Uw zoekacties: Farmsumerzijlvest, 1567 - 1871

710 Farmsumerzijlvest, 1567 - 1871 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
710   Farmsumerzijlvest, 1567 - 1871
Inleiding
Afb. 1 Kaart, waarop de ligging van het waterschap
Erfgoedstuk
Geschiedenis van de archiefvormer
710 Farmsumerzijlvest, 1567 - 1871
Inleiding
Geschiedenis van de archiefvormer
Organisatie: Groninger Archieven
laatste wijziging 22-12-2014
De ouste oorkonde waarin het Farmsumerzijlvest wordt genoemd is de akte van 13 mei 1306 over het herstel van de Farmsumerzijl *  . Meer dan dat het zijlvest toen al bestond is er over de oprichting niet te zeggen.
Het Farmsumerzijlvest was verdeeld in vier eden of zijleden. Te weten: van Farmsum, met een oppervlakte van 2551 grazen, Meedhuizen, met 585 grazen, Weiwerd, met 1681? grazen en Wagenborgen binnendijks, met 779? grazen. De laatste twee betaalden dubbel schot, vermoedelijk omdat zij vanouds geen deel uitmaakten van het zijlvest.
Iedere zijleed was in het bestuur vertegenwoordigd met een eigen zijlrechter, ook wel zijlvest genaamd. Verder bestond het bestuur uit een overste schepper. Het overste schepperschap was van de 16e eeuw af erfelijk in het bezit van de heer van Farmsum. Het bestuur werd bijgestaan door een secretaris- ontvanger en een waarman-bode.
Het Farmsumerzijlvest had tot 1799 een eigen sluis en afwateringskanaal op de Eems. In 1799 werd het Farmsumerzijlvest ingelaten bij het Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen *  en waterde vanaf die tijd af door een afwateringskanaal op het Damsterdiep. Daarmee was het Farmsumerzijlvest echter niet opgeheven. Dat gebeurde pas in 1870, toen het grondgebied werd opgenomen in het toen opgerichte waterschap Duurswold *  .
Verwerving van het archief
Geraadpleegde literatuur
laatste wijziging 15-05-2019
107 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Regestenlijst
J.A. Feith beschreef in de inventaris van het archief van het Farmsummer Zijlvest onder inventarisnummer 1 een "register, bevattende eene beschrijving van het zijlvest ...". (Het deel heeft nu inv.nr. 12). In een noot deelde hij mee dat het register in 1567 door Bartelt Lubberts was geschreven. Later werd het "Farmsumerzijlboek", Register Feith hs. in 4 nr. 75, aan het archief toegevoegd. Bij vergelijking bleek dat wat Feith voor het origineel van Bartelt Lubberts had aangezien, een later afschrift was. In deze bewerking van Feiths regestenlijst wordt ook verwezen naar het later aan het archief toegevoegde origineel, inv.nr. 11.
Regest 1 , 1306 mei 13 (die Servatii): Tyado en Ludolphus, pastoors "Fermessensis et Weywert", verklaren dat de ingezetenen van Weywert de helft van de kosten van herstel van de Farmsumerzijl moeten betalen en de ingezetenen van Fermessum, met die van Ghewesweer, Upwerum en Meethusum, de andere helft
Regest 2 , 1439 april 26 (soendages voer suncte Mycheelsdaeghe): Detmer Renghers, proost te Fermissum, Focco Schultama, Boleko te Delfsijlen, Wybeko Scroeder te Damme en Herko te Wyerdum, scheppers van Dorpmannesyel te Delfsijlen doen in overleg met de zijlrechters der Dryer syelen to Delfzylen in hoger beroep uitspraak over een vonnis in hoger beroep van de zijlrechters van Fermissum, over een vonnis van de zijlrechters van Oterdum in een geschil tussen Aldert te Oesterwerum en het klooster Oesterwerum over het verrichten van arbeid en het betalen van zijlschot voor het onderhoud van de zijl te Oterdum
Regest 3 , 1444 mei 25 (sunte Urbanusdach): Peter, abt van Wyttewerum, Dyuert, abt van den Buren, Gelmer Canter, zijlrechter te Scharmsterzyele van de twee hamrikken te Gronyngen, Claes Menolts, olderman van de twee hamrikken, Edze Tonynge, Tadeka toe Suxum, gevolmachtigde van Eme Doekema, Damsatere en inwoners van Slochteren, rechters van de Delfzijlen, bepalen dat de Santsaeters, geheten Ompteda Tyada, die door Ompteda Tyaede uitwaterden, voortaan mogen uitwateren door de Delfzijlen en deel zullen uitmaken van de Dorpzijle
Regest 4 , 1445 augustus 1 (sunte Petersdach ad vincula): De abten van Werum en van Buire, hoofdelingen en zijlrechters van de Drier Zijllvestenen van Delffzijlen stellen rechtsbepalingen vast voor het zijlvest der Drie Delfzijlen
Regest 5 , 1463 ..: De prelaten, hoofdelingen en zijlrechters van het Winsumerzijlvest stellen rechtsbepalingen vast voor het zijlvest
Regest 6 , 1471 juli 29 (maendach nae sunte Jacobusdach aposteli): De zijlrechters van Farmsummersyel verklaren, dat zij het kerspel en hamrik van Wagenborge, beneden de gast en binnen de kadijk, toestemming geven om door Farmsumerzijl uit te wateren, onder bepaling van een aantal voorwaarden, als het betalen van dubbel schot, het benoemen van een zijlrechter enz
Regest 7 , 1504 augustus 1 (sunte Petridach ad vincula): De zijlvesten van Delffzijlenn stellen een aantal bepalingen vast voor het gebruik van de sluizen te Delfzijl
Regest 8 , 1506 juni 19 (Gervasii et Prothasii martyrum): Edzardt, graaf van Oestvreeslant, bevestigt op verzoek van de gevolmachtigden van de zijlvesten van de Dren Delfzijlen de oude zijlbrieven, voegt daaraan enige bepalingen over het schouwen toe en draagt op aan Boelen Rypperda, proost en hoofdeling van Farmsum en Damme, en de ambtman te Oterdum, met de dijkgraven van de Drie Delfzijlen, de schouw van de dijken ten oosten van Delfzijlen
Regest 9 , 1550 september 5 (vridage voer nativitatis Marie): Boelo Ripperda, Egbertus Lewyink, commandeur van Oesterwerum, Johan Horenken de oldenseen, mede voor zijn zwagers doctor Ufke en Haeye Ufkens en Eewke Ufkens, Wolter Schatter, de gemene buren van Oterdum en enige andere buren verklaren dat er een overeenkomst is gesloten tussen het Farmsummer- en het Oterdummerzyelvest over de voorwaarden, waarop de landen en hamrikken van Oterdum, Oesterwerum en Hevensches door de Farmsummerzyel mogen uitwateren
Regest 10 , 1554 oktober 13: De ingezetenen van Weywert en Wagenborge vragen Stadhouder en hoofdmannen van stad en Omlanden van Gronyngen steun wegens het heffen van dubbel schot door de schepper en zijlvesten van Farmsummerzijl in verband met het leggen van een nieuwe sluis.
Regest 11 , 1554 oktober 20: Stadhouder en hoofdmannen van stad en Ummelanden van Gronyngen geven de zijlvesten Bauco Eppens, Henrick Synkens en Johan toe Wilderhoff opdracht om aanstaande vrijdag voor hen te verschijnen in verband met de klacht van de ingezetenen van Weywert en Wagenborgen over het betalen van dubbel schot voor het leggen van een nieuwe sluis.
Regest 12 , 1554 na oktober 20: Bauco Eppens en Henrick Synkens vragen Stadhouder en hoofdmannen of de zaak met de ingezetenen van Weywert en Wagenborge over het betalen van dubbel schot "sub inferiori et competenti judice" mag worden behandeld.
Regest 13 , 1554 oktober 23: Menno Houwerda, hoofdeling te Damme en redger te Farmsum, verklaart dat Popke Syppens, Beertha Luytkens, als de dochter van de oude Luytken Molners, Gheerts Warners en Ghoesen ter Brugge, wedman te Farmsum, op verzoek van de zijlvesten van Farmsum, hebben getuigd dat de sluis bij Farmsummermolen ongeveer 60 jaar geleden was aangelegd en dat de ingezetenen van Weywert en Wagenborch daarvoor dubbel schot hadden betaald.
Regest 14 , 1555 juli 1 (avende visitationis Marie): Haio Ripperda, hoofdeling te Farmsum en Damme, en de schepper en zijlrechters, verklaren dat over alle landerijen die door de Farmsummerzyel uitwateren, binnen acht dagen schot moet worden betaald.
Regest 15 , 1558 april 18: Haio Ripperda, hoofdeling te Farmsum en Damme en overste schepper, doet uitspraak in het geschil tussen de zijlrechters van Farmsum, Meethusen en Wagenborgen en de zijlrechter van Weywert over het betalen van dubbel schot over landerijen in Weywerder hamrik.
Regest 16 , 1559 september 16: Mauris Ripperda, hoofdeling te Farmsum en Damme en overste schepper van Farmsummerzyelvesten, en de zijlrechters, stellen rechtsbepalingen vast over het gebruik van de sluis (zijl), de monding (mude), de sloten (tochten) enz.
Regest 17 , 1561 januari 28: Mauris en Jacob Ripperda, broers, hoofdelingen te Farmsum en Damme, stellen op verzoek van de ingezetenen van Farmsum, Weywert en Hevensches, rechtsbepalingen vast voor het Farmsummerdijkrecht.
Regest 18 , 1561 februari 4: Burgemeesters en raad van Gronyngen geven Tamme Hebelens, zijlrechter van Wagenborge, naar aanleiding van klachten van de ingezetenen van het kerspel en hamrik Wagenborge over een door hem zonder toestemming gesloten verdrag over de afwatering door de Farmsummerzyel, opdracht zich te houden aan het verdrag van 29 juli 1471 en stellen hem in staat zich te verdedigen op 28 februari aanstaande.
Regest 19 , 1561: De zijlrechters van Farmsummerzyel vragen Burgemeesters en raad van Groningen of het geschil met Tamme Hebelens, zijlrechter van Wagenborge, "sub competenti et inferiori judice", namelijk met het recht van appel van het ene zijlvest op het andere, mag worden behandeld.
Regest 20 , 1561 februari 17: Cornelius Kempis, redger in Dam en Farmsum, verklaart dat Luytken Moller van Farmsum, op verzoek van de zijlrechters van Farmsummerzyel, een getuigenis heeft afgelegd over het geschil tussen de zijlrechters van Farmsum, Weywert en Meethusen en de zijlrechters van Wagenborge.
Regest 21 , 1561 juni 14: Burgemeesters en raad van Gronyngen roepen de abt ter Munte, alsmede Phebe Herens, Menno Redmers en Claes Jansens te Wagenborgen op, om voor hen te verschijnen inzake de klacht van de zijlvesten van Farmsummerzyel.
Regest 22 , 1561 juni 19: Jacobus a Lichtenborchgen, pastoor van Wagenborge, en Menne Redmers, gevolmachtigde van de abt van ter Munte en de gemeente van Wagenborch, verklaren zich te zullen houden aan het vonnis, dat de jonkers van Farmsum en Menno Houwerda in hun geschil zullen uitspreken.
Regest 23 , 1561 juli 25: De zijlrechters van Farmsum doen uitspraak in een geschil tussen de "gemene huysluden van Farmsum, Weywert, Wagenborge en Meethusen" en "de borgeren binnen Farmsum" over het ruiden (graven) van het maar door Farmsum.
Regest 24 , 1561 oktober 20: Mauritius en Jacob Ripperda, broers, hoofdelingen in Farmsum en Damme, doen in hoger beroep uitspraak in een geschil tussen de "gemene huysluden van Farmsum unde Weywert" en de "yngeseten coepluden ende ambachtsluyden toe Farmsum an der straete wonende" over het ruiden (renovatie ende opgravynge) van het diep en maar door Farmsum.
Regest 25 , 1561 oktober 22: Mauris en Jacob Ripperda, broers, hoofdelingen in Farmsum en Damme, overste scheppers van Farmsummerzyelvest en Menno Houwerda, hoofdeling in Damme, doen uitspraak in het geschil tussen de zijlrechters van Farmsum, Weywert en Meethusen en de zijlrechter van Wagenborge over het doen van rekening en verantwoording over landerijen in Wagenborger hamrik, die door de Farmsummerzyel uitwateren.
