-generaal en dat van de landrentmeesters, onder wie de domeinen ressorteerden. Veel delen bevatten, o.m. bij borgstelling van rekenplichtige ambtenaren, aantekeingen over beiderlei soort van ambte-naren. De door de collecteurs en pachters der verschillende middelen aan de kan-toren der ontvangers- generaal te betalen bedragen werden in het midden van de 18e eeuw in gemunt geld voldaan.

Blijkens resolutie der Gedeputeerden van 19 jun 1760 klaagden toen immers de ontvangers- generaal dat ze te veel betaling in goud kregen. Zij worden dan, evenals de ontvanger van de 50e penning, de ont-vanger van Mastenbroek, de ontvanger van het Ensergeld, de landrentmeesters en andere rentmeesters aangemaand om zich de te innen geldsommen voor een der-de in gouden gerande dukaten en voor twee derde in zilver te laten uitbetalen. De reden voor deze maatregel was, dat in ca. 1750 de ducaat in het verkeer een koers had gekregen van 5.25 gulden. Uit het goudgewicht van de ducaat vloeide een verhouding tussen goud en zilver voort van 14.17, terwijl de officiële ver-houding 14.14 was. Het zilver als het meestwaardige metaal verdween uit de cir- culatie en er ontstond een abnormaal groot aanbod van goud. Om deze toestand tegen te gaan moet tot de resolutie van 19 jun 1760 zijn besloten. Winkler Prins Encyclopedie VII (6e druk, A'dam-Brussel 1950) blz. 640..