Uw zoekacties: Huis Voorstonden

0437 Huis Voorstonden ( Gelders Archief )

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Inleiding
1. Openbaarheid en citeren
2. Het Huis Voorstonden
0437 Huis Voorstonden
Inleiding
2.
Het Huis Voorstonden
Organisatie: Gelders Archief
In de literatuur en in beschrijvingen op websites worden de schaarse bekende feiten over de geschiedenis van het huis (redelijk) correct vermeld *  .
Het is twijfelachtig of grondig en langdurig onderzoek meer gegevens zal opleveren. Voor zover nu is na te gaan, zijn in de archieven van de families die het landgoed sinds 1605 bezaten, geen stukken aanwezig of er zijn geen familiearchieven (meer). De schaarse vermeldingen in de meest voor de hand liggende overheidsarchieven wekken niet de verwachting dat in die richting meer te vinden is dan een bevestiging van de reeds bekende eigendomsgeschiedenis. Tenslotte was Voorstonden geen groot adellijk landgoed en dateert de ‘riddermatige’ status vanaf de belening in 1656.
Oorspronkelijk maakte het huidige landgoed als het goed Ronnink (Rhunnynck, Rhonynck of Ronnenberch, ook wel Wisch-Ronnink) deel uit van de uitgebreide bezittingen van de de Sint Salvator abdij te Prüm *  . In 1543 verwierf de toenmalige ambtman van de abdij Gijsbert van Wisch het goed van Godert Setter. Zijn kleindochter Anna van Wisch bracht het door haar huwelijk in 1605 met Alexander Schimmelpenninck van der Oye in het bezit van zijn familie. In 1651 werd Ronnink van de leenband met de abdij ontslagen. Vervolgens werden huis en havezate Voorstonden (of De Poll) in 1656 een Gelders leen, dat Anna van Wisch voor het levensonderhoud van haar man bestemde *  . Afgezien van de opeenvolgende beleningen is helaas niet bekend wat er in de tussentijd met de bezittingen gebeurde. De Schimmelpennincks vertegenwoordigden Ronninck regelmatig in de bijeenkomst van de geërfden van de mark van Voorstonden en bij de verponding op de Veluwezoom. Zij voegden toen vaak “van Voorstonden” toe aan hun achternaam. Op de overzichtskaarten van de Veluwe uit de 17e en 18e eeuw staat Voorstonden steeds als een huis/kasteel afgebeeld *  .
In 1781 of 1782 kocht de familie Van Spaen van Biljoen de bezittingen. Volgens een opgave in 1828 door Gerard Carel baron van Spaen van Voorstonden, die in 1782 met de goederen werd beleend, had zijn vader de aankoop in 1781 gedaan en was het huis tot 1828 aan verschillende personen verhuurd *  . Uit de briefwisseling van G. C. van Spaen met J.C.E. van Lynden van Hoevelaken blijkt dat hij in de Bataafse tijd soms op Voorstonden verbleef *  . Ondanks zijn voornemen in 1828 meer aandacht aan zijn bezit te gaan besteden, zal zijn gezantschap en verblijf in Wenen hem daartoe weing tijd tijd hebben gelaten *  . Zijn enige zoon Alexander Diederik bewoonde Voorstonden tot zijn overlijden in 1834 en een jaar later schonk G. C. van Spaen het landgoed aan zijn schoondochter onder de voorwaarde dat zij de op het goed rustende schulden zou voldoen.
Volgens kaarten uit 1783 en omstreeks 1805 “lag het huis op een rechthoekig eiland binnen een grachtenstelsel” en bestond “de buitenplaats uit vier rechthoeken, gescheiden en omgeven door bomenlanen”. Ook een langgerekte waterpartij, een zgn. ‘grand canal’ op de as van het huis is duidelijk te herkennen *  . Een militaire opname uit 1846 laat de wijzigingen zien die vermoedelijk sinds 1820 zijn doorgevoerd. De rechthoekige indeling is nog aanwezig, maar het grachtenstelsel en het grand canal zijn verdwenen en rond het huis is een parkachtige aanleg te zien *  .
In 1857 kocht mr. Jan Arend Godert baron de Vos van Steenwijk op een publieke veiling Voorstonden, waar hij van 1871 of 1872 af tot zijn dood in 1905 is blijven wonen *  . Zijn dochter Antoinette erfde het goed en verbleef daar tot 1940. Tijdens haar bewoning, tussen 1909 en 1920, heeft L.A. Springer een geometrische aanleg van de directe omgeving van het huis gerealiseerd *  . In 1943 is het huis inwendig aangepast voor de opvang van vluchtelingen uit vooral Den Haag *  .
In 1976 vond tenslotte een splitsing tussen huis en landgoed plaats toen mevrouw E.M.A. Hoogenberk-Rink het huis van de erfgenamen De Vos van Steenwijk pachtte en vervolgens kocht. Tenslotte volgde in 1996 de overname van het landgoed door Natuurmonumenten.
3. Het archief
4. Verantwoording van de inventarisatie

Kenmerken

Datering:
1599 - 19e eeuw
Auteur:
H.B.N.B. Adam
Categorie: