954 Onteigening ten behoeve van aanleg spoorwegen ( Het Utrechts Archief )
954
Onteigening ten behoeve van aanleg spoorwegen
Inventaris
Inleiding
Herkomst en presentatie van de stukken
954 Onteigening ten behoeve van aanleg spoorwegen
Inleiding
Herkomst en presentatie van de stukken
Het gros van de in deze inventaris beschreven stukken behoort strikt genomen niet tot de archieven van NS of haar rechtsvoorgangers maar is afkomstig uit het archief van het voormalig ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, en hoort bij de onteigeningsprocedures bij de wet van 1851. Dat laat zich ook begrijpen uit het feit dat het dit ministerie was dat de stukken, benodigd voor de onteigeningsprocedures in ontvangst nam of zelf verzorgde (bij staatsaanleg) en na de tervisieleggingen retour ontving. Met betrekking tot de van staatswege aangelegde spoorwegen was het ministerie bovendien zelf voor die aanleg verantwoordelijk.
Als verantwoordelijke voor het beheer en onderhoud van de spoorwegen had NS echter een duidelijk belang bij deze archiefbescheiden, aangezien met behulp daarvan was na te gaan welke de materiële en juridische status was van (delen van) die spoorwegen en toebehoren. Met het oog daarop is er omstreeks 1925 een overeenkomst gesloten tussen het ministerie en NS, als gevolg waarvan NS de beschikking kreeg over die stukken uit het ministerie-archief waarbij zij een direct belang had. De aldus verkregen archiefbescheiden zijn in beheer gegeven aan de afdeling Weg en Werken van NS, waar men de stukken heeft bewaard in een andere dan de oorspronkelijke samenhang en waar bovendien vermenging heeft plaatsgevonden met vanuit andere bron (rechtsvoorgangers) verkregen archiefbescheiden. Dit laatste heeft zich vooral voorgedaan met betrekking tot de door particuliere maatschappijen aangelegde spoorwegen. Bij het samenstellen van deze inventaris is zoveel mogelijk gepoogd de samenhang tussen de stukken, zij het in aangepaste vorm, weer terug te brengen. De stukken zijn per lijn bijeen geplaatst, gerubriceerd naar de van staatswege aangelegde hoofd- en lokaalspoorwegen, vervolgens de door particulier initiatief aangelegde hoofdspoorwegen, vervolgens de lokaalspoorwegen, gevolgd door de tramwegen. Tenslotte zijn, met name in het deel onteigening, de stukken beschreven van later gerealiseerde aanpassingen en verbindingen.
Er zijn een paar spoorlijnen, door particulieren aangelegd, van voor 1851. Hiervan is slechts weinig bewaard. De stukken die hierop betrekking hebben zijn als laatste bestanddeel opgenomen in deze inventaris.
laatste wijziging 22-03-2022
1.194 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 1.361 bestanden
Kenmerken
Datering:
1835-1938
Toegangstitel:
Inventaris van archieven van de onteigening ten behoeve van de aanleg van spoorwegen 1835-1938
Auteur:
Medewerkers project 'Historisch archief Nederlandse Spoorwegen', in samenwerking met het Nederlands Spoorwegmuseum
Datering toegang:
2000
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
35,48 m zuurvrije dozen
Rubrieken:
Categorie:
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 22-03-2022
1.194 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 1.361 bestanden