Het Rijks Kwaliteitsinstituut voor Land- en Tuinbouwproducten (Rikilt) is op 21 oktober 1975 ingesteld door de minister van Landbouw en Visserij. (Instelllingsbeschikking Rijks Kwaliteitsinstituut voor Land- en Tuinbouwproducten d.d. 16 oktober 1975, no. J 1247, Staatscourant 2020, 20 oktober 1975).
De basis van het te Wageningen gevestigde instituut werd gevormd door de integratie van het Rijkszuivelstation te Leiden (het archief van deze taakvoorganger, het Rijkszuivelstation Leiden 1903-1979, bevindt zich bij het Nationaal Archief) en het Rijkslandbouwproefstation voor Meststoffen- en Veevoederonderzoek te Maastricht (dit archief bevindt zich bij het Regionaal Historisch Centrum Limburg te Maastricht). Tot aan het gereedkomen van het nieuwe laboratorium te Wageningen in 1979, zijn de werkzaamheden van beide bovengenoemde stations op de gebruikelijke wijze te Leiden en Maastricht voortgezet.
Doelstelling van het instituut is het leveren van een bijdrage aan de bewaking, beheersing en verhoging van de kwaliteit en veiligheid van agrarische en visserijproducten, grond- en hulpstoffen onder meer van die, bedoeld in artikel 1, eerste lid van de Landbouwkwaliteitswet (alle voortbrengselen van de landbouw en de visserij alsmede de bij be- of verwerking daarvan verkregen voortbrengselen, derivaten en afvallen), alsmede meststoffen, zodanig dat de belangen van producenten en consumenten op optimale wijze zijn gediend.

De in de doelstelling genoemde bijdragen aan de bewaking en beheersing van de kwaliteit krijgt gestalte door twee afgeleide doelen:

- Het toezicht op en de bepaling van de kwaliteit van de genoemde producten en stoffen.
- De ontwikkeling van methoden ten behoeve van de kwaliteitsbepaling van deze producten en stoffen.

De volgende hoofdtaken vloeien, direct en indirect, voort uit de genoemde doelstellingen:

- Het verrichten van kwalitatieve en kwantitatieve analyses van producten, grond- en hulpstoffen ten dienste van het Rijkstoezicht.
- Het ten behoeve van het Rijkstoezicht mede toezien op de laboratoria van de controle-instellingen van het bedrijfsleven door beoordeling van en toezicht op de inrichting en werkwijze van deze laboratoria.
- Het verrichten van kwalitatieve en kwantitatieve analyses van de onder de eerste doelstelling bedoelde producten en stoffen voor overheidsinstanties belast met het toezicht op de naleving van regels en verordeningen, anders dan ten dienste van het rijkstoezicht.
- Het optreden als beroepsinstantie ten behoeve van de onder de eerste doelstelling bedoelde producten en stoffen.
- Het ontwikkelen van onderzoek- en bemonsteringsmethoden ten behoeve van de kwaliteitsbepaling van de onder de eerste doelstelling bedoelde producten en stoffen.
- Het deelnemen aan de totstandkoming en effectuering van wetten, verordeningen en regels met betrekking tot de kwaliteit van de onder de eerste doelstelling bedoelde producten en stoffen, zowel in nationaal als in internationaal verband.
- Het medewerken aan normalisatie en harmonisatie van onderzoekmethoden en hulpmiddelen, zowel in nationaal als in internationaal verband.
- Het verrichten van analyses in het kader van de afgifte van Rijkscertificaten, in het bijzonder voor de export.

Rikilt viel organisatorisch onder de coördinerende Directie Voedings- en Kwaliteits-aangelegenheden die op zich weer onderdeel vormde van het Directoraat-Generaal voor Landbouw en Voedselvoorziening.

In 1999 werd het instituut verzelfstandigd en werd Rikilt een onderdeel van Wageningen Universiteit en Research Centrum.