De geschiedenis van deze familie vóór 1630 was tot nu toe duister ondanks herhaalde pogingen in de negentiende eeuw om in deze situatie verandering te brengen *  . Bij deze pogingen was vaak de wens de vader van de gedachte. Een daarvan vindt men terug in Rietstap, Wapenboek van den Nederlandschen adel, waarin over deze familie te lezen staat: "oud Geldersch geslacht volgens familie-aantekeningen herkomstig uit Nijmegen, welke plaats het omstreeks het tijdstip der unie van Utrecht (misschien wel ter oorzake daarvan) zou hebben verlaten om zich te vestigen in de nabijheid van en later binnen het grondgebied van het zich niet bij de unie aangesloten hebbende Overkwartier....." *  Blijkbaar dacht men aan een eventuele verwantschap met de in Nijmegen bekende Burghard van den Bergh. De laatste opmerking in het citaa
t is onjuist. Het Overkwartier van Gelder sloot zich wel bij de unie aan. *  Wie op zoek gaat naar de bewuste familie-aantekeningen, wordt teleurgesteld. Hij vindt slechts een negentiende eeuws kladje met de opmerking: "Van den Bergh putatur deze familie circa annum 1590 geëxteert te hebben tot Nïmmegen, wie als blijckt uit den genealogieboeck van de familie van van Afferden art. 86." Voorwaar geen erg overtuigend bewijs!

Tot voor kort bestond eveneens een andere hypothese, nl. dat de familie van den Bergh afstamde -al was het maar via een bastaard-van de heren van Bergh ('s Heerenbergh). Men redeneerde, dat de afstamming van de heren van den Bergh best mogelijk zou zijn, omdat de heren van den Bergh in de zestiende eeuw heren van Stevensweert waren en de oudst bekende voorvader van de familie van den Bergh rond 1600 optrad in het iets zuidelijker gelegen Roosteren en Maaseik. Als mogelijk bewijs werd verder aangevoerd hun grootgrondbezit te Roosteren en hun belangrijke positie bij het Hof van Gelderland te Roermond. Alle grote boerderijen te Roosteren werden echter pas in het einde van de zeventiende eeuw verworven en stamden niet uit het bezit van de heren van Stevensweert. Ook de archiefstukken geven geen steun aan de vermeende verwantschap. Toen in 1679 in verband met een erfeniskwestie voor de schepenbank van Echt getuigenverhoren werden afgenomen over de verwantschap van Arnold van den Ber
gh met de familie Scheiffart, werd over een eventuele adellijke afstamming van hem met geen woord gerept. *  Over de pretenties van adellijke afstamming blijkt pas iets in het einde van de achttiende eeuw. Arnold Christoffel van den Bergh, die er zich in een rekwest ter verkrijging van de functie van rekenmeester rond 1763 slechts op beriep de zoon te zijn van de raadsheer en de kleinzoon van de kanselier van den Bergh, schreef in een ander rekwest om benoemd te worden tot kanselier in 1779, dat hij "noble de naissance" was.

Ook zijn zoon Adrianus Theodorus noemde zich zelf bij zijn pogen om de studiebeurs te verkrijgen, gesticht door Henricus Puteanus, in 1786 "praenobilis dominus". Bovendien hebben de heren van den Bergh en de familie van den Bergh noch de voornamen in de familie noch het wapen gemeen. Het wapen van de heren van den Bergh is een goudgekroonde rode leeuw op zilver. *  Op de oudste afbeelding van het wapen van de familie van den Bergh ziet men een verdeling in twee vakken. In het rechter vak bevindt zich boven een naar links gewende leeuw, die tegen een berg klimt en daaronder de initialen van Johan van den Bergh. In het linker vak bevinden zich twee palen beladen met drie klaverbladen. Dit wapen is te zien op de thans vernielde grafsteen van Johan van den Bergh en Margaretha Housmans op het kerkhof te Roosteren. Gelukkig bezitten we een negentiende eeuwse tekening en een beschrijving van dit wapen
. *  Merkwaardig is dat dit wapen later veranderingen heeft ondergaan. Een afdruk van het lakzegel van Arnold Joseph van den Bergh uit 1742 laat zien, dat de initialen uit het wapen verdwenen zijn en dat de leeuw nu staande op een grondje het hele rechter vak vult en nu naar rechts gewend staat. * 
Met het bovenstaande hoop ik te hebben aangetoond, dat er geen verwantschap bestaat tussen de beide families van den Bergh.

