Uw zoekacties: Hervormde gemeente Winsum, 1653 - 1969

333 Hervormde gemeente Winsum, 1653 - 1969 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Kerkelijke organisatie
Deelgemeenten
Winsum-Obergum-Bellingeweer-Maarhuizen
Bellingeweer
333 Hervormde gemeente Winsum, 1653 - 1969
Inleiding
Deelgemeenten
Bellingeweer
ead-typering:
bioghist
Organisatie: Groninger Archieven
Over de parochie Bellingeweer is vrij weinig bekend. Van der Aa meldt dat Bellingeweer voorheen een dorp was en er een kerk stond met een kleine stompe toren, welke vóór de Hervorming nu eens aan de Domdeken, dan weer aan het Domkapittel van Utrecht behoord heeft, tot zij in het jaar 1561, toen paus Pius IV, op verzoek van Philips II, verscheidene nieuwe bisdommen in de Nederlanden institueerde, onder de bisschop van Groningen gesteld werd *  .
De 20e februari 1581 werden kerk en pastorie door de te Winsum gelegen geuzen verbrand. Na de Hervorming heeft Bellingeweer aanvankelijk deel uitgemaakt van de gecombineerde gemeente Winsum, Obergum, Bellingeweer en Maarhuizen. De kerk, waarvan "seedert de troubelen en oorlogen met de stadhouderen van de koningen van Spangien", niet meer over was dan een "steenbult", werd in 1641 door Onno Tamminga, heer van Bellingeweer, herbouwd *  . Op een zwarte albasten steen in de muur van de kerk stond: "In tjaar 1641 heeft jr. Onno Tamminga dese kercke ter eeren godes van niets heerboudt. Aetatis suae 64". Onder deze steen was het wapen van Tamminga aangebracht *  . Op 16 maart 1646 keurt de classis de Marne de beroeping van Henricus Elbergius door Onno Tamminga, "fundator en unicus collator", goed *  . Elbergius blijft maar kort in Bellingeweer *  . In augustus 1648 wordt hij opgevolgd door Esaias Hillenius *  . Hoewel Bellingeweer op dat moment een jonge gemeente is, wordt er al in 1650 gesproken over een schoolmeester van Bellingeweer *  .
Na de dood van ds. Johannes Bekker, op 23 februari 1682, werd op 6 mei 1683 Georgius de Jager beroepen als predikant van Bellingeweer en Ranum. De predikantsplaats van Ranum was vacant nadat Hermannus Oon, predikant van Obergum, Maarhuizen en Ranum, naar Niezijl was vertrokken. De combinatie van Bellingeweer en Ranum heeft officieel geduurd tot 7 augustus 1820, toen bij Koninklijk Besluit, nr. 35, Bellingeweer met Winsum werd verenigd en Ranum met Obergum en Maarhuizen. De vereniging van de predikantsplaatsen van Bellingeweer en Winsum vond al eerder plaats *  . Op verzoek van ds. Johannes Havinga, stelt de classis de Marne in april 1811 een rooster op voor de waarneming van de predikantsplaats te Bellingeweer. Havinga is dan al 84 jaar en niet meer in staat de dienst uit te oefenen. In augustus 1811 deelt Havinga de classis mee dat hij van plan is bij zijn schoonzoon en dochter te Eenrum te gaan logeren en met ds. G.W. Golts van der Tuuk van Winsum overeen te zijn gekomen dat deze de dienst waarneemt. De classis gaat akkoord met de combinatie, "mede omdat de kerk van Bellingeweer in de grootste nabijheid van de kerk van Winsum ligt en de wederzijdse leden der beide gemeenten elkanders kerken vlijtig bezoeken". Johannes Havinga overleed op 20 augustus 1814 te Eenrum. De kerk van Bellingeweer werd in 1824 afgebroken *  en het materiaal gebruikt voor herstel van de kerk te Winsum.
In de archieven van de hervormde gemeente Bellingeweer en later, in die van Winsum en Bellingeweer, komen geregeld stukken voor waarin sprake is van de prebende te Bellingeweer, de prebende dijk, de oude dijk of kerkedijk. Hiermee worden vier percelen land aangeduid die eigendom zijn van de kerk. De vier percelen, die onder elkaar liggen, vormen tezamen een oude dijk van het Reitdiep, die bij de kanalisatie van het Reitdiep in ca. 1630 een andere bestemming kreeg. Het land wordt los verhuurt en niet in beklemming uitgegeven. De kerk van Bellingeweer brengt de prebende in bij de samenvoeging met Winsum in 1820. Het feit dat er steeds sprake is van de Prebende doet vermoeden dat de huursom van de vier percelen oorspronkelijk voor een bepaald doel was bestemd. Met het begrip Prebende wordt een fonds aangeduid, opgezet voor een speciaal geestelijk/kerkelijk doel, welk is in dit geval niet meer na te gaan.
Winsum
Ranum
Obergum
Maarhuizen
Verwerving
Inventarisatie
Bijlagen
Geraadpleegde literatuur
Overzicht van combinaties van predikantsplaatsen en gemeenten
Predikanten te Winsum
Predikanten te Bellingeweer
Predikanten te Obergum
Predikanten te Ranum

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van de archieven van de hervormde gemeente Winsum {ca.1590}, 1653-1820, Winsum en Bellingeweer 1820-1966, Bellingeweer en Ranum 1668- 1820, Obergum en Maarhuizen 1683-1820, Obergum,
Bewerker:
C. Tromp
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
1990 (bewerkt 2016)
Laatste uitvoer:
02-07-2021
Omvang:
4,09 m standaardarchiefberging
Bijzonderheden:
In 2016 inv.nr. 312 toegevoegd (aanwinst 2014.062)