Het gild-, water- en stapelrecht was aanvankelijk een college, bestaande uit zestien personen. In het begin van de zeventiende eeuw werd het teruggebracht tot acht leden. De voorzitter werd olderman genoemd, twee andere leden heetten busheren en beheerden de geldkist (bus). Dit college had tot taak de behartiging van de belangen van de Groninger handel. In de praktijk betekende dat de handhaving van het stapelrecht en de rechtspraak in geschillen hierover. Daarnaast behandelde het gerecht geschillen tussen schippers en kooplieden over vervoer van goederen en geschillen over zeerecht. Inwoners van de stad Groningen konden van een vonnis van dit gerecht in beroep gaan bij burgemeesters en raad, de Ommelanders konden appelleren bij de Hoofdmannenkamer. (P. Brood. Het oude Groninger recht in hoofdlijnen. Groningen 1999).
Dit college, in de 15de eeuw bestaande uit 16 personen, waarvan de voorzitter olderman werd genoemdd en twee andere leden den titel van busheeren voerden, werd in het begin der 17de eeuw verminderd tot acht leden. Aan het oordeel van dit college waren hoofdzakelijk onderworpen geschillen tusschen schippers en kooplieden over vervoer, geschillen van zeerecht en bovenal geschillen betreffende het stapelrecht. Van de vonnissen door dit college gewezen was voor de Groningers (stedelingen) hooger beroep op burgemeesteren en raad, voor de Ommelanders op de hoofdmannenkamer. Het wetboek, waarnaar dit college recht sprak, was het zoogenaamde "Oldermansboek" uit de 15de eeuw met latere aanvullingen. (J.A. Feith. Inventaris der rechterlijke archieven, berustende in het oud-archief in de provincie Groningen. Verslagen Rijks Oude Archieven 1892).

i

Literatuur:
Bos, P.G. "Het Groningsche gild- en stapelrecht na de Reductie in 1594". Historische avonden 2 (1907), 200-448.
Bos, P.G. Het Groningsche gild- en stapelrecht tot de Reductie in 1594. Groningen 1904.
Doornbos, W.G. en Kuiken, D.F.; met medew. van Alma, R.H.; inl. van Hempenius-van Dijk, B.S. Gildrechtboek van de stad Groningen 1434 - 1710. Groningen 1996.
i