Langs dezen een vriendelijk verzoek daar wij gelezen hebben in de courant beginnen de courses in Groningen op 30 Maart a.s. En nou een beleefd verzoek als het in u macht bestaat zouden wij dan heel graag weer een raambiljet van u willen ont-vangen. Bij voorbaat hartelijk gegroet. Dank. Wij zien met verlangen naar de dag weer uit. Wij weten u hebt het nou ook weer druk want penningmeester. Bent u amateurrijder. Wij zien u wel eens en lezen ook wel van u. Slagerij Nieboer, Foxhol. i

Deze briefkaart, gedateerd 12 januari 1969, is tekenend voor het brede draagvlak dat de Groninger Harddraverij- en Renvereniging tot ver in de twintigste eeuw in bijna alle lagen van de Groninger bevolking genoot. Toch is de ‘Koninklijke’ van huis uit allerminst een volkse vereniging, evenmin als bijvoorbeeld de Groninger Vereniging voor Volksvermaken. De oprichting van de Harddraverijvereniging paste in het patroon van de verdeftiging van de ren- en drafsport in de negentiende eeuw, waarbij het Huis van Oranje herhaaldelijk het voortouw nam. In de stad Groningen stonden de draverijen vanouds onder auspiciën van de Vereniging voor Volksvermaken. De oprichting van de Harddraverij- en Renvereniging in 1886 diende de ‘bevordering en veredeling van het schone paardenras’ (Heikens 1986). Men wilde anders gezegd de volkse harddraverijen combineren met de aristocratische rensport. i

In de nieuwe vereniging speelden rooms-katholieke notabelen een voorname rol. De katholieke familie Meddens bezat een landgoed in Glimmen waar vanaf 1892 langebaandraverijen plaatsvonden. Bij de openingskoers op ‘Vogelzang’ waren koningin Wilhelmina en haar moeder in de ereloge aanwezig. Kort na dit evenement werd de grootindustrieel J.E. Scholten, de voornaamste oprichter van de vereniging, geridderd. Anders dan in andere plaatselijke elitegezelschappen zoals de Groote of Herenclub gaven homines novi zoals Scholten hier dus de toon aan. Toch bevat de oudste aandeelhouderslijst (1888-1890) ook 4% namen met een adellijke titel of predikaat. Het lijdt weinig twijfel dat de paardensport omstreeks 1900 notabelen van diverse pluimage heeft verbroederd: van oud geld tot nieuwkomers (Kooij 1987; Kuiken 2008). De meetings en draverijen fungeerden bij de vorming van deze notabelenelite als een soort inclusief ritueel dat voor velen, zoals de notoir onkerkelijke Scholten, de plaats innam van de zondagse kerkgang. Na de sluiting van Vogelzang verhuisden de draverijen naar het Noordersportterrein. Scholten zorgde ervoor dat het nieuw aan te leggen Stadspark een modern geaccommodeerde drafbaan kreeg. Dit is nog steeds de thuisbaan van de Harddraverij- en Renvereniging, die in 1986 bij het 100-jarig jubileum het predikaat ‘Koninklijk’ kreeg. Het ledenbestand verenigde toen voornamelijk Groninger paardenliefhebbers uit vrijwel alle rangen en standen. Toch nam de belangstelling voor de koersen geleidelijk af: voornamelijk vanwege de concurrentie van ander vertier, maar ook de verschuiving van veel wedactiviteit naar het westen (Duindigt) heeft hierin een grote rol gespeeld. i

Het verenigingsarchief werd in de eerste vijftig jaren op klassieke wijze bijgehouden met notulen-, doorslagen- en kasboeken. Aanvankelijk liep het verenigingsboekjaar gelijk met het drafseizoen, naderhand met het belastingjaar. In latere jaren drukten diverse bestuurders hun eigen stempel op het archief, waarin ook nogal eens privé-stukken verdwaalden. Ook de financiële administratie kende ups en downs. Het voorbeeld van de zeer actieve penningmeester H.H. van Voorn (die als vermoedelijk eerste bestuurslid een computercursus volgde en in 1982-1983 de ledenadministratie automatiseerde) werd niet door al diens opvolgers ter harte genomen. De met enige hiaten bewaarde bestuurscorrespondentie getuigt van meet af aan van de hoge organisatiegraad van de drafsport. Niet alleen was er frequent contact met gemeentelijke sportraden, maar ook met landelijke organisaties zoals de Stichting Nederlandse Ren- en Drafsport, het Verbond van Verenigingen van Langebaandraverijen en Rennen in Nederland en de Stichting Sporttotalisator Nederland (vanaf de oprichting in 1950 tot de privatisering en de concessie aan Ladbroke STDC in 1986). In veel van deze besturen was de vereniging vertegenwoordigd. i

Het archief is in 1986 door enige (oud-)bestuursleden bewerkt tot een jubileumboek (Heikens 1986). Daarna keek er vrijwel niemand meer naar om. Tot 2000 werd het bewaard in een vochtige kelder onder de hoofdtribune van de drafbaan in het Stadspark en daarna in de garage van een oud-bestuurslid. Daar werd het in 2006 aangetroffen door J.K.M. Koops. In overleg met het bestuur stelde deze het ter beschikking van dr. C.J. Kuiken te Haren, die het ten behoeve van de biografie van een van de eerste bestuursleden heeft geschoond en beschreven. In 2008 is het archief in eigendom overgedragen aan het Regionaal Historisch Centrum Groninger Archieven. Alle stukken zijn openbaar en op de voorwaarden van de Groninger Archieven te raadplegen op de studiezaal. Bij het sorteren kwamen jaarverslagen over 1930-1934 van de IJsvereniging te Groningen tevoorschijn. Deze stukken zijn toegevoegd aan het archief van de IJsvereniging (Groninger Archieven, toegang 1238). i