Mijn Studiezaal (inloggen)
2801 Waterschap Vierburen, (1836) 1873-1977 ( Groninger Archieven )
2801
Waterschap Vierburen, (1836) 1873-1977
Inleiding
Kerngegevens
Enige historische gegevens
2801 Waterschap Vierburen, (1836) 1873-1977
Inleiding
Enige historische gegevens
Het Dijkrecht van de Vierburen, bestaande uit de dorpen Godlinze, Losdorp, Spijk en Bierum met omliggend gebied, was een zeer oude organisatie, die belast was met het toezicht op het onderhoud van de oude provinciale dijk. Kort na 1650 is het dijkrecht uitgebreid met het land dat binnen de toen gelegde zomerdijk tegen de dagelijkse vloeden beschut werd. Na de stormvloed van 1718 is de gehele zomerdijk verzwaard en verhoogd; deze dijk, die in de Noord- en de Uithuizerpolder nog wordt aangeduid met middendijk, is de nieuwe provinciale zeedijk geworden.
Evenals andere oude en nieuwe dijkrechten in het Hunsingokwartier was en bleef de afwatering zoals die voorheen was geweest. Het zuidelijke ‘kern’gebied van de Vierburen waterde door maren uit op de boezem van het Zijlvest der Drie Delfzijlen. Het noordelijke gebied, zonder dorpen, behield zijn afwatering in noordoostelijke richting via de bestaande rieten; in de oostelijke dijk zijn twee afsluitbare duikers, de grote en de kleine Bierumerpomp genaamd, gelegd.
Bij de ‘verheffing’ van de organisaties van de Noordpolder, de Uithuizerpolder en de Oostpolder tot waterschappen met dezelfde naam en de gelijktijdige opneming van de naburige dijkrechten tussen de oude en de nieuwe provinciale dijk in die waterschappen in 1856 is het Dijkrecht van de Vierburen ongemoeid gelaten. Het dijkrecht had in 1837 een overeenkomst met het bestuur van de Oostpolder gesloten, waardoor het een eigen uitwatering naar de Eems behield.
De ontmanteling van het Zijlvest der Drie Delfzijlen, dat tengevolge van de aanleg van het Eemskanaal naar Delfzijl door zijn gebied niet als één organisatie kon blijven bestaan, is de aanleiding geweest tot de opheffing van het Dijkrecht der Vierburen. Het zuidelijke deel, dat reeds lang deel uitmaakte van het zijlvest, werd opgenomen in het waterschap Fivelingo. * Het noordelijke deel is verzelfstandigd als het waterschap Vierburen (1869/1872).
Het waterschap Vierburen heeft ruim honderd jaar bestaan. Het grensde voor een klein gedeelte aan de Eems en is daarom blijkbaar als een ‘kust’waterschap beschouwd. Het bestuur is steeds door de Kroon benoemd. Voor het onderhoud van de zeedijk betaalde het waterschap een vaste jaarlijkse som aan de provincie; deze bijdrage is in 1942 tegen het twintigvoud afgekocht.
Van de opbrengst van de verkoop van de heemhuren, die het waterschap als rechtsopvolger van het dijkrecht voor de helft toekwam, is in 1875 voor Hfl. 1.250,-- een aandeel in het Grootboek der Nederlandsche Nationale Schuld aangekocht. Dit aandeel is in 1942 van de hand gedaan.
In 1874 is de vlaktemaat van het waterschap verkleind door toevoeging van 74 ha. bij Nieuwstad aan het waterschap Fivelingo, waardoor de Pauwelslaan waterschapsgrens werd.
De taken van het waterschap waren minder gewichtig dan art. 4 van het eerste reglement doet voorkomen )inv. nr. 13); in feite ging het om het beheer en het onderhoud van de uitwateringsduikers en de hoofdwatergangen met duikers en tilbatten. De archiefstukken van het dijkrecht, die in 1977 in het waterschapsarchief werden aangetroffen, zijn bij het opmaken van nieuwe bestekken blijkbaar nu en dan geraadpleegd.
In 1873 zijn voor de grote pomp in de middendijk en de Grote Bierumerpomp in de Oostpolderdijk respectievelijk de kleine pomp in de middendijk twee pompwaarders aangesteld; vanaf 1892 was er nog maar één pompwaarder. In 1957 heeft het waterschap een overeenkomst gesloten met het waterschap De Oostpolder over de benoeming van één sluiswachter.
Bijzonder is het gebruik van het woord vaar en tilvaar voor tilbat over een watergang; het woord komt een enkele maal in de notulen, in de bestekken en de leggers van schouwbare voorwerpen voor.
In 1868 heeft het provinciaal bestuur geprobeerd het buitendijkse gebied van de Vierburen nog toe te voegen aan het waterschap De Oostpolder.
Vernietiging en verkrijging der archiefbescheiden
laatste wijziging 10-04-2018
130 beschreven archiefstukken
Bijlagen
Toelichting
Lijst van voorzitters
Lijst van secretarissen-boekhouder en bodes
Lijst van leden
laatste wijziging 10-04-2018
130 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 10-04-2018
130 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Beschrijving:
Inventaris van het archief van het waterschap Vierburen
Bewerker:
K.A.M. Engbers en A.L. Hempenius
Behoort tot collectie:
Waterschap Noorderzijlvest
Laatste Publicatie:
2011
Omvang:
1,5
Taal van het materiaal:
Nederlands
Licentie:
Creative Commons (CC BY 4.0)
Categorie:
Archiefvormer(s):
Vierburen, waterschap, 1869 - 1977
laatste wijziging 10-04-2018
130 beschreven archiefstukken
