Mijn Studiezaal (inloggen)
1242 Afdeling Groningen van de Nationale Christen Geheelonthoudersvereniging, (1822) 1894-1968 (1973) ( Groninger Archieven )
1242
Afdeling Groningen van de Nationale Christen Geheelonthoudersvereniging, (1822) 1894-1968 (1973)
Inleiding
1. Geschiedenis
1242 Afdeling Groningen van de Nationale Christen Geheelonthoudersvereniging, (1822) 1894-1968 (1973)
Inleiding
1.
Geschiedenis
Het ontstaan van de Christelijke drankbestrijding in Groningen is nauw verbonden met de persoon van Jonkvrouwe Magdelena Wilhelmina de Ranitz, die in 1865 ook het initiatief nam tot de stichting van het 'Doorgangshuis' voor 'gevallen' meisjes (waarvan het archief onder nr. 259 in het gemeentearchief bewaard wordt). Bij haar evangelisatie-arbeid voor de Hervormde kerk in de tweede kluft (wijk), kwam zij tot de stellige overtuiging dat drankbestrijding en evangelisatie hand in hand moesten gaan; drankmisbruik veroorzaakte armoede, godsdienstige onverschilligheid en zedeloosheid.
Samen met Prof. J.J.P. Valeton, hoogleraar in de semitische taal- en letterkunde en de godsdienst van Israël, en veertien anderen richtte zij in 1863 het 'Christelijk Kluftverbond in de tweede kluft tot Onthouding van alle Bedwelmende Dranken' op. Alle leden ondertekenden de belofte tot geheelonthouding. Er werden vergaderingen belegd en wekelijkse bijbellezingen georganiseerd. Ook het zondagschoolwerk werd ter hand genomen en er werden huisbezoeken afgelegd. Een jaar later telde de vereniging reeds 74 leden. Ook in enige andere kluften kwamen vergelijkbare Christelijke verenigingen voor drankbestrijding van de grond.
Nadat in 1881 de 'Nationale Christen Geheelonthouders Vereeniging' was opgericht, sloten in 1884 de Christelijke drankbestrijdingsorganisaties in Groningen zich als tweede afdeling bij deze landelijke instelling aan. Dankzij aankopen en financiële steun van Jonkvrouwe de Ranitz slaagde de vereniging er tien jaar later in om aan de Kostersgang het 'Geheelonthoudersgebouw' te realiseren (inv.nrs. 20 en 21).
In deze jaren, waarin sprake was van toenemend drankmisbruik, groeide de vereniging in ledental sterk. Naast de mannenkring kende de Groninger afdeling nu tevens een zusterkring en was ook het jeugdwerk nieuwe organisatorische vorm gegeven. Door het verspreiden van geschriften en het houden van lezingen werd getracht het gebruik van drank terug te dringen. Ook tegen de in alcohol gedrenkte kermisvieringen werd door de vereniging fel gereageerd. In het begin van de twintigste eeuw sloot de afdeling zich aan bij het 'Centraal Comité voor Drankbestrijding te Groningen', dat een overkoepeling en samenwerkingsvorm bedoelde te zijn voor alle Groninger drankbestrijdingsorganisaties.
Bij dit Centraal Comité was onder meer ook aangesloten de 'Afdeling Groningen der Nederlandsche Vereninging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken' (waarvan het archief onder nr. 438 in het gemeentearchief bewaard wordt). In het eerste decennium van de twintigste eeuw kwam eveneens een zangvereniging van de grond. Op 18 februari 1920 besloten de leden van de afdeling het bestuur te machtigen het Onthoudersgebouw aan de Kostersgang voor ¿ 25.000,= aan te bieden aan de Vereniging 'De Droge Kroeg', die dringend behoefte had aan geschikte ruimte in de binnenstad. De Christelijke drankbestrijders zouden hun vergaderingen in het gebouw mogen blijven houden en ondertussen uitzien naar een ander verenigingsgebouw. Pas acht jaar later verkregen de drankbestrijders een nieuw gebouw door aankoop op een publieke veiling van het zogeheten 'Tehuis voor Vrouwen', Carolieweg 17.
In 1936 zag de vereniging zich genoodzaakt het pand aan de Carolieweg wegens exploitatie-tekorten te verkopen. Aan het eind van de jaren dertig tekende zich de teruggang van de instelling steeds duidelijker af; het ledenaantal nam af, een aktie voor ledenwerving bleef zonder resultaat en het enthousiasme van eerdere decennia was definitief verdwenen. In de daaropvolgende oorlogsjaren bleken de mogelijkheden voor aktiviteiten en akties uitermate gering. Na de bevrijding werden de verenigingsleden opnieuw geconfronteerd met een stijgend drankgebruik; door verspreiding van lectuur en door het plaatsen van advertenties trachtte men het tij te keren. In een herboren zelfbewustzijn riep de afdeling de hulp en medewerking aan de drankbestrijding in van de Hervormde kerk en andere Christelijke instituties.
Er kwam vrijwel geen 'respons'; het alcoholgebruik werd in die naoorlogse jaren steeds meer als sociale gewoonte en normaal gebruik aanvaard. In de jaren vijftig zette zich opnieuw een aanhoudende daling van het ledenaantal in. Er bleken steeds minder mensen beschikbaar voor het huisbezoek en de opkomst op vergaderingen verslechterde. Ook de bezetting van bestuursposten verliep soms moeizaam. Geleidelijk namen met het ledenaantal ook het aantal nog aktieve leden in de vergrijzende instelling en de ontplooide aktiviteiten af. De afdeling Groningen van de Nationale Christen Geheel-Onthouders Vereniging was stap voor stap teruggedrongen naar een stil en bescheiden bestaan. De aktiviteiten en taakuitvoering waren tot een minimum gereduceerd.
2. Inventarisatie
laatste wijziging 15-04-2021
28 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 15-04-2021
28 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Beschrijving:
Inventaris van het archief van de afdeling Groningen van de Nationale Christen Geheelonthouders Vereniging
Bewerker:
P.H.J. Woltjer
Behoort tot collectie:
Gemeente Groningen
Laatste Publicatie:
1990
Laatste uitvoer:
14-04-2021
Omvang:
0,37 m standaardarchiefberging
Licentie:
Public Domain Dedication
Categorie:
Afdeling Groningen van de Nationale Christen Geheelonthouders Vereniging, 1863 - ca.1980
laatste wijziging 15-04-2021
28 beschreven archiefstukken