Tot op dit ogenblik geldt als oudst bekende stamvader van de familie van den Bergh een zekere Peter van den Bergh, die rond 1600 te Maaseik leefde en gehuwd was met Maria van Elderen. *  De gegevens van de familie van den Bergh zijn maar controleerbaar tot het jaar 1639, het jaar waarin het oudste bewaard gebleven doopregister van Roosteren een aanvang neemt. Betrouwbare gegevens over de vroegere periode waren alleen nog te vinden in een verklaring omtrent de familie Creyarts, waarmee de familie van den Bergh verwant was, opgesteld in 1684 door Jacobus Oeveren. Deze verklaring was rond 1837 nog in het familiearchief aanwezig. In de betreffende verklaring, waarvan nog een afschrift bestaat, staat niets over de voorouders van Johan van den Bergh, welke zelf vóór 1639 geboren moet zijn. *  Het ligt voor de hand, dat, wanneer de bronnen van de woonplaats Roosteren niet verder teruggaan, men de geboortedatum van de oudste bekende voorvader probeert te vinden in een naburige plaats met oudere registers, in dit geval Maaseik. De doopregisters aldaar beginnen in 1592. En inderdaad vond men in 1859 in deze registers de geboorteakte van een Joannes van Berge in 1598, de zoon van Petrus van den Bergh. Men heeft toen eenvoudig maar aangenomen, dat Johan van den Bergh, die in 1675 overleed, dezelfde persoon was als zijn naamgenoot, die in 1598 te Maaseik werd geboren. * 

Bevreemding had het moeten wekken, dat geen enkele telg uit het geslacht van den Bergh de naam Petrus droeg en dat geen enkel archiefstuk van of betreffende deze in het familiearchief werd aangetroffen. Van de andere kant werden bij de inventarisatie wel stukken gevonden van een Breken of Arndt van den Bergh uit het begin van de zeventiende eeuw, die niet paste in de bestaande stamboom. Dit leidde tot de vraag, of deze Arnd niet in plaats van Peter de vader van Johan van den Bergh zou kunnen zijn. Familieleden, die de voornaam Arnold droegen, waren er immers genoeg! Er zijn inderdaad enige aanwijzingen voor een bevestigend antwoord op deze vraag. a) In de stukken betreffende de deling van de nalatenschap van Johan vanden Bergh en Margaretha Housmans tussen hun kinderen in 1679 is sprake van een perceel land in het Maasveld te Roosteren, waarvan een grondrente betaald moest worden aan het kapittel van Sint Pieter te Sittard. Een kwitantie van de betaling van deze grondrente in 1
640 door Johan van den Bergh bevindt zich eveneens in het familiearchief. *  Ziet men in de legger van de inkomsten van het genoemde kapittel, dan blijkt, dat Johan van den Bergh in de jaren 1637-1640 twee grondrenten moest betalen, namelijk een, die voorheen Ercken van den Bergh betaalde, en een andere, welke vroeger door Wilhelm van Boeningen werd opgebracht. * 

Een nadere aanwijzing geeft nog een ongedateerde lijst uit de zeventiende eeuw van de percelen van Johan van den Bergh. Na de opsomming van enkele percelen volgt de zin: "hiernaer volgt dat gegolden goedt", waarna weer een hele rij percelen wordt opgesomd. Uit de geschapen tegenstelling kan volgen, dat de eerste groep van percelen niet door koop maar door vererving verkregen is. Onder deze bevindt zich ook het perceel, waarvan de bewuste grondrente werd betaald. De conclusie is, dat Johan van den Bergh dit perceel verkregen kan hebben uit de erfenis van ofwel Ercken van den Bergh ofwel van Wilhelm van Boeningen.