Regest 26 , 1561 oktober 24: Menno Houwerda, hoofdeling in Damme, gevolmachtigde van Mauris Ripperda, hoofdeling in Farmsum en Damme, overste schepper van Farmsummerzyelvest, doet uitspraak in het geschil tussen de zijlrechters van Farmsum, Weywert en Meethusen en Tamme Ebelens, als zijlrechter van Wagenborge, over het betalen van schot en het doen van rekening en verantwoording over landerijen in Wagenborger hamrik, die door de Farmsummerzyel uitwateren.
Regest 27 , 1562 juli 21 (dynxdages voer Jacob apostoli): De zijlvesten van Farmsummerzyel geven Jacob Peters, zijlrechter van Meethusen, opdracht de sluis (zijl) in de waterloop vanuit het Meethuystermeer niet te versperren. Geschreven door Cornelys Hermanni, abt van Werum.
Regest 28 , 1562 september 17: Cornelys Cempes, redger in Dam, geeft een vidimus van een akte van 1561 oktober 20 (zie regestnr. 24).
Regest 29 , 1564 juni 25: Cornelius Harmanni, abt van Werum, Frans Renghers, hoofdeling in Hellum en Schydtwolda, Menno Houwerda, hoofdeling in Damme, en Aeyldt Edzema doen uitspraak in een geschil tussen de zijlvesten van Oestwolt en de zijlvesten van Farmsum en Meethusen over de breedte en de schouw van een duiker (pompe) ten noorden van Meethusen.
Regest 30 , 1574 juni 3: Jacob Rypperda, hoofdeling in Farmsum en Damme, overste schepper van Farmsummerzyel, verklaart dat er een overeenkomst is gesloten tussen schepper en zijlvesten van het Farmsummerzyelvest en de gevolmachtigden van het kerspel Weywert enerzijds en Wylhelmus Nyenhuys, pastoor van Oterdum, en de gevolmachtigden uit de kerspelen Oterdum en Hevensches anderzijds, over de voorwaarden waarop het Westerzyelvest van Oterdummerzyel gedurende twee jaren mag uitwateren door de Farmsummerzyel.
Regest 31 , 1575: De gemene scheppers van de Delfzijlen stellen rechtsbepalingen op voor het varen door de zijlen.
Regest 32 , 1577 april 9: Jacob Ripperda, in Farmsum en Damme hoofdeling, overste schepper en de zijlrechters van Farmsummersyel en Hieronimus Eminga, commandeur van Oesterwerum, schepper van het Oeterdummer Westerzyelvest, namens het zijlvest van Oterdum, verklaren een overeenkomst te hebben gesloten voor de tijd van een jaar over de uitwatering van het Oestersche zijlvest door de Farmsumerzijl.
Regest 33 , 1577 juli 24 (avende Jacobi apostoli): Gherardus Ahuis, abt van Thesinga en Aeilco Wincken doen uitspraak in een geschil tussen het Oestersche zijlvest en het zijlvest van Farmsum en Weywert over de voorwaarden waarop het Oestersche zijlvest gedurende een jaar door de Farmsumerzijl mag uitwateren.
Regest 34 , 1580 november 28: Schepper en zijlrechters van Farmsumerzijll sluiten een overeenkomst met de ingezetenen van Midwolda, Scheempt, Noordbrooke, Wagenborgen en Woldendorp over de uitwatering van de buitendijkse landen, gelegen tussen Dulleresdijck en de Sommerdijck, door de Farmsumerzijll
laatste wijziging 15-05-2019
107 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van het archief van het Farmsumerzijlvest
Bewerker:
C. Tromp
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
1993
Omvang:
1,87 m standaardarchiefberging
Bijzonderheden:
In druk verschenen als inventaris 6 in 1994 in A.L. Hempenius en C. Tromp, Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten. Groningen 1994. Publikaties van het Rijksarchief in Groningen 11. In deze publikatie ook de algemene inleiding en de inventarissen van de archieven van het Waterschap Hunsingo. Eerder zijn deze inventarissen gepubliceerd in J.A. Feith, Catalogus der inventarissen van de archieven der voormalige zijlvestenijen en dijkrechten in de provincie Groningen (Groningen/Den Haag 1901).
Licentie:
CC0 1.0 Public Domain Dedication
Categorie:
Archiefvormer(s):
 
Archiefvormer Farmsumerzijlvest, 1306 - 1870
laatste wijziging 15-05-2019
107 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand