Uw zoekacties: Hervormde gemeente Winsum, 1653 - 1969

333 Hervormde gemeente Winsum, 1653 - 1969 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Kerkelijke organisatie
Deelgemeenten
Winsum-Obergum-Bellingeweer-Maarhuizen
Bellingeweer
Winsum
Ranum
Obergum
Maarhuizen
333 Hervormde gemeente Winsum, 1653 - 1969
Inleiding
Deelgemeenten
Maarhuizen
ead-typering:
bioghist
Organisatie: Groninger Archieven
De kapel te Maarhuizen wordt in het jaar 1211 door bisschop Otto van Munster verheven tot parochiekerk. Maarhuizen wordt daarmee een zelfstandige parochie, met een eigen kerk, onafhankelijk van de moederkerk te Baflo. Later, in 1468 wordt de parochie vergroot met een gedeelte van het in dat jaar opgeheven kerspel Lutje Saaksum *  .
Na de Hervorming is de predikantsplaats steeds met die van andere plaatsen gecombineerd geweest. Na de combinatie Winsum, Obergum, Bellingeweer en Maarhuizen, volgt met de beroeping van Gerhardus Crassus op 1 september 1653 de combinatie Obergum en Maarhuizen. Gedurende de ambtsperiode van zijn opvolger, 1669-1683, wordt de combinatie uitgebreid met Ranum. Na 1683 zijn Bellingeweer en Ranum gecombineerd en blijven Maarhuizen en Obergum weer samen over.
Van 1718 tot aan zijn overlijden op 13 april 1725 wordt de predikantsplaats van Maarhuizen vervuld door Gerhardus Warendorp, die sinds 1694 al predikant van Winsum was. In 1726 wordt Maarhuizen opnieuw gecombineerd met Obergum. Op 7 augustus 1820 (K.B. nr. 35) volgt de combinatie van de gemeenten Obergum, Ranum en Maarhuizen; in 1966, tenslotte, de gemeente Winsum, Obergum, Bellingeweer, Maarhuizen en Ranum. Na het overlijden van Gerhardus Warendorp, predikant van Winsum en Maarhuizen, wordt Hiltjo Scheltema, sinds 1718 predikant te Obergum, beroepen te Maarhuizen. De bevestiging van zijn nieuwe beroeping zorgt voor een probleem. In de classicale vergadering van 9 juli 1726 vraagt hij of de bevestiging wel nodig is, "naardien Maarhuizen voorhene met Obergom al gecombineert geweest is en te Maarhuizen geen kerk gevonden word, alwaar de bevestiging bequamelijk zou kunnen geschieden". Kennelijk verkeerd de kerk dan in slechte staat. Wanneer de kerk is afgebroken, is onbekend, in elk geval vóór 1780. De provinciale synode besluit op 9 mei 1727 dat een afzonderlijke bevestiging te Maarhuizen niet nodig is, omdat "de gemeinte van Maarhuisen in die van Obergum altijd is ingelijft geweest".
De arrondissementsrechtbank in Groningen doet op 24 juni 1904 uitspraak in een geschil tussen enerzijds de kerkeraad van de hervormde gemeente van Obergum, Maarhuizen en Ranum en anderzijds het kerspel Maarhuizen, ook genaamd De Maarhuizer Kas *  . Strijdpunt was het bestaan van een fonds dat beheerd werd door de gezamenlijke kerspellieden van Maarhuizen en waarover de kerkeraad van Obergum, Maarhuizen en Ranum van mening was dat het van kerkelijke oorsprong was en daarom toekwam aan de hervormde gemeente *  .
Uiteindelijk wint de kerkeraad het proces. Eén van de overwegingen die het uitgebreide vonnis noemt, is dat in de acta van de classis de Marne van 20 juni 1774 (moet zijn: 28 juni) en 17 sept 1775 de betrekkingen tussen Obergum en Maarhuizen als delen van een ineengesmolten gemeente zijn geregeld en toen bepaald is dat de diaconie van Maarhuizen afzonderlijk zou blijven voortbestaan. Hoewel de acta niet met zoveel woorden de betrekkingen tussen Obergum en Maarhuizen regelen, kan wel worden opgemaakt dat de diaconie van Maarhuizen zelfstandig naast de gecombineerde gemeente Obergum en Maarhuizen blijft voortbestaan. Na verloop van jaren zal de diaconie van Maarhuizen geleidelijk aan de eigenschappen van een kerkelijke instelling voor armenzorg hebben verloren. De notulen van de kerkeraad van Obergum, Maarhuizen en Ranum noemen althans als enige activiteit van het kerspel Maarhuizen gedurende de laatste jaren, het verdelen van de rente van het kapitaal na aftrek van gemaakte onkosten en vertering. De kerspellieden van Maarhuizen zullen ook hebben ingezien dat het kerspel Maarhuizen oorspronkelijk de diaconie van Maarhuizen was, want na de verplichting tot het doen van rekening en verantwoording ingevolge het vonnis, wordt in de vergadering van de kerkeraad van Obergum, Maarhuizen en Ranum op 20 februari 1905 het fonds afgestaan aan "de rechtmatige eigenaar".
Verwerving
Inventarisatie
Bijlagen
Geraadpleegde literatuur
Overzicht van combinaties van predikantsplaatsen en gemeenten
Predikanten te Winsum
Predikanten te Bellingeweer
Predikanten te Obergum
Predikanten te Ranum

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van de archieven van de hervormde gemeente Winsum {ca.1590}, 1653-1820, Winsum en Bellingeweer 1820-1966, Bellingeweer en Ranum 1668- 1820, Obergum en Maarhuizen 1683-1820, Obergum,
Bewerker:
C. Tromp
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
1990 (bewerkt 2016)
Laatste uitvoer:
02-07-2021
Omvang:
4,09 m standaardarchiefberging
Bijzonderheden:
In 2016 inv.nr. 312 toegevoegd (aanwinst 2014.062)