b) Een andere aanwijzing is te vinden in de leenregisters van het Hof van Gelderland te Roermond. In 1619 wordt Arndt van den Bergh mede-leenman van enkele perceeltjes land in het leengoed ter Cluysen onder Roosteren. Met dezelfde perceeltjes wordt Jan van den Bergh beleend na het overlijden van Areth van den Bergh in 1625. In 1639 zijn deze perceeltjes in bezit van de gebroeders Jan en Jacob van den Bergh, Jan bezit zijn aandeel nog steeds in 1667. Deze Jan is mogelijk dezelfde persoon als de Johan van den Bergh, die in de stamboom van deze familie voorkomt. Er zijn immers geen naamgenoten te Roosteren in dezelfde periode voor de dag gekomen. * 

c) Een derde aanwijzing geven de reeds genoemde stukken betreffende de deling in 1679, waarin nog sprake is van goederen te Holtum en Susteren. Over goederen aldaar handelen de in dit familiearchief aangetroffen stukken van Arnd van den Bergh.

Om deze redenen meen ik te mogen aannemen, dat Arnd van den Bergh de vader is van Johan en niet, zoals tot nu toe werd aangenomen, Peter van den Bergh. Volledigheidshalve moet nog worden opgemerkt, dat een Peter op den Berch in 1619 mede-leenman wordt van 125 roeden in het leengoed ter Cluysen en in 1620 van drie vrechten land in het goed Speckholtz. *  Met behulpvan de oudste stukken van de familie van den Bergh in dit archief en met behulp van het archief van de gemeente Roosteren uit de zeventiende eeuw kon dus een gedeelte van de stamboom van de familie van den Bergh worden gewijzigd. *  Men raadplege de als bijlage opgenomen stamboom en de indeling van de inventaris. Tijdens het onderzoek kwamen enige gegevens voorde dag die niet goed te plaatsen zijn. Deze worden toch meegedeeld ten behoeve van een eventuele latere onderzoeker.

Op 11 september 1629 droeg Jan op den Berg namens zijn broers en zusters en bijgestaan door zijn stiefvader Goert van Dilsen voor de leenkamer van het huis Montfort 3/4 roede land uit het leen ter Cluysen over. De overdracht vond plaats krachtens een niet nader bekend testament van de vader van de verkoper, waarin bepaald was, dat de naaste bloedverwanten hun toestemming moesten geven. Deze verwanten waren de bestevader (= grootvader?) Thijs van Eyndichoven en de ooms Mathijs, Willem en Mathijs Swalmberg. *  De genoemde Thijs van Eyndichoven kon niet worden geplaatst. Voor de gegevens, welke dateren na 1639 stond mij een ontwerp stamboom van J. Verzijl ter beschikking, die gecontroleerd werd en met gegevens uit het familiearchief werd aangevuld. Het resultaat vindt men in de vóór de genealogische tabellen opgenomen stamboom.

Voorzover bekend ligt de oorsprong van de familie van den Bergh in de streek tussen Roosteren, Susteren en Holtum. De oudste van den Berghs waren-zoals dat bij meer families het geval is-gegoede landbouwers. Waarschijnlijk vond een vermogenscumulatie plaats ten gevolge van het huwelijk van Johan van den Bergh met Margaretha Housmans rond 1630. Deze maakte het mogelijk, dat hun zoon Arnold in Leuven rechten ging studeren. Hij werd advocaat bij het Hof van Gelderland en trouwde met Elisabeth Oeyarts. Op deze wijze belandde de familie in de Roermondse regentenstand. In de vierde generatie bereikte de familie haar toppunt: Herman Jacob van den Bergh werd in 1724 kanselier van het Hof van Gelderland. In 1867 werd de familie van den Bergh in de Nederlandse adelstand verheven met het praedicaat jonkheer.