1403 Verzameling handschriften van de Nederlandse Hervormde Kerk ( Het Utrechts Archief )
1403
Verzameling handschriften van de Nederlandse Hervormde Kerk
Inleiding
De onderstaande lijst is de opvolger van de Voorlopige lijst van de verzameling los-se handschriften van de Nederlandse Hervormde kerk, 16e-20e eeuw door J.A.A. Ber-voets van 1988. Deze lijst bleek om allerlei redenen, aan herziening toe, waarover hierna meer.
De hierna beschreven verzameling van handschriften en losse archivalia werd in 1985 van de archiefbewaarplaats van de Nederlandse Hervormde Kerk overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief in Den Haag. De archivaris van de Nederlandse Hervormde Kerk had deze handschriften in de loop van de jaren verzameld in een apar-te serie en van een inventarisnummer voorzien. Nu bleek bij inventarisaties van archieven van kerkelijke organen, dat een deel van de verzameling uit afgedwaalde stukken bestond. Deze zijn eruit genomen en alsnog toegevoegd aan deze archieven waartoe ze in beginsel behoorden.
De lijst werd definitief voor de studiezaal beschikbaar gesteld na voltooiing van de inventaris van het Oud Synodaal Archief door A. Fris, die ook nog diverse archiefstukken in deze verzameling aantrof, die in deze oude synodale archieven thuishoorden. Deze zijn in de concordantie van dat archief verwerkt.
Door het uitnemen van stukken uit deze verzameling, ontstonden er hiaten in de doorlopende nummering, die Bervoets heeft laten bestaan omdat bij de inventarisaties van centrale organen van de kerk ook weer stukken zouden worden aangetroffen, die niet in dat archief thuishoorden en dus geplaatst konden worden in de handschriften. Bij de onderhavige bewerking is deze zienswijze niet overgenomen en zijn voor een deel de lege nummers weer ingevuld. Dit ook omdat wellicht in de toekomst een nieuwe serie handschriften kan beginnen uitgaande van de archivaris Protestantse Kerken in Nederland.
Deze collectie handschriften heeft zijn bestaan zoals gezegd: in van een archief losgeraakte stukken, die voor een bepaalde tijd in deze collectie hun plaats vinden; hiernaast bestaan de handschriften uit archiefmateriaal die de archivaris van de kerken verzamelt. Het gaat hier regelmatig om belangrijke archivalia en archiefmateriaal welke worden aangeboden door personen, die in de kerk een functie hebben gehad of mensen die kerkelijke stukken onder zich hebben gehad. Deze collectie moet daarom gezien worden als een “levend” geheel, waarbij stukken afgaan en nieuwe stukken bijkomen. Het is daarom ook niet meer noodzakelijk om zo’n uitgebreide inventaris te maken als hiervoor is gedaan met indexen en verschillende lijsten. Deze lijst wordt ook digitaal aangeboden, waardoor de stukken uitstekend traceerbaar zijn.
Bij deze nieuwe bewerking zijn weer nieuwe aanvullingen geplaatst, die een nummer konden krijgen in de destijds opengevallen nummers. Ook de a-nummers, die in de inventaris van Bervoets nog voorkomen, zijn in deze plaatsingslijst veranderd. Dit inbreien van nummers had niet tot gevolg dat alle oude open plekken konden worden opgevuld.
De werkzaamheden aan deze handschriften waren noodzakelijk geworden van-wege de verhuizing van de kerkelijke archieven van het Nationaal Archief naar Het Utrechts Archief in 2006. Hierbij is een controle gehouden op de aanwezigheid van stukken. Tevens is gebruik gemaakt om de materiële verzorging van de stukken op een hoger plan te zetten. Alles is opnieuw zuurvrij verpakt en van nieuwe omslagen en dozen voorzien.
De volgende inv.nrs. uit de lijst van 1988 zijn niet meer aangetroffen:
- inv.nr. 12: Preek van W. Themmen (1696-1764) over Spreuken 3, uitgesproken in Arnhem, 1739 oktober 2 (omslag)
- inv.nr. 165: Verzameling oproepen van de Staten van Holland en Gelderland tot het houden van biddagen, met aantekeningen van Rutger Schutte, 1738-1784 (omslag)
- inv.nr. 12: Preek van W. Themmen (1696-1764) over Spreuken 3, uitgesproken in Arnhem, 1739 oktober 2 (omslag)
- inv.nr. 165: Verzameling oproepen van de Staten van Holland en Gelderland tot het houden van biddagen, met aantekeningen van Rutger Schutte, 1738-1784 (omslag)
Deze stukken zijn wel in deze lijst blijven bestaan. Gelukkig waren een aantal andere nummers wel traceerbaar en zijn weer teruggeplaatst.
Inv.nr. 24 is vervallen en opgenomen in het Synodaal Archief van de Nederlandse Hervormde Kerk 1816-1945 als inv.nr. 2210-a.
Utrecht, 2007
G.W. Hemstede
G.W. Hemstede
laatste wijziging 22-03-2018
211 beschreven archiefstukken
18 gedigitaliseerd
totaal 1.738 bestanden
Inventaris
227-229 Stukken van Jacobus Rolandus van zijn vertaling van het Nieuwe Testament, 1629 1631 (1693)
1403 Verzameling handschriften van de Nederlandse Hervormde Kerk
Inventaris
227-229
Stukken van Jacobus Rolandus van zijn vertaling van het Nieuwe Testament, 1629 1631 (1693)
Datering:
1629 1631 (1693)
NB:
Ds. Jacobus Rolandus (1562-1632), geboren te Delft, was predikant te Frankenthal, Delft en Amsterdam, lid en assessor van de Synode van Dordrecht. Hij heeft het Nieuwe Testament vertaald en deze collectie betreft het enige originele handschrift van deze vertaling van het Nieuwe Testament en is daarom een uniek historisch document. Al in het einde van de zestiende eeuw was er in de Hervormde Kerk een verlangen naar een nieuwe vertaling van de bijbel naar de originele tekst. Het plan werd in verscheidene synoden besproken en er werden ook pogingen ondernomen om tot een nieuwe vertaling te komen, onder andere door Marnix en Helmichius. In de Synode van Dordrecht van 1618-1619 werd het voorstel wederom behandeld in zeven zittingen. Hierin kwam men tot een definitief besluit om de belangrijkste theologen van die tijd te belasten met een nieuwe vertaling. Aan Jacobus Rolandus werd die van het Nieuwe Testament toevertrouwd. Hij vertaalde het gehele Nieuwe Testament en besprak zijn vertaling met de theologen Walaeus en Hommius. De publicatie van zijn arbeid vond plaats in 1637. Hij beleefde dit feit zelf niet meer door zijn overlijden in 1632
Omvang:
1 band, 2 delen
Organisatie: Het Utrechts Archief
laatste wijziging 11-02-2011
3 gedigitaliseerd
totaal 720 bestanden
laatste wijziging 22-03-2018
211 beschreven archiefstukken
18 gedigitaliseerd
totaal 1.738 bestanden
Kenmerken
Datering:
1500-1999
Toegangstitel:
Inventaris van de verzameling handschriften en losse archivalia van de Nederlandse hervormde kerk 16e -20e eeuw
Auteur:
J.A.A. Bervoets, bewerkt door G. Hemstede
Datering toegang:
1988
Datering bewerking:
2007
Openbaarheid:
Stukken jonger dan 50 jaar slechts ter inzage na toestemming inbewaargever
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
5,6 m oude verpakking
Rubrieken:
Categorie:
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 22-03-2018
211 beschreven archiefstukken
18 gedigitaliseerd
totaal 1.738 bestanden