Uw zoekacties: Gemeente Klaaswaal, 1678 - 1939

585 Gemeente Klaaswaal, 1678 - 1939 ( Regionaal Archief Dordrecht )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Aanwijzingen voor de gebruiker
Openbaarheidsbeperkingen
Beperkingen aan het gebruik
Aanvraaginstructie
Citeerinstructie
Inleiding
1. Geschiedenis
2. Maatschappelijke zorg
3. Onderwijs
4. Verkeer
5. Gasfabriek
6. Geschiedenis van de archieven
585 Gemeente Klaaswaal, 1678 - 1939
Inleiding
6.
Geschiedenis van de archieven
Het archief van Klaaswaal kent een bewogen leven. Net zoals de bestuursfuncties waren ook de archieven van Klaaswaal, Numansdorp en van de heerlijkheid Cromstrijen sterk verweven. In de inventaris van de secretarie van Klaaswaal en Numansdorp die Maarten van Halteren in 1758 heeft opgemaakt, beschrijft hij "(...) alle zodanige instrumenten, charters en papieren als in den jare XVII agt en dertig , gevonden zijn in het zijkamertje van het schoolhuis op Claaswaal, sonder eenige ordere off schikking op de vloer aldaar neergelegt; alle specteerende tot het oude secretarije van Claaswaal voorschreven tot het overlijden van Jan van Bijemond in leven secretaris van Cromstrijen". Een ander deel van het archief had hij in 1737 "(...) gevonden in een dubbelde lessenaar ten huize van de hr. Jacob van Oorden, gewezene secretaris van Cromstrijen (...)" en overgenomen. En natuurlijk had hij zelf als secretaris ook stukken onder zich. * 
In een inventaris uit 1811 is sprake van de archiefstukken in verzegelde kisten, maar Arie Vlielander vond bij zijn aantreden als rentmeester van Cromstrijen en schout van Numansdorp en Klaaswaal "(...) al de ambachtsheerlijke, gemeentelijke en kerkelijke documenten van Numansdorp en Klaaswaal bijeen en dooreen op een zolder, zooals ze daar in den verwarden tijd der Revolutie waren neergelegd. Eerst in 1824, toen er regel en orde in de administratie was gebracht, vond hij tijd en moed, om te beginnen aan eene schifting en sorteering van de oude perkamenten en papieren". *  Vanaf ca. 1880 zullen de stukken in elk geval hebben berust in het gemeentehuis van Klaaswaal. Ten huize van de gewezen ontvanger J.A. Maaten trof burgemeester Kluifhoofd in 1887 rekeningen van de heerlijkheid Zuid-Beijerland uit de periode 1779-1801 aan en rekeningen uit de jaren 1735/6-1764/5 van de kerkelijke administratie. Hij droeg de stukken over aan de gecommitteerden van de Gors- en Ambachtsheerlijkheid van Zuid-Beijerland en aan de kerkvoogden van de Nederduits Hervormde Gemeente Klaaswaal. * 
In 1895 werden de rechterlijke archieven van voor de invoering van de Franse wetgeving overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief, terwijl in 1926 nog enkele achttiende en vroege negentiende eeuwse doop- en trouwboeken en een register van aangegeven lijken werden overgedragen. Het resterende gedeelte van het archief, daterend van voor 1814, werd in 1938 geïnventariseerd door mevrouw P. van Rheineck Leyssius-Jansen. * 
Hoewel meestal in het gemeenteverslag werd vermeld dat het archief in orde was, blijkt uit de notulen van de gemeenteraad van 29 maart 1897, dat dat niet altijd een betrouwbare opmerking is: "Alsnu maakte de heer van der Beek, bij het lezen (in het gemeenteverslag) dat het archief in orde was, de opmerking, dat deze mededeeling eene onwaarheid inhield, daar het gemeente-archief in zeer groote staat van wanorde verkeert; spreker zegt, dat toch op grond van het niet in orde zijn van het archief de heer Lommelaars bij zijn infunctietreden geweigerd heeft dit over te nemen. De Voorzitter deelt hierin volkomen de mening van den heer Van der Beek en bevestigt mede, dat het archief in vele opzichten het nadeel der veranderingen in het personeel ter Secretarie heeft ondervonden, te meer daar het werd beheerd door onkundigen". *  Ook over de werkzaamheden van secretaris Lommelaars was de burgemeester een jaar later niet erg te spreken, maar dat kan een politieke achtergrond hebben gehad, zoals we op bladzijde 9 al hebben gezien.
Het negentiende-eeuwse archief werd vooral door middel van reeksen gevormd, waarvan soms nauwkeurig, soms minder nauwkeurig agenda's werden bijgehouden. Gehecht werden de stukken niet en in de reeks ingekomen stukken bleek de volgorde vaak dermate verstoord, dat de ordening nauwelijks herkenbaar was. Hoewel er geen aanwijzingen werden gevonden dat uit het correspondentie-archief doelbewust stukken zijn vernietigd kon uit de nummering van de stukken wel worden afgeleid, dat de reeks niet compleet werd overgeleverd. Enkel de bevelschriften tot betaling, een reeks bijlagen bij de rekeningen, lijken wel doelbewust vernietigd te zijn.
Vanaf het jaar 1916 zijn sporen van hechting in de stukken te vinden. Mogelijk heeft men ordners gebruikt of dossiermappen. De hechtmechanieken zelf ontbraken echter. De stroom inkomende stukken groeide dermate, dat men in 1935 rubrieken invoerde om de stukken beter te kunnen ordenen. *  Dit was in 1938 aanleiding om over te stappen op een andere, namelijk zaaksgewijze ordening van het archief. Normaliter had het archief dan ook per dat jaar moeten worden afgesloten, maar veel stukken uit de jaren 1939 en 1940 werden niet in het 'nieuwe' archief opgenomen.
Het archief van het Burgerlijk Armbestuur en de Gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken is uiteraard terechtgekomen bij de rechtsopvolger: de gemeente. Waar het voordien heeft berust is niet bekend. Hetzelfde geldt voor het archief van de commissie tot wering van het schoolverzuim en het Crisiscomité B.
Waar het archief van de Commissie tot wegverbetering in de Hoeksche Waard zich aanvankelijk bevond is niet bekend. Vanaf het begin van de twintigste eeuw echter in het gemeentehuis van Klaaswaal, zo blijkt uit het volgende citaat van de notulen van de commissie: "Verder wordt besloten de stalen archiefkast, eigendom der commissie, in handen te stellen van de gemeente Klaaswaal; de kast heeft zich altijd bevonden in het gemeentehuis, terwijl de administratie zich daar ongeveer 53 jaar heeft bevonden. Uit erkentelijkheid voor de ondervonden gastvrijheid en medewerking voor onderbrenging en brandvrij bewaren van het archief en de lopende administratie, is dit besluit volkomen gewettigd". * 
Van de overige archieven is weinig bekend over hoe zij in het archief van Klaaswaal verzeild raakten. In het geval van de Gasfabriek kan men zich er nog wel enigszins een voorstelling van maken. Maar van de archieven van de Vrijwillige Landstorm en van de Stichting voor Gezinsverzorging in de Hoeksche Waard is niets bekend, ook geen overdrachtstitel.
Alle archieven berusten sinds de bouw van het gemeentehuis van de gemeente Cromstrijen in de archiefbewaarplaats van die gemeente te Numansdorp.
7. Verantwoording van de inventarisatie
8. Aanwijzingen voor het gebruik
9. Literatuuropgave
10. Kaart van de gemeente: bestuurders van Klaaswaal