715-2 zoutziederij c.m. en a.c.j. van eelde te utrecht ( Het Utrechts Archief )
715-2
zoutziederij c.m. en a.c.j. van eelde te utrecht
Inleiding
Geschiedenis
715-2 zoutziederij c.m. en a.c.j. van eelde te utrecht
Inleiding
Geschiedenis
Op 13 januari 1666 werd aan Simon Abbinga octrooi verleend tot het oprichten van een zoutziederij aan de Catharijnesingel buiten de Weerdpoort, een van de stadspoorten van Utrecht. Bij voorkeur werd voor zoutziederijen de vestigingsplaats zodanig gekozen, dat men er gemakkelijk de grondstoffen -ruw zout, zeewater en turf-kon aanvoeren en de afgewerkte produkten weer kon afvoeren. Tot 1731 bleef de zoutziederij in handen van de familie Abbinga. Het is niet bekend, wie de bezitters waren in de periode 1732-1748. Op 25 juni 1748 kocht Jan Herman Perné de zoutziederij, die toen de naam "De Eendragt" had. Hij verkocht de keet in hetzelfde jaar aan Abraham Dias de Fonseca en Johanna Maria Aldewerelt, echtelieden, maar hij vorderde het recht van eigendom terug wegens wanbetaling van de kopers. Zijn dochter Susanna Maria Perné trad in 1750 in het huwelijk met Cornelis Maurits van Eelde en sindsdien bleef de zoutziederij in handen van de familie Van Eelde. De zoutziederij van de Van Eel
de's was de enige in de provincie.
de's was de enige in de provincie.
Volgens een industriële enquête, die in 1816 en 1820 door de Nederlandse regering gehouden werd, werden in het Koninkrijk der Nederlanden in totaal 291 zoutziederijen aangetroffen, waarvan 205 in de Belgische provincies (inclusief Limburg). Van de 86 etablissementen in het noorden bevonden er zich in Noord-Holland 15, in Zuid-Holland 19, in Noord-Brabant 7, in Zeeland 12, in Utrecht 1, in Gelderland 1, in Overijssel 3, in Groningen 2 en in Friesland 26. De 86 zoutziederijen in Noord-Nederland waren in deze jaren nog altijd kleine bedrijven. Ze telden op 31 december 1819 tezamen 464 werklieden, zijnde gemiddeld 5,4 per onderneming. Bij Van Eelde waren in die tijd 10 arbeiders werkzaam. Men beschikte over 5 pannen, waarvan 2 voor de fabricage van fijn zout en 3 voor grof zout. In de periode 1801-1809 was aan de zoutziederij tevens een zeepziederij verbonden. Vooral onder leiding van Anthonie Clarus Johannes van Eelde (1828-1902) is het bedrijf tot aanzienlijke bloei gekomen. Hij
mechaniseerde het bedrijf in 1871. Rond 1898 was de jaarlijkse omzet 1300 ton zout. Dit was niet veel lager dan het landelijk gemiddelde.
mechaniseerde het bedrijf in 1871. Rond 1898 was de jaarlijkse omzet 1300 ton zout. Dit was niet veel lager dan het landelijk gemiddelde.
In de samenstelling van het bedrijf kwam verandering in 1906, toen een "Vennootschap van koophandel tot vervaardigen van-en handel drijven in-zout, onder de firma C.M. en A.C.J. van Eelde" werd opgericht. Wegens de te grote concurrentie van de N.V. Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie werd de zoutziederij per 31 december 1923 opgeheven.
laatste wijziging 08-08-2023
199 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 08-08-2023
199 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1750-1924
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de zoutziederij C.M. en A.C.J. van Eelde te Utrecht 1750-1924
Auteur:
E.E. Richter-van den Bogaard
Datering toegang:
1978 / 2004
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
10,73 m zuurvrije dozen
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Rubrieken:
Categorie:
laatste wijziging 08-08-2023
199 beschreven archiefstukken