Uw zoekacties: Doopsgezinde gemeenten Beerta, Meeden en Midwolda, 1756 - 1989

970 Doopsgezinde gemeenten Beerta, Meeden en Midwolda, 1756 - 1989 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Historisch overzicht
970 Doopsgezinde gemeenten Beerta, Meeden en Midwolda, 1756 - 1989
Inleiding
1.
Historisch overzicht
Organisatie: Groninger Archieven
De doopsgezinde gemeenten Meeden, Midwolda en Beerta zijn ontstaan uit migratie in het begin van de 17e eeuw. Door het ontbreken van archivalia van de eigen gemeenten en de aanverwante sociëteit(en) is er nauwelijks iets bekend over het gemeenteleven van de vroegste jaren van hun bestaan. Verborgen sporen van doopsgezinden *  , aanwezig in de Oud-rechterlijke archieven in Oldambt, geven enige nadere informatie. Toch blijft het moeilijk om een verband te leggen tussen de Doopsgezinden in Beerta, Meeden en Midwolda en die van de verdwenen doopsgezinde gemeenten in het Kleioldambt.
Ook de organisatie structuur van de periode 1620 - 1710 is niet duidelijk. Zijn er nu drie zelfstandige gemeenten of is het één gemeente. Uitgaande van de aantekeningen *  van de "Oudste" Tiete Popkes van 1733, is er in 1710 één gemeente. Deze had drie 'vermaningen' (kerkgebouwen) in de dorpen Beerta, Meeden en Midwolda (Old). De vermaningen zijn omstreeks 1700 gebouwd in de plaatsen Beerta (1700-1730), Meeden (1698) en Midwolda (Old.)(vóór 1730) .
De leiding van de gemeente(n) berustte in de periode 1710 - 1780 bij 2 of 3 leraren d.w.z. "vermaners" en twee diakenen. De vermaner Hijndrik Walles, van beroep landbouwer en tichelaar, wonende op de Goldhorn onder Finsterwolde is tot nu de vroegste vermelding *  . Hij trouwde ca. 1620 met Bouwe Harckens. Hij overleed vóór 20 september 1665.
De gemeenten Beerta, Meeden en Midwolda besloten in 1756 tot het stichten van "Het vonst der predikantentraktementen der Mennoniten gemeinte van de Beerta, Mieden en Midwolda" *  . Uit dit fonds werden de vermaners en later de predikanten betaald.

De oude leraren Egberts Jannes (± 1778) en Claas Rempts (±1788) konden het werk niet meer aan. Er waren binnen de gemeente geen opvolgers te vinden, zo werd in 1779 Jan Jans van Calker (Kalker) buitenaf beroepen. Deze werd in 1779 per preekbeurt betaald en mei 1780 werd dit omgezet in een vaste vergoeding 62 gulden en 10 stuivers per kwartaal. Jan van Calker vertrok in 1783 naar Neustadt-Gödens. Bij de beroeping van Ynto Nauta van de gemeente Ulrum-Houwerzijl werd de vergoeding (traktement) verhoogd naar ƒ 300,-- per jaar. Geleidelijk werd het kapitaal van het fonds door nieuwe liefdegaven verhoogd.

In 1869 leidde deze financiële samenwerking tot een fusie. De gefuseerde gemeente werd genoemd: "Midwolda c.a.". De oorspronkelijke gemeenten werden echter als afdeling voortgezet.
Omstreeks 1871 woonden er 56 doopsgezinden in Winschoten. Ze nodigden de predikant van de gemeente Midwolda c.a. uit om eens in de drie weken te komen preken. De dienst werd gehouden op zondagmiddag in de lutherse kerk. Op 8 april 1885 waren er plannen om te komen tot de vorming van een zelfstandige gemeente *  . Een jaar later waren de plannen gewijzigd. De Doopsgezinden uit Winschoten hadden zich als vierde afdeling aangesloten bij de Doopgezinde gemeente Midwolda c.a. Het reglement van 24 mei 1887 bepaalde dat het bestuur van de Doopsgezinde gemeente Midwolda c.a bestond uit vijf mannelijke leden: 1. predikant: voorzitter, 2. penningmeester-boekhouder: vice-voorzitter en drie leden: effectenbewaarder, pastorie-voogd en secretaris. Onder het centrale bestuur ressorteerde de afdelingen Meeden, Midwolda, Beerta en Winschoten. Over het geestelijk leven van de afdelingen werd 1892/93 nog meegedeeld *  : Meeden is zwak, in Midwolda heerstte de dood, die van Beerta en Winschoten waren levendig. Pastorie en de vermaning (kerkgebouw) te Midwolda werden resp. in 1891 en 1893 verkocht. De predikanten woonden hierna te Winschoten.
Na 1920 liep ook de afdeling Beerta sterk in aantal leden terug. In 1947 werd besloten de kerk te verkopen en de afdeling Beerta op te heffen. De afdelingenstructuur in de organisatie gaf zeer vele competentiegeschillen. Ze werd in 1960 met veel moeite opgeheven *  . Met ingang van 1 januari 1961 werd de naam van de gemeente officieel: "Midwolda ca., gevestigd te Winschoten". De gemeente fuseerde op 20 augustus 1989 met Stadskanaal en werd voortgezet onder de naam: "Doopsgezinde gemeente Oost-Groningen".
Op regionaal niveau waren de gemeente(n) Beerta-Meeden-Midwolda lid van de Sociëteit der Groninger Oude Vlamingen. Ze waren aanwezig bij de laatste vergadering van de Sociëteit, die in 1815 gehouden werd.

In 1826 gingen de gemeente(n) Beerta-Meeden-Midwolda in op het voorstel van ds. G. Bakker om te komen tot één sociëteit van doopsgezinde gemeenten in Groningen *  . Ze nam deel aan de oprichtingsvergadering op 16 september 1825 en werd meteen lid.
In 1950 werd deze sociëteit genoemd: Sociëteit van doopsgezinde gemeenten in Groningen, Drenthe en Oost-Friesland (afgekort GDS).

Op landelijke niveau werd de gemeente Midwolda ca. in 1921 officieel lid van de Algemeene Doopsgezinde Sociëteit (ADS) te Amsterdam *  .
2. Geschiedenis van het archief en de verantwoording van de inventarisatie
3. Openbaarheid
Bijlagen: lijsten van oudsten, vermaners, leraren en predikanten
1. Oudsten
2. Vermaners
3. Leraren en predikanten beroepen door de drie gemeenten

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van de archieven van de Doopsgezinde Gemeenten Beerta, Meeden en Midwolda, na 1867 Doopsgezinde Gemeente Midwolda ca., na 1960 Doopsgezinde Gemeente Midwolda ca., gevestigd te Winschoten
Bewerker:
S. Koorn
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
2007
Laatste uitvoer:
14-12-2022
Omvang:
2,35 m standaardarchiefberging