Uw zoekacties: Provinciale Waterstaat

06.21 Provinciale Waterstaat ( Historisch Centrum Limburg, te Maastricht )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Op grond van de artikelen 130 en 137 van de wet van 6 juli 1850 (Stbd. 39), werd ook in Limburg, en wel op 13 juli 1881, een Provinciale Waterstaatsdienst opgericht. Deze dienst werd in werking gesteld per 1 januari 1882. De 'provinciale Waterstaatsdienst in Limburg' kreeg als opdracht: het toezigt op de gemeente kunst- en buurtwegen en voetpaden, dat op de niet bevaarbare en niet vlotbare rivieren en waterlossingen met de daarin of daarlangs gelegen-en daarop gevestigde water-, molen- en andere werken, een en ander tot verzekering van de uitvoering der betrekkelijke provinciale reglementen en verdere wettelijke voorschriften; voorts het toezigt op het behoorlijk onderhoud, de bruikbaarheid en de instandhouding van de groote wegen der tweede klasse en van de provinciale wegen met de daartoe behoorende gronden, beplantingen, kunst- en verdere werken en inrigtingen; eindelijk het toezigt op alle werken en inrigtingen, waarvan de bewaking bij bestaande of nader uittevaardigen wettelijke bepalingen aan het provinciaal bestuur is of zal worden opgedragen, of welker onderneming of instandhouding door middel van provinciale subsidien wordt gesteund. Er kwam een provinciaal inspecteur, die benoemd en ontslagen werd door Provinciale Staten. De ingenieur werd bijgestaan door acht opzichters en een klerk, die benoemd en ontslagen werden door Gedeputeerde Staten. Na de oprichting van de Provinciale Waterstaat in Limburg beperkte de Rijkswaterstaatsdienst zich tot het beheer van de grote rivieren, de aanleg en het beheer van de grote kanalen en hoofdwegen, alsmede de bouw en het beheer van de daarvoor nodige bruggen. De provinciale Waterstaatsdienst kreeg de zorg voor de kleinere rivieren en beken, de kleinere wegen en bruggen. De zorg voor de dijken langs de grote rivieren bleef bij de waterschappen berusten, onder toezicht van Provinciale Waterstaat.
Het archief
06.21 Provinciale Waterstaat
1. Inleiding
Het archief
De archieven van Provinciale Waterstaat zijn in twee gedeelten overgebracht naar het Rijksarchief in Limburg. Het gedeelte 1882-1926, groot 29 strekkende meter, werd overgedragen op 7 december 1977. Dit gedeelte kreeg als Archeion-bloknummer: 06.21. Het tweede gedeelte, over de jaren 1927-1947, groot 58,3 meter, werd overgedragen op 15 januari 1986. Het kaartenarchief van Provinciale Waterstaat bleef echter enkele jaren onopgemerkt rusten in de 'bulk-kasten' van het Rijksarchief in Limburg, waar het uiteindelijk ook weer 'ontdekt' werd, tijdens de ordening van het kaartenarchief van Rijkswaterstaat. Nadat in het najaar 1994, toen het nieuwe kaartendepot van het Rijksarchief in Limburg in gebruik genomen werd, de bestanden definitief opgeborgen werden, kon in het najaar van 1995 vrijwilliger Rob Machiels beginnen met het sorteren, het ordenen en het beschrijven van dit kaartenbestand. Dit werk werd in 1998 beëindigd. Het kaartenarchief van Rijkswaterstaat telt in totaal 307 kaarten en tekeningen. Bij de overdracht van het archief aan het Rijksarchief in Limburg werd verzuimd een inventaris of een rubriekenlijst mee te geven. Daardoor bleef het archief de facto ontoegankelijk. Wel waren er op de ruggen van de omslagen coderingen in hoofdletters aangebracht; deze waren echter voor iedereen volkomen duister. In de praktijk betekende dit dat niemand in dit archief de weg kon vinden.
Bij nader inzien bleek de vermeende wanorde zich te ontpoppen als een perfecte en duidelijke structuur, hetgeen niet verwonderlijk mag heten, daar de organisatie zelf ook met het archief heeft moeten werken. Het archief van Provinciale Waterstaat is hoofdzakelijk geordend volgens het 'rubriekenstelsel'. In dit stelsel worden de stukken niet naar datum van ontvangst of van afdoening geordend, maar naar het onderwerp. Zo ontstaan verzamelingen stukken met betrekking tot hetzelfde onderwerp. Aan deze rubrieken wordt een letter-aanduiding gegeven, bijvoorbeeld PW voor: 'Provinciale Wegen'. Een kleiner gedeelte is geordend volgens het dossierstelsel. In dit stelsel zijn de ingekomen stukken en de minuten van uitgaande stukken geordend naar de zaak waarop ze betrekking hebben. De verzameling stukken die op één zaak betrekking hebben noemt men een dossier. Het verschil tussen een 'onderwerp' en een 'zaak' moge duidelijk zijn. Een onderwerp is een abstract begrip, een algemene term, bijvoorbeeld 'Buurtwegen', of 'Waterlossingen'. Een zaak is een eindigend complex van handelingen, gericht op een bepaald doel, bijvoorbeeld 'Aanleg tramweg LTM 6, 1921-1926'.
De ingang op dit rubriekenstelsel wordt gevormd door de klapper en de agenda. In de agenda werden van dag tot dag de inkomende en uitgaande stukken ingeschreven. Om in de (chronologisch opgebouwde) agenda onderwerpsgewijs iets terug te kunnen vinden, is de klapper aangelegd. Daarin vindt men in alfabetische volgorde de onderwerpen die Provinciale Waterstaat in haar takenpakket heeft, met verwijzing naar de agendanummers. Bij de oprichting van de Provinciale Waterstaat werden bestanddelen uit het archief van Rijkswaterstaat, betreffende de voortaan door de Provinciale Waterstaat uitgevoerde taken, overgenomen. Ze zijn bij Provinciale Waterstaat altijd als zodanig bewaard gebleven, naar het oorspronkelijke rubrieken- c.q. dossierstelsel. Op deze bestanddelen bestaat echter geen nadere toegang, klapper of agenda.
Het betreft:
a) stukken betreffende watermolens, 1839-1881;
b) stukken afkomstig van de inspecteurs der buurtwegen, voetpaden en waterlossingen;
c) de dossiers 'Waterlossingen van 's Rijkswaterstaat', 1854-1881;
d) de dossiers 'waterpassingen der beken'.
De ordeningsstaat waarin het archief bij het Rijksarchief in Limburg terecht is gekomen is niet systematisch, maar blijkt in de praktijk, wanneer men het archief tenminste kent, zeer goed bruikbaar. Idealiter zou een inventarisator voor een meer strakke en ook een logischer indeling gekozen hebben. Omdat bij gelegenheid van het herverpakkingsproject op alle bestanddelen van het archief een nummering is aangebracht, en hernummering te arbeidsintensief zou zijn, is er voor gekozen de nummering te laten voor wat zij is, ook al is de indeling van het archief niet ideaal.
Gebruiksaanwijzing van het archief
Rubrieken
Afkortingen van plaatsnamen

Kenmerken

Datering:
1882-1947
Auteur:
Regis Delahaye en Rob Machiels
Omvang m1:
125,4
Inventaris:
Plaatsingslijst van het archief van Provinciale Waterstaat 1882-1947, aangevuld door Rob Machiels, februari 2000
Opmerking:
168 kaarten