Mijn Studiezaal (inloggen)
99 Kantongerechten in de provincie Utrecht van de rechtbanken Amersfoort, Breukelen, Loenen, Maarssen, Utrecht, Woerden, Wijk bij Duurstede en IJsselstein ( Het Utrechts Archief )
99
Kantongerechten in de provincie Utrecht van de rechtbanken Amersfoort, Breukelen, Loenen, Maarssen, Utrecht, Woerden, Wijk bij Duurstede en IJsselstein
Voorwoord
No man is an Iland, intire of itselfe...(Donne): dat geldt zeker voor de bewerking van de kantongerechtsarchieven van de Rijksarchiefdienst. Na de succesvolle afronding van de inventarisatie en materiële verzorging van de Overijsselse kantongerechtsarchieven, bracht het Rijksarchief in Overijssel in oktober 1995 een open offerte uit aan alle rijksarchieven en het Algemeen Rijksarchief. In deze offerte werd aangeboden de ongeïnventariseerde kantongerechtsarchieven over de periode 1838-1939 in goede en geordende staat te brengen tegen een lage prijs.
Het Rijksarchief in Utrecht reageerde meteen en betuigde zich groot voorstander van het onderling uitbesteden van inventarisatiewerkzaamheden binnen de Rijksarchiefdienst. Op 22 juli van dit jaar kon het laatste etiket worden geplakt en keerden de 218 meter tellende Utrechtse kantongerechtsarchieven huiswaarts.
De inzet van de projectmedewerkers Bert Bruines en Bertus Veeningen en de enthousiaste leiding van Roland de Jong zorgden opnieuw voor een geslaagde afronding van een groot bewerkingsproject. H.L.Ph. Leeuwenberg voerde de laatste redactie en paste het Overijsselse product aan aan de Utrechtse huisstijl.
Cathy Jager, Zwolle, juli 1997
laatste wijziging 26-09-2023
3.823 beschreven archiefstukken
78 gedigitaliseerd
totaal 15.445 bestanden
Inleiding
De geschiedenis van het kantongerecht
Functionarissen
Bevoegdheden
Procesgang
Archiefvorming
Overbrenging van de archieven
Verantwoording van de inventarisatie
99 Kantongerechten in de provincie Utrecht van de rechtbanken Amersfoort, Breukelen, Loenen, Maarssen, Utrecht, Woerden, Wijk bij Duurstede en IJsselstein
Inleiding
Verantwoording van de inventarisatie
De archieven van de kantongerechten waren relatief eenvoudig van opzet: de series vormden de ruggegraat van deze archieven. Volgens het structuurbeginsel * werden de series in tact gelaten en weerspiegelt de inventaris in grote lijnen de aangetroffen orde in de series strafzaken, burgerlijke zaken en buitengerechtelijke zaken. Ten aanzien van burgerlijke zaken bij dagvaarding betekende dit dat de ongezegelde audiëntiebladen (pro deo) die werden aangetroffen bij de series gezegelde audiëntiebladen, niet afzonderlijk zijn geordend.
De archiefordening van de kantongerechten is gebaseerd op een functioneel rubriekenstelsel met een chronologische ordening binnen elke rubriek. Een rubriekenstelsel, omdat de archieven onderwerpsgewijs zijn ingedeeld in drie hoofdrubrieken, waarbinnen weer subrubrieken zijn aangebracht. Een functioneel rubriekenstelsel, omdat het onderwerp overeenkomt met de drieledige jurisdictie van de kantongerechten, te weten strafzaken, burgerlijke zaken en buitengerechtelijke zaken. Een chronologische ordening binnen elke rubriek ten slotte, omdat per (sub)rubriek de stukken in tijdrekenkundige orde gerangschikt zijn in telkens weer omvattende series. Soms werd van de chronologische volgorde afgeweken en werd de praktijk van de procesgang gevolgd. De nadere toegangen zijn immers achteraf gemaakt en zijn hierom ook zo geplaatst.
In de archieven van de kantongerechten te Maarssen, Wijk bij Duurstede en IJsselstein werden stukken aangetroffen van de ambtenaar van het Openbaar Ministerie, de aanklager bij strafzaken. Tot 1877 vervulde de burgemeester deze functie en neemt als zodanig een zelfstandige plaats in.
Leidraad bij de bewerking van de archieven vormde het Werkboek Rechterlijke Archieven onder redaktie van Huijbrecht. Slechts op één punt werd duidelijk afgeweken van het aldaar gegeven indelingsschema. De serie minuten van akten en beschikkingen bestond voor het grootste deel uit buitengerechtelijke ambtshandelingen zoals ver- en ontzegelingen, beëdigingen van voogden of toeziend voogden en eedafleggingen en nauwelijks uit beschikkingen op rekest in burgerlijke zaken. Om deze reden is de serie niet onder burgerlijke zaken geplaatst, maar onder de rubriek buitengerechtelijke zaken.
De omvang van de archieven bedroeg voor bewerking circa 180 meter. Na bewerking en vernietiging bedroeg dit aantal 216 meter. Er is, volgens het bestemmingsbeginsel * , ongeveer 15 meter afgescheiden naar de rechtsvoorgangers van de kantongerechten, in casu de vredegerechten. Circa 17 meter werd voorgedragen voor vernietiging ex. artikel 6 (AW 1995): het ging in hoofdzaak om financiële bescheiden, kladzittingslijsten, hulpregisters en gerechtelijke schrijvens ter griffie uitgereikt. Deze geselecteerde bescheiden stemden overeen met de opsomming van de te vernietigen categoriën bescheiden in de ministeriële beschikkingen.
Nog opgemerkt kan worden dat het kantongerecht Rhenen dat binnen de huidige provinciegrenzen van 1838 tot 1877 bestond, na opheffing onderdeel werd van het kantongerecht Wageningen. Dientengevolge kwamen de bescheiden van het kantongerecht Rhenen terecht bij het archief van Wageningen. Dit Wageningse archief is in 1940 helaas door brand verloren gegaan.
De kwaliteit van de toegangen op de kantongerechtsarchieven voor het tijdstip van inventarisatie was slecht. Onjuiste en summiere beschrijvingen kenmerkten de plaatsingslijsten, zodat deze niet als leidraad konden dienen bij de bewerking en bij het maken van een concordantie.
De toename van het aantal meters is ontstaan als gevolg van herverpakking van de oorspronkelijke overvolle dozen. Om dezelfde inhoud te kunnen verpakken conform de richtlijnen Goede en Geordende staat van de Rijksarchiefdienst was een groter aantal dozen nodig. Naast het gebruik van de Amsterdamse dozen werden de stukken in zuurvrije omslagen verpakt, werden alle archiefbindsystemen verwijderd en werden in elkaar gevouwen stukken van de serie minuten van akten en beschikkingen van het kantongerecht Wijk bij Duurstede uitgevouwen.
Aanwijzingen voor het gebruik
Overzicht geraadpleegde literatuur
laatste wijziging 26-09-2023
3.823 beschreven archiefstukken
78 gedigitaliseerd
totaal 15.445 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 26-09-2023
3.823 beschreven archiefstukken
78 gedigitaliseerd
totaal 15.445 bestanden
Bijlagen
Indeling in arrondissementen en kantons van de provincie Utrecht: 1838- 1877
Indeling in arrondissementen en kantons van de provincie Utrecht
Indeling in arrondissementen en kantons van de provincie Utrecht
Lijst van kantonrechters, officieren van justitie en griffiers van de kantons in Utrecht
laatste wijziging 26-09-2023
3.823 beschreven archiefstukken
78 gedigitaliseerd
totaal 15.445 bestanden
Kenmerken
Datering:
1838-1941
Toegangstitel:
Inventaris van de archieven van de kantongerechten te Amersfoort, Breukelen-Nijenrode, Loenen, Maarssen, Utrecht, Woerden, Wijk bij Duurstede en IJsselstein 1838-1877 en van het openbaar ministerie bij de kantongerechten te Maarssen, Wijk bij Duurstede en IJsselstein 1838-1877
Auteur:
B. Bruines, C. Jager, R. de Jong en B. Veeningen
Datering toegang:
1998
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Rechtstitel:
Overbrenging van een overheidsarchief
Omvang:
216,18 m zuurvrije dozen
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Rubrieken:
Categorie:
laatste wijziging 26-09-2023
3.823 beschreven archiefstukken
78 gedigitaliseerd
totaal 15.445 bestanden
