Mijn Studiezaal (inloggen)
1805 Utrechts Politie Mannenkoor Excelsior ( Het Utrechts Archief )
1805
Utrechts Politie Mannenkoor Excelsior
Inleiding
Geschiedenis van Excelsior
1805 Utrechts Politie Mannenkoor Excelsior
Inleiding
Geschiedenis van Excelsior
Het mannenkoor werd opgericht in 1930 als onderdeel van de ‘Politie Mannen Zang en Toneelvereeniging’, een onderafdeling van de toenmalige Algemene Bond van Politie Personeel in Nederland. Dit was één van de drie politiebonden; de andere waren de christelijke en de katholieke bond.
Sinds 1932 was de Utrechtsche Politie Mannenzang Vereeniging Excelsior een zelfstandige vereniging. Hierdoor konden korpsleden van de gemeentepolitie Utrecht die geen lid waren van de politiebond, ook zanger worden bij Excelsior. Het was één van de oudste politiemannenkoren van Nederland. De eerste vergadering werd gehouden in hotel L’ Europe, met een tijdelijk bestuur. Het eerste definitieve bestuur werd in juni 1931 geïnstalleerd. De voorzitter was E.H. Hendriks, de secretaris B.J.C. van der Wal en de penningmeester D.C. Zonsveld. Sinds 1934 was het traditie dat de burgemeester van Utrecht als beschermheer en de hoofdcommissaris als erevoorzitter fungeerden. De eerste beschermheer en erevoorzitter waren burgemeester G.A.W. ter Pelkwijk en hoofdcommissaris D. Schuitemaker. De contributie bedroeg 15 cent per week. Het eerste concert vond plaats in 1932 in Tivoli, de toegangsprijs bedroeg 60 cent.
In 1934 en opnieuw in 1966 werd de vereniging koninklijk goedgekeurd. De hoofdcommissaris van politie onderschreef het idee dat een bloeiend verenigingsleven van het grootste belang was voor de onderlinge verhoudingen in het politiekorps. Vijf jaar na de oprichting telde het koor 23 leden. In 1948 was dit aantal al meer dan verdubbeld en telde het koor 48 leden, in 2010 waren het er 33. Begin jaren ’50 verkeerde het koor in zwaar weer. Door verschillende omstandigheden liep het ledental sterk terug. In 1958 was er een bestuurscrisis, waardoor een deel van het bestuur dreigde op te stappen.
De eerste dirigent (directeur) van Excelsior was hoofdagent B.B. Stulen. Hij begeleidde het koor op een viool, later met piano. Hij was dirigent tot 1942, toen het koor tijdelijk werd opgeheven vanwege de bezettingstijd. Op 25 oktober 1945 werden de zangrepetities hervat, nu onder leiding van dirigent Coljé. Hij werd na korte tijd opgevolgd door N.J. Hermans. Van 1957-1961 was W. Wakelkamp dirigent, vervolgens N. van der Giessen en vanaf 1972 Bert Nypels. Na een stemming tijdens een extra ledenjaarvergadering kwam in 1994 een einde aan zijn dirigentschap vanwege een vertrouwensbreuk. Een kort intermezzo van twee maanden volgde waarin in R.E. van Steijn dirigent was. Diens opvolger was Michel de Valk, die nog steeds de dirigent is van Excelsior. In 1998 werd een vaste pianiste aangetrokken, de enige dame in het koor, Marjan Fey.
In 1952 werd Excelsior lid van het Koninklijk Nederlands Zangverbond, waarna het koor regelmatig deelnam aan concerten. Het lidmaatschap eindigde in 1982, maar in 2009 is het koor opnieuw lid geworden. Daarnaast nam Excelsior vanaf 1931 deel aan de Nationale Politie Concerten (NPC's). De NPC's waren ook een uitgaansdag voor de echtgenotes van de zangers. Slechts eenmaal, in 1985, werd de deelname afgezegd. Vanwege het bezoek van de paus mochten de koorleden Utrecht toen niet uit.
Aanhoudende frustraties vormden de slechte opkomst bij repetities en de problemen met het in stand houden van het ledenaantal. In december 1985 werd het dieptepunt bereikt van 18 leden. Zoals bij veel koren was de geringe aanwas van jonge zangers een probleem. Excelsior bestond in 2010 grotendeels uit gepensioneerde politieagenten. Tegenwoordig mag 20 procent van het koor bestaan uit burgers, die geen binding met de politie hebben. In 1994 was er – niet voor het eerst – sprake van een bestuurscrisis: niemand wilde het voorzitterschap op zich nemen. De tijdelijke oplossing was dat secretaris H.H. de Rooij tevens voorzitter werd. Uiteindelijk nam Sijmen Mook de functie van voorzitter op zich. Na de reorganisatie van de politie in 1994 wijzigde de naam van het koor van Utrechtsche Politie Mannen Zang Vereeniging Excelsior in Utrechts Politiemannenkoor Excelsior.
In de jaren ’50 vonden de repetities plaats in het parochiehuis aan de Kanaalstraat te Utrecht, op de vrijdagmiddag. In 1975 repeteerde het koor voor korte tijd in het politiebureau Kaap Hoorn in Overvecht. Vervolgens verhuisden de repetities naar de multifunctionele ruimten in het nieuwe hoofdbureau aan de Kroonstraat, ook bekend als Paardenveld. In 2006 is het koor vanwege de verbouwing van het Paardenveld verhuisd naar het bureau Marco Polo op Kanaleneiland. De repetities zijn nog steeds op de vrijdagmiddag.
Jaarlijks terugkerende evenementen waren de kerstconcerten in kerken en verzorgingstehuizen. In december 1999 gaf Excelsior zelfs een kerst-cd uit, die al snel was uitverkocht. In 2010, ten tijde van het 80-jarig bestaan, nam Excelsior wederom een cd op, ditmaal met algemeen repertoire. Daarnaast waren terugkerende hoogtepunten de concerten georganiseerd ter ere van jubilea van het koor. Tevens trad Excelsior altijd op tijdens de dodenherdenking op het hoofdbureau van politie te Utrecht, en bij bijzondere gelegenheden, bijvoorbeeld als korpsleden afscheid namen of beëdigd werden. De jaarlijkse dodenherdenking in het hoofdbureau, die in 2013 werd afgeschaft, was een initiatief van het politiekoor. De oprichter van het koor was een slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog. De koorleden traden altijd op in politie-uniform. Samen met de Utrechtse Politie Sportclub (UPS) gaf Excelsior in de jaren '90 het Collectief Ontspanningsblad Politie stad Utrecht (COPS) uit. Dit blad was echter geen lang leven beschoren. Nieuwsbrieven waren er sinds 1995.
Geschiedenis en bewerking van het archief
laatste wijziging 02-11-2021
121 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 02-11-2021
121 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1930-2010
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van het Utrechts Politie Mannenkoor Excelsior 1930-2010
Auteur:
J. de Jong en M. Weber, bewerkt door G.J. Röhner
Datering toegang:
2014
Openbaarheid:
Inv.nrs. 31 en 62 zijn pas openbaar na 50 jaar wegens eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.
Rechtstitel:
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Omvang:
3,36 m
Rubrieken:
Categorie:
Archiefvormer(s):
Utrechts Politie Mannenkoor Excelsior
laatste wijziging 02-11-2021
121 beschreven archiefstukken
