De voormalige gemeente Wijngaarden besloeg hetzelfde gebied als de polder Wijngaarden en Ruybroek. Kerkelijk was de gemeente tot 1623 afwisselend gecombineerd met Sliedrecht of met Bleskensgraaf. Vanaf 1623 had de gemeente een eigen predikant.
De gemeente was van oudsher een hoge heerlijkheid, welke te leen gehouden werd van de graven van Holland. Het bestuur werd uitgeoefend door een schout, die tevens baljuw en secretaris was, en zeven schepenen. Vijf van hen moesten afkomstig zijn uit Wijngaarden en twee uit Ruybroek. De Bataafse revolutie van 1795 ging ook hier zonder veel omhaal voorbij. Men had alleen wat last van de collecteur van de gemene middelen, Mattheus Preesman, die een fel verdediger van het Oranjehuis was. In november 1795 werd daarom verzocht om zijn ontslag. Het duurde echter nog enige maanden voor het zover was. Inmiddels was op 24 juni de nieuwe municipaliteit geïnstalleerd. Daarna zouden ook hier nog enige formele veranderingen in het bestuur volgen, maar in de praktijk veranderde er weinig.

In november 1811 werd de gemeente Wijngaarden opgeheven en samengevoegd met de gemeente Bleskensgraaf, maar in april 1817 werd deze combinatie al weer ongedaan gemaakt. In 1846 dreigde echter opnieuw een opheffing van de gemeente, die nu samengevoegd zou moeten worden met Bleskensgraaf en Hofwegen. In Wijngaarden zag men hierin geen enkel voordeel: samenvoeging was niet nodig want de gemeente had alle benodigde voorzieningen zelf. Bovendien had de gemeente weinig behoeftige inwoners en een goed voorziene armenkas, wat zou veranderen bij een combinatie met Bleskensgraaf dat veel meer armlastigen telde. Verder kende Wijngaarden geen schulden en lage lasten voor de ingezetenen, wat ook zou veranderen door een combinatie met Bleskensgraaf. Daarnaast was de verbindingsweg in de winter vaak onbegaanbaar en tot slot werd nog opgemerkt dat de samenvoeging in de periode 1811-1817 ook niet was bevallen. Aldus verhalen ons de notulen van de gemeenteraad van 27 mei 1846. De gemeente Hofwegen was evenzeer tegen de samenvoeging gekant, waardoor het plan niet doorging. In 1853 werd een ander plan geopperd. Ditmaal moest de gemeente Wijngaarden gecombineerd worden met Sliedrecht. Ook hiertegen kwam men met succes in verzet. Wel had de gemeente in 1852 dezelfde burgemeester/secretaris gekregen als de gemeenten Brandwijk c.a., Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf en Hofwegen. In 1855 werd er alweer een nieuwe burgemeester/secretaris benoemd, die net als zijn opvolgers alleen nog benoemd werd voor de gemeenten Brandwijk c.a., Molenaarsgraaf en Wijngaarden.

In 1921 kwam de gemeentelijke herindeling opnieuw aan de orde. Het plan was nu de gemeente Wijngaarden samen te voegen met de gemeenten Oud-Alblas, Ottoland, Goudriaan, Brandwijk c.a., Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf en Hofwegen. Wederom verzetten de deel te nemen gemeenten zich en ging het plan niet door. Het zou tot de jaren ‘70 van de 20e eeuw duren voor er opnieuw voorstellen in die richting werden gedaan. In deze periode richtte zich het rijksbeleid op het samenvoegen van kleine gemeenten tot één gemeente van (tenminste) 10.000 inwoners.
Nadat enkele streeksgewijze herindelingen waren gepasseerd, kwam de Alblasserwaard aan de beurt. De gemeente Wijngaarden moest, net als volgens het plan van 1921, worden samengevoegd met de gemeenten Oud-Alblas, Ottoland, Goudriaan, Molenaarsgraaf, Brandwijk c.a. en Bleskensgraaf en Hofwegen. Ook nu werd dit voorstel niet met enthousiasme ontvangen, maar toch werd op 4 september 1985 de Wet gemeentelijke herindeling Alblasserwaard en Vijfheerenlanden aangenomen. Als gevolg daarvan werden de bovengenoemde gemeenten met ingang van l januari 1986 samengevoegd tot de nieuwe gemeente Graafstroom